«نماینده»؛ امیررضا واعظ آشتیانی*/ «شوراها» نماد مردم‌سالاری دینی است و به‌عنوان نهادی جوان شناخته می‌شود. مأموریت چهارمین دوره شوراهای شهر و روستا تا چند ماه دیگر پایان می‌یابد و انتخابات پنجمین دوره شوراها اردیبهشت سال۹۶ همزمان با انتخابات ریاست‌جمهوری برگزار خواهد شد.
با توجه به انتخابات شوراها و وظایفی که این نهاد برعهده دارد، باید در ابتدای یادداشت، مقدمه‌ای از شکل‌گیری شورا ارائه و سپس با تشریح وظایفی که برعهده دارد، به این اصل رسید «ورود شوراها به مسائل سیاسی» آفت است؛ بنابراین باید از آن پرهیز کرد.
اگر بخواهیم به شکل‌گیری نهاد شورا اشاره‌ای داشته باشیم، باید به‌عقب برگردیم؛ در ابتدای عُمر دولت موقت و بعد از شکل‌گیری دولت مردمی، بحث شوراها جدّی مطرح می‌شد، البته چالش و مقاومت‌هایی هم در این مسیر وجود داشت؛ ازاین‌رو گروهک‌های سیاسی در اوایل انقلاب تلاش می‌کردند مسیر شوراها را با خود همسو کنند.
در کلان‌شهرها هم به‌دلیل لزوم آماده‌سازی بستر، جهت ایجاد شوراها و نیز ایجاد ذهنیت مناسب در مردم، احتیاج به زمان بیشتری وجود داشت. ضمن اینکه شوراها می‌توانستند، ارتباط تنگاتنگ با دولت مرکزی نیز داشته باشند. این مسئله(تشکیل شوراها) در ساختار دولت در حال شکل‌گیری بود که جنگ تحمیلی شروع شد و این باعث ایجاد روند کندی در بسترسازی شوراها شد اما بعد از پایان ۸ سال جنگ تحمیلی و دوران سازندگی بیشتر به مجلس بها داده شد تا شوراها؛ بعد از دوران سازندگی، دوران اصلاحات آغاز شد و در آن دوره، دولت به این باور رسید و شوراهای شهر و روستا تشکیل و اولین انتخابات در دولت اصلاحات برگزار شد.
البته باید به این نکته نیز اذعان داشت که با استناد به گفت‌وگوی آقای «حکیمی‌پور»، دولت اصلاحات به دلایل امنیتی و سیاسی بحث شوراها را دنبال می‌کرد نه به آن معنا که دنبال قانون و مردم باشد ضمن اینکه در مناظره‌ای که با خانم «ابتکار» هم داشتیم، او می‌گفت: «رئیس دولت اصلاحات برای تشکیل شوراها شدیداً تحت فشار بود و این فشار هم قطعاً درون گروهی بود، در هر حال اولین پارلمان شهری در آن مقطع شکل گرفت.»
نکته دیگری که باید به آن پرداخت، وظایف شوراهاست.
شورای شهر دو وظیفه مهم دارد. اول: تصویب لوایح شهری در چارچوب قانون و دیگری نظارت بر اجرای قوانین ابلاغ شده است، این دو وظیفه برعهده اعضای شورای شهر گذاشته شده است، براین اساس در هیچ بندی از اصل ۱۰۰ قانون اساسی در مورد مسائل سیاسی شوراها مطلبی پیدا نخواهید کرد و این خود گویای جایگاه خدمتی که شوراها می‌توانند انجام دهند، است. شوراها باید در حوزه شهر و رفاه و آسایش مردم گام بردارند؛ به همین جهت ورود به مسائل سیاسی برای شوراها و نمایندگان آن یک آفت است کما اینکه تجربه شورای شهر اول در تهران نیز پیش روی ما قرار دارد.
در دولت اصلاحات مشاهده شد بنا به بی‌تجربگی یا هر دلیل دیگر، شورا وارد مسائل سیاسی شد و در نهایت تصمیم دولت وقت، انحلال این نهاد نوپا که اولین دوره آن شکل گرفته بود، شد. با توجه به تجربیات به‌دست آمده از دوره اول شوراها، منشوری تهیه شد که در آن ورود به مسائل سیاسی ممنوع بود و به تعبیر مقام معظم رهبری «فقط نوکری به مردم و افتخار به آن سرلوحه کار شد.»
موضوع دیگر که باید برآن تأکید کرد «نقش و جایگاه مردم در نظام مردم‌سالاری دینی است»، مردم ما آگاه و تیزبین هستند پس واقعیت و اعتقاد بر این است که هرگاه مسئولین گامی در جهت مردم برداشته باشند، مردم گام‌های محکم‌تری برای مسئولان برداشته‌اند. مردم ما مردمی مهربان با بینش سیاسی بالا هستند و با هیچ‌کس عقد اخوت نبسته‌اند؛ ازاین‌رو، باید اذعان داشت در انتخابات به کسانی رأی خواهند داد که نوع خدمت آنها را دیده باشند نه اینکه شهرتی داشته باشند.
انتخابات دوره دوم شورای شهر تهران که ما در آن حضور داشتیم، پس از مسائلی که برای شورای اول پیش آمد، برگزار شد. ما وقتی در شورا رأی آوردیم، هیچ شهرت و اسمی هم نداشتیم و محبوبیتی هم اگر به دست آمد، از کنار حضور خوب مردم و خدمتی اگر کرده باشیم به‌خاطر مردم بود. آنچه مسلم است، مردم قابل تحریک نیستند و خودشان به یک شعور سیاسی کامل رسیده‌اند.
*عضو اسبق شورای شهر تهران