جمهوری اسلامی ایران از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی ایران تاکنون، ۷ رئیس‌جمهور در ۱۱ دوره به خود دیده است. دو رئیس جمهور اول ایران نتوانستند دوران چهار ساله مسئولیت خود را به پایان برسانند؛ رئیس‌جمهور اول برکنار شد و از ایران گریخت و دومین رئیس‌جمهور نیز توسط منافقین به شهادت رسید. اما هریک چهار رئیس‌جمهور بعدی، دو دوره پیاپی در این سمت بودند.

در آستانه یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری، آمار ده دوره پیشین انتخابات را مرور می کنیم.

* اولین دوره و بنی‌صدری که زود عزل شد

اولین دوره انتخابات ریاست جمهوری ۵ بهمن ۱۳۵۸ برگزار شد و طی آن ابوالحسن بنی‌صدر با ۱۰ میلیون و ۷۵۳ هزار و ۷۵۲ رای یعنی ۷۷.۹۹ درصد آرا توانست رئیس‌جمهور ایران شود. احمد مدنی نیز پس از بنی‌صدر بالاترین میزان رای را کسب کرد. در این دوره از انتخابات ۱۲۴ نفر ثبت‌نام کردند.

تعداد واجدان شرایط رای دادن در این دوره ۲۰ میلیون و ۹۹۳ هزار و ۶۴۳ نفر و  تعداد رای دهندگان: ۱۴ میلیون و ۱۵۲ هزار و ۸۸۷ نفر بود. براین اساس در این دوره از انتخابات ۶۷.۸۶% از مردم مشارکت داشتند.

ابوالحسن بنی‌صدر (وزیر دارایی وقت)، حسن حبیبی (وزیر علوم و آموزش عالی وقت)، کاظم سامی سرپرست جمعیت شیرخورشید سرخ ایران، صادق خلخالی، مسعود رجوی، سید احمد محسن (استاندار خوزستان) از چهره‌های شاخصی بودند که به کارزار رقابت آمدند.

ریاست جمهوری بنی‌صدر تنها ۱۷ ماه به طول انجامید. وی در این مدت به تدریج با تمامی نهادهای انقلابی وارد فاز مقابله شد و در کنار عدم توجه به مصوبات قانونی مجلس به حمایت از گروه‌هایی چون منافقین پرداخت. اینچنین بود که ابتدا در ۲۰ خرداد ۱۳۶۰ با حکم امام خمینی (ره)   از فرماندهی کل قوا برکنار شد. ۱۱ روز بعد یعنی در ۳۱ خرداد ۱۳۶۰ لایحه عدم کفایت سیاسی بنی‌صدر برای ادامه ریاست جمهوری در مجلس به تصویب رسید. سرانجام در اول تیرماه ۱۳۶۰ متعاقب تصویب لایحه، امام در پاسخ به نامه رئیس مجلس، بنی‌صدر را از ریاست جمهوری عزل کرد.

* دومین دوره؛ رئیس‌جمهور شهید

برکناری ابوالحسن بنی صدر از ریاست جمهوری، دولت محمدعلی رجایی را زودتر از زمان قانونی ۴ ساله روی کار آورد. این دوره از انتخابات در ۲ مرداد  ۱۳۶۰ برگزار شد و محمدعلی رجایی با ۱۲ میلیون و ۷۷۰ هزار و ۵۰ رای و با کسب ۹۰ درصد آرا به ریاست‌جمهوری رسید. در این دوره که ۴ رقیب نهایی از بین ۷۱  ثبت‌نام کننده، با یکدیگر رقابت می‌کردند، عباس شیبانی نفر دوم شد.

رقبای شهید رجایی در این دوره عباس شیبانی، علی اکبر پرورش و حبیب اللّه عسگراولادی بودند.

تعداد واجدان شرایط در دوره دوم انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۲ میلیون و ۶۸۷ هزار و ۱۷ نفر و تعداد رای دهندگان ۱۴ میلیون و ۵۷۳ هزار و ۸۰۳ نفر بودند. درصد مشارکت در این دوره ۶۴.۲ درصد بود.

