عملکرد هاشمی در معاونت فرهنگی وزارت علوم در دوران مسئولیت وزیر علوم معزول و فرهادی با انتقاداتی روبرو بود. انتقاداتی که بیشتر به مسائلی چون برگزاری اردوهای دانشجویی مختلط، کنسرت‌های دانشگاهی و فعالیت برخی تشکل‌ها و نشریات دانشجویی مشکل‌دار باز می‌گردد.
سیدضیاء هاشمی معاون فرهنگی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری درباره برگزاری اردوهای مختلط دانشجویی معتقد است که آئین‌نامه دولت قبل در این زمینه خلاهایی را داشته که به تازگی برطرف شده است.
وی در عین حال عنوان کرد که تعداد اردوهای دانشجویی که سال گذشته به شکل مختلط در دانشگاه‌های زیرمجموعه وزارت علوم برگزار شده بسیار کم بوده است.
معاون فرهنگی وزیر علوم درباره تشکیل تشکل‌ها و اتحادیه‌های جدید دانشجویی، کرسی‌های آزاداندیشی، سیاسی کاری در معاونت فرهنگی وزارت علوم نیز سخنانی را مطرح کرده است.
آنچه در ادامه می‌خوانید حاصل گفت‌وگوا معاون فرهنگی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است.
هاشمی در ابتدای این گفت‌وگو در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه مسئولان وزارت علوم از عدم برگزاری اردوهای مختلط خبر می‌دهند، اما دانشجویان دانشگاه‌ها از برگزاری این اردوها خبر می‌دهند و نسبت به آن انتقاد دارند. دلیل این تناقض چیست؟ به آئین‌نامه مربوطه در این زمینه اشاره کرد و گفت: طبق آئین‌نامه‌ای که از دولت قبل درباره اردوهای دانشجویی وجود داشته، در دانشگاه‌ها عمدتا با برگزاری سه نوع اردو، اردوها و سفرهای فرهنگی، تفریحی، مذهبی، سفرهای فرهنگی و علمی با هدف بازدید از مراکز علمی و سفرهای آموزشی مواجه هستیم