به گزارش هفته نامه «نماینده»، «سیدتقی کبیری» نمایندۀ مردم شهرستان‌های «خوی» و «چایباره» در مجلس دهم است. خوی دومین شهر مهم استان آذربایجان غربی است که در شمال غربی‌ترین نقطۀ ایران، در مرز کشور ترکیه واقع شده است. این استادیار و عضو هیئت علمی دانشگاه، با ورود به مجلس به عضویت کمیسیون اقتصادی مجلس درآمد و عضوی از فراکسیون ولایت به‌شمار می‌رود.
آنچه می‌خوانید گفت‌وگوی مشروح با این نمایندۀ مجلس دهم است که در حاشیۀ بازدیدش از تحریریۀ «نماینده» صورت گرفت.
* با توجه به اینکه بودجۀ سالانه باید برشی از برنامۀ توسعه باشد، شما چه اندازه انطباق را برای بودجۀ سال ۹۶ پیش‌بینی می‌کنید؟ هم از این جهت که برنامۀ ششم هنوز قطعی نشده و ممکن است تغییر کند، هم از جهت زمان کوتاهی که در کمیسیون تلفیق صرف شده است؟
یکی از مشکلاتی که در بحث برنامه‌وبودجه وجود دارد، همین است که علی‌القاعده باید برنامه تمام می‌شد و بودجه براساس آن نوشته می‌شد تا حتی دولت هم بر اساس آن بودجه را بدهد. این منطقی نیست که برنامه همزمان با بودجه حرکت کند، آن هم برنامه‌ای که به هر دلیلی مجلس بنویسد!
اگر برنامه را دولت می‌نوشت مقداری تطابق قابل‌تصور بود. این همزمانی هم مشکلی بود که دولت بودجه را بر اساس برنامۀ ششم نداده است و این نقطه ضعف است. در کمیسیون تلفیق هم تنها بخشی از این مسائل امکان تطبیق دارد؛ به این دلیل که دولت یکسری برآورد درآمد کرده و هزینه‌ها بر اساس این درآمد محاسبه شده است؛ لذا این آشفتگی و نگرانی را شاهد خواهیم بود که آیا بودجه می‌تواند با برنامه تطابق پیدا کند!
گرچه قابل تقدیر است که دولت بودجه را در زمان قانونی تحویل مجلس داد؛ اما به نظر می‌رسد اگر به دلیل اضطرار، حتی تأخیری هم اتفاق می‌افتاد، با توجه به اینکه تطابق بودجه با برنامه ضرورت بیشتری داشت، بهتر از این بود که برنامه و بودجه‌ای داشته باشیم که مشکل داشته باشد.
*نمایندگان در اصلاحیۀ بودجۀ سال ۹۵ تکلیفی بر دولت گذاشتند تا جرایم وام‌های زیر ۱۰۰ میلیون تومان را ببخشد؛ چرا این مصوبه اجرا نمی‌شود و آیا امسال اجرایی خواهد شد؟
علت را علی‌القاعده باید از دولت و بانک مرکزی بپرسید. البته بانک مرکزی چند روز قبل اعلام کرده که تا یکی دو هفته آینده، آئین‌نامه را ابلاغ می‌کند؛ این یک مطالبۀ جدّی تولیدکنندگان است. نه‌تنها مطالبه، بلکه اگر امروز بخواهیم به امر تولید در مجموعۀ بنگاه‌ها کمک کنیم، یک مورد همین است. این مطلب بارها مطرح شده امیدواریم بخشنامه‌ای که وعده دادند فقط در حد یک بخشنامه نباشد؛ دغدغۀ ما این است که این بخشنامه به شکل عملیاتی اجرا خواهد شد یا نه؟ آیا همۀ کسانی که بخشنامه شامل حال آنها می‌شود می‌توانند از آن استفاده کنند یا نوبتی خواهد بود؟ نمایندگان جداً از بانک مرکزی این مطالبه را دارند و معتقدند این بخشنامه می‌تواند کمک مناسبی به تولید داشته باشد و مشکل وام‌های زیر ۱۰۰ میلیون را حل کند.
*برخی معتقدند تورم تک‌رقمی دوامی ندارد و هر قدمی که برای رفع رکود برداشته شود، منجر به تورم فزاینده خواهد شد. تحلیل شما چیست؟
تورم تک‌رقمی در بحث‌های اقتصادی یک حسن محسوب می‌شود اما دو نکته قابل توجه است؛ اول دوام است و دوم اینکه صرف تک‌رقمی بودن تورم اگر بحث رکود را لحاظ نکنیم آثار اجتماعی آن (ملموس بودن) در زندگی مردم دیده نخواهد شد؛ لذا دولت باید در کنار کاهش نرخ تورم به حل مشکل رکود هم توجه کند. در غیر این صورت هم دوام نخواهد داشت و هم اثرات آن در زندگی روزمرۀ مردم حس نخواهد شد.
* رقم وام‌های ازدواج افزایش پیدا کرده است اما بانک‌ها مدعی هستند که منابع لازم برای پرداخت را در اختیار ندارند. نظر شما چیست؟
اینکه بانک‌ها در منابع دچار مشکل هستند قابل‌انکار نیست اما به نظر می‌رسد با مدیریت صحیح می‌توان بخشی از مشکلات را حل کرد، مانند: «وام ازدواج». در جریان وام خودرو دولت به هر دلیلی وارد شد و آن زمان هم این بحث مطرح شد که آیا ضرورت داشت که اولویت به خودروها داده شود! امروز بانک‌ها باید در اعطای تسهیلات اولویت‌بندی داشته باشند. مشکلی که امروز در اعطای وام‌های ازدواج داریم با اولویت‌بندی قابل مدیریت خواهد بود.