سال ۶۰ یکی از پرتنش ترین سالهای پس از انقلاب بود، درگیری میان حکومت و سازمان مجاهدین خلق ایران ادامه یافت و به غائله ۳۰ خرداد ۶۰ منجر شد،  تنها ۸ روز پس از آن آشوب (۷ تیرماه) و در دفتر حزب جمهوری انفجاری رخ داد و شهید بهشتی به همراه ۷۲ نفر از اعضای این حزب جمهوری به شهادت رسیدند.

* سومین دوره و انتخاب آیت‌الله خامنه‌ای

دور سوم انتخابات ریاست جمهوری پس از شهادت شهید رجایی در دهم مهرماه ۱۳۶۰ و با فاصله کمتر از ۷۰ روز با دوره قبلی برگزار شد و در آن  ۲۲  میلیون و ۴۳۹ هزار و ۹۳۰ نفر واجد شرایط رای دادن بودند.

آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی در این دوره با ۱۵ میلیون و ۹۰۵ هزار و ۹۸۷ رای از مجموع  ۱۶ میلیون ۸۴۷ هزار و ۸۱۷ رای، یعنی ۹۵.۰۳ درصد آرا رئیس‌جمهور ایران شدند.

مشارکت در این دوره حدود ۷۴.۲ درصد بود و  سیدعلی اکبر پرورش، حسن غفوری‌فرد و سیدرضا زواره‌ای رقبای مقام معظم رهبری در این دوره بودند.

حکم تنفیذ حضرت آیت الله خامنه‌ای در تاریخ ۱۷ مهرماه ۱۳۶۰ توسط امام (ره) صادر شد.

* چهارمین دوره؛ مهر تایید بر انتخاب قبلی

چهارمین دوره انتخابات ریاست جمهوری، ۲۵ مرداد ۱۳۶۴ در حالی برگزار شد که شورای نگهبان از میان ۵۰ نامزد انتخابات، صلاحیت حضرت آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای، حبیب‌الله عسگراولادی و سیدمحمود کاشانی را تایید کرده بود. در دوره چهارم انتخابات ریاست جمهوری ۲۵ میلیون و ۹۹۳ هزار و ۸۰۲ نفر واجد رای دادن بودند که ۱۴ میلیون و ۲۳۸ هزار و ۵۸۷ نفر شرکت کردند.

در این انتخابات آیت‌الله خامنه‌ای بار دیگر با ۱۲ میلیون و ۲۰۵ هزار و ۱۲ رای برابر ۸۵ درصد شرکت‌کنندگان رئیس‌جمهوری اسلامی ایران شد.

* دوره پنجم و دولت سازندگی

پنجمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در ششم مرداد ماه سال ۱۳۶۸ برگزار شد که شورای نگهبان از ۷۹ کاندیدای ریاست جمهوری صلاحیت دو نفر از آنان یعنی آیت‌الله هاشمی رفسنجانی و عباس شیبانی را تایید کرد.

در انتخابات پنجم ریاست جمهوری که مصادف با رحلت معمار کبیر انقلاب شده بود، ۳۰ میلیون و ۱۳۹ هزار و ۵۹۸ نفر واجد شرایط رای دادن اعلام شدند که ۵۴ درصد این تعداد یعنی ۱۶ میلیون و ۴۵۲ هزار و ۶۷۷ نفر پای صندوق های رای حاضر شدند.

آیت الله اکبر هاشمی رفسنجانی با کسب حدود ۱۵ میلیون و ۵۰۰ هزار رای که ۹۴ درصد کل آرا را شامل می شد، به عنوان پنجمین رییس جمهوری قانونی کشور انتخاب شده است.

* دوره چهارم و کمترین مشارکت مردم در انتخابات

در انتخابات ششم ریاست جمهوری که ۲۱ خرداد ۱۳۷۲ برگزار شد،  ۳۳ میلیون و ۱۵۶ هزار و ۵۵ نفر واجد شرایط رای دادن شناخته شدند که تنها ۵۱ درصد آنها یعنی ۱۶ میلیون و ۷۹۶ هزار و ۷۸۷ نفر پای صندوق‌های رای حاضر شدند تا کمترین مشارکت مردم در انتخابات ریاست جمهوری در این دوره رقم بخورد.

در این دوره هاشمی رفسنجانی با کسب ۱۰ میلیون و ۵۶۶ هزار و ۴۹۹ رای یعنی حدود ۶۳ درصد آرا، برای دومین بار رئیس جمهور ایران شد.

* هفتمین دوره انتخابات در دوم خرداد

هفتمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در دوم خرداد ماه سال ۱۳۷۲ برگزار شد که در این انتخابات از مجموع ۳۶ میلیون و ۴۶۶ هزار و ۴۸۷ نفر، ۲۹ میلیون نفر یعنی ۷۹.۹ درصد مردم شرکت کردند.

۲۳۸ نفر در این دوره برای ریاست جمهوری اعلام آمادگی کردند که شورای نگهبان از میان آنان صلاحیت سیدمحمد خاتمی، علی‌اکبر ناطق نوری، سیدرضا زواره و محمد ری‌شهری را احراز کرد.

در این دوره، سیدمحمد خاتمی توانست با کسب ۲۰ میلیون و ۷۸ هزار و ۱۷۸ رای که ۶۹ درصد کل آرا را شامل می‌شد، به ریاست جمهوری برسد.

* دوره هشتم و انتخاب دوباره دولت اصلاحات

هشتمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در هجدهمین روز از خرداد ماه سال ۱۳۸۰ برگزار شد که برای این دوره ۸۱۴ نفر ثبت‌نام کردند. شورای نگهبان از این تعداد صلاحیت ۱۰ نفر را تایید کرد.

سیدمحمد خاتمی، احمد توکلی، علی شمخانی، عبدالله جاسبی، سیدمحمود کاشانی، حسن غفوری فرد، سید منصور رضوی، سیدشهاب الدین صدر ، علی فلاحیان و سیدمصطفی هاشمی‌طبا در این دوره  با یکدیگر به رقابت پرداختند و سیدمحمد خاتمی با کسب ۲۱ میلیون و ۶۵۹ هزار و ۵۳ رای (۷۷.۱۲ درصد آرا) برای بار دوم بر مسند ریاست‌جمهوری تکیه زد.

در این دوره ۴۲ میلیون و ۱۷۰ هزار و ۲۳۰ نفر واجد شرایط رای دادن شناخته شدند که ۲۸ میلیون و ۱۵۵هزار و ۹۶۹ نفر که (معادل ۶۶.۶۷ درصد) در شعب اخذ رای حاضر شدند.

* احمدی‌نژاد فاتح دوره نهم

در نهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری که در ۲۸ خردادماه ۱۳۸۴ برگزار شد. در این دوره یک هزار و ۱۴ نفر خواهان راه‌یابی به پاستور بودند که شورای نگهبان در نهایت صلاحیت پنج نفر از آنها یعنی علی‌اکبر هاشمی رفسنجانی، محمود احمدی‌نژاد، مهدی کروبی، محمدباقر قالیباف و علی لاریجانی را تایید کرد.  مصطفی معین و محسن مهرعلیزاده نیز توسط شورای نگهبان تایید صلاحیت نشده بودند با حکم حکومتی مقام معظم رهبری در این رقابت شرکت کردند.

۴۱ میلیون و ۸۷۸ هزار و ۶۴۶ نفر واجد شرایط رای‌دادن معرفی شدند که از این تعداد، ۲۹ میلیون و ۴۰۰ هزار و ۸۵۷ نفر یعنی ۶۲.۸۴ درصد، پای صندوق‌های رای حاضر شدند.

در پایان این انتخابات هیچ کدام از کاندیداها نتوانستند، حد نصاب لازم را برای ریاست‌جمهوری کسب نکردند بنابراین اکبر هاشمی‌رفسنجانی با شش میلیون و ۱۵۹ هزار و ۴۵۳ رای (معادل ۲۱.۱۰ درصد آرا) و محمود احمدی‌نژاد با پنج میلیون و ۷۱۰ هزار و ۳۵۴ رای (معادل ۱۹.۴۸ درصد آرا) به دور دوم انتخابات راه یافتند.

مرحله دوم انتخابات دوره نهم ریاست جمهوری در سوم تیرماه ۱۳۸۴ با رقابت محمود احمدی‌نژاد و اکبر هاشمی‌رفسنجانی برگزار شد که در نهایت احمدی نژاد توانست از مجموع ۲۷ میلیون و ۹۵۹ هزار و ۲۵۳ رای ماخوذه، با کسب ۱۷ میلیون و ۲۴۸ هزار و ۷۸۲ رای، هاشمی رفسنجانی را پشت سربگذارد و با کسب ۶۲.۸۲ درصد آرا به عنوان نهمین رئیس جمهور ایران انتخاب شود.

* انتخابات دوره دهم

 دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران، جمعه ۲۲ خرداد ۱۳۸۸ برگزار شد. در این دوره ۴۷۵ نفر برای کاندیدا شدند اما شورای نگهبان صلاحیت چهار نفر یعنی محمود احمدی نژاد، میرحسین موسوی، محسن رضایی و مهدی کروبی را تایید کرد.

 در این دوره از انتخابات ریاست جمهوری با اصلاح قانون، حداقل سن واجد شرایط رای دادن به ۱۸ سال ارتقا یافت و تعداد رای دهندگان کاهش یافت.

انتخابات دوره دهم با حضور بسیار باشکوه و کم سابقه مردم روبرو شد به گونه ای که از مجموع  ۴۶ میلیون و ۱۹۹ هزار و ۹۹۷ نفر واجد شرایط رای دادن ، ۳۹ میلیون و ۱۹۹ هزار و ۹۹۷ نفر(معادل ۸۵ درصد از واجدان شرایط) پای صندوق‌های رأی حاضر شدند.

محمود احمدی‌نژاد در این دور با رای ۲۴ میلیون و ۵۲۷ هزار و ۵۱۶ توانست حدود ۶۴ درصد آرا را به خود اختصاص دهد و برای دومین بار متوالی رئیس جمهور ایران شود.  انتخابات سال ۸۸ رکورد مشارکت مردم را بعد از انقلاب شکست.

اغتشاشات پس از اعلام نتایج انتخابات از مهم‌ترین وقایع برگزاری این دوره بود که سبب به وجود آمدن خسارت‌های فراوان در عرصه سیاسی و بین‌المللی برای نظام جمهوری اسلامی شد.

* دوره یازدهم و دفن اتهام تقلب

یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ۲۴ خردادماه سال جاری با حضور پرشور مردم برگزار شد. در این دوره ۵۰ میلیون و ۴۸۳ هزار و ۱۹۲ نفر حائز شرایط رای دادن بودند که از این تعداد ۳۶ میلیون و ۷۰۴ هزار و ۱۵۶ نفر معادل ۷۲.۷ درصد پای صندوق‌های رای حاضر شدند.

 ۶۸۶ نفر در این دوره خواهان پست ریاست جمهوری بودند که شورای نگهبان ۸ نفر از آنها یعنی سعید جلیلی، محمدباقر قالیباف، علی‌اکبر ولایتی، محمدرضا عارف، غلامعلی حدادعادل، محسن رضایی، سیدمحمد غرضی و حسن روحانی احراز صلاحیت کرد.

محمدرضا عارف و غلامعلی حدادعادل چند روز قبل از انتخابات از ادامه رقابت انصراف دادند و حسن روحانی توانست با کسب ۱۸ میلیون ۶۱۳ هزار و ۳۲۹ رای معادل ۵۰.۷۱ درصد رقبای دیگر خود را پشت سر گذاشت و یازدهمین رئیس جمهور اسلامی ایران شود.

براین اساس در میان ۷ رئیس جمهور منتخب گذشته در یازده دوره ریاست‌جمهوری، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با ۹۵ درصد آرای شرکت‌کننده در انتخابات بیشترین میزان آراء را در دوره سوم کسب کردند و حسن روحانی رئیس‌جمهور یازدهم نیز با کسب ۵۰.۷۱ درصد آرا با کمترین درصد رای به ریاست‌جمهوری رسید.

همچنین کمترین میزان مشارکت مردم در یازده انتخابات ریاست‌جمهوری مربوط به ششمین دوره ریاست جمهوری در ۲۱ خرداد ۷۲ با حضور ۶۶ درصد واجدین شرایط و بالاترین میزان مشارکت مردمی در دهمین دوره ریاست جمهوری در ۲۲ خرداد ۸۸ با حضور ۸۵ درصد واجدین شرایط بود.