گاهی برخی سیاست‌گذاری‌ها بر اساس برنامه‌ریزی انجام نمی‌شود؛ باید بر اساس منابع موجود به این پرسش پاسخ داده شود که آیا سقف تسهیلات را افزایش دهیم و تعداد را کاهش دهیم مناسب‌تر است یا یک مقدار حداقلی را به افراد بیشتری اعطا کنیم.
* قبل از تصویب برجام نگرانی‌هایی دربارۀ افزایش واردات وجود داشت، هشدارهایی نیز داده شد. اقدامات اقتصادی دولت در پسابرجام را با در نظر گرفتن این معیار چطور ارزیابی می‌کنید؟
آنچه در موضوع برجام مطرح شد با آنچه در واقع صورت گرفت، متفاوت بود. انتظار جامعه این بود که برجام با آن جوّ روانی‌ای که ایجاد کرد، اتفاق خاصی را در حوزۀ رشد اقتصادی رقم بزند. البته آن فضاسازی هم صحیح نبود نباید در جامعه موضوعاتی مطرح شود که توقع را افزایش دهد. مقام معظم رهبری در موضوعات مختلفی می‌فرمایند در عین آرمان‌گرایی باید واقع‌گرا هم باشیم. در مورد برجام ما باید طرف مقابل و خصوصاً آمریکا را با پیشینه‌اش مورد توجه قرار می‌دادیم ـ همانطور که رهبری فرمودند آمریکا قابل اعتماد نیست ـ اگر در ارزیابی اولیه این مسائل در نظر گرفته می‌شد، شاید وعده‌ها را با حساب و کتاب می‌دادند.
یکی از مواردی که در بحث برجام مطرح است، واردات بود. این تصور که با برجام مشکل واردات حل شود برداشت درستی نبود و حتی برعکس؛ ارتباط ما با جامعۀ جهانی به سمت صادرات (خصوصاً در نفت) باید حرکت کند. نکته‌ای که در بحث واردات وجود دارد این است که واردات نباید در همۀ کالاها انجام بگیرد بلکه باید یکسری ساختارها و ملزومات و دانش‌ها را وارد کنیم.
شاید عده‌ای واردات را توفیق بدانند از این لحاظ که مشکلات بخشی از جامعه را برطرف می‌کند درحالی‌که در واقع این طور نیست. ما با اصل واردات مخالف نیستیم، واردات در همۀ کشورهای دنیا امری ضروری است اما اینکه واردات چه لوازمی باشد و موجب وابستگی می‌شود یا خیر مسائلی است که در برجام باید مورد توجه مسئولین و خصوصاً دولت باشد؛ نباید در پسابرجام به سمت افزایش واردات برویم.
* نظرتان دربارۀ فراکسیون‌های سیاسی مجلس چیست؟
فراکسیون‌ها باید بیش از مقدار فعلی فعال باشند. به نظرم فراکسیون‌های مطرح باید به همان اندازه که در روزهای شروع به کار و تشکیل بافت مجلس فعال بودند به کارشان ادامه بدهند؛ فعال بودن کمیته‌ها یکی از مهم‌ترین کارهایی است که باید صورت بگیرد.
فراکسیون‌ها باید در کنار کارهای سیاسی، به‌سمت کارهای علمی نیز بروند و پشتوانه‌ای برای مجموعۀ مجلس به‌شمار روند، نه فراکسیون‌هایی که در مقابل مجلس قرار بگیرند؛ زیرا فلسفۀ تشکیل فراکسیون‌ها، متمرکز کردن نیروی مجلس برای تحقق اهداف حوزۀ مورد نیاز است.
* علت تأخیری که برای رسیدگی به استیضاح آقای آخوندی پیش آمده است، چیست؟
این موضوع قبل از برنامۀ ششم مطرح شد و تحت‌الشعاع این مسئله قرار گرفت. طبق آیین‌نامه بایستی بررسی برنامه تداوم پیدا می‌کرد، البته استثناهایی هم داریم، اما به‌هرحال تشخیص هیئت‌رئیسه این بود که استیضاح طرح نشود تا برنامه به‌موقع بررسی شود.
انتظار این بود که ایشان در جلسۀ کمیسیون حضور پیدا می‌کرد، شاید برخی مسائل مرتفع می‌شد و نگاه‌ها تغییر می‌کرد و نیاز به صحن نیز احساس نمی‌شد. به‌هرحال تعامل دولت و مجلس باید بیشتر باشد و عدم حضور ایشان جای سؤال داشت.
* نظر شخصی شما دربارۀ استیضاح، چیست؟
من جزو امضاکنندگان استیضاح بوده‌ام اما نظرم در مسئلۀ استیضاح خاص است؛ به این معنا که علی‌رغم اینکه استفاده از این ابزار قانونی مجلس زمان ندارد، اما این اقدام در آستانۀ تغییر دولت شاید منطقی نباشد. در مجموع موافق چنین استیضاح‌هایی نیستم، اما در مواردی فضای جامعه حکم می‌کند که این اتفاق بیفتد.
در مورد آقای آخوندی حادثۀ قطار زمینه‌ای برای استیضاح شد و من در عین حال که استیضاح را امضا کردم شاید آن جدیتی که در ابتدا داشتم را نداشته باشم چون زمان گذشته و... اما به‌هرحال این حق قانونی مجلس است تا از این ظرفیت قانونی در مسیر هدایت و کنترل مجموعۀ دولت استفاده کند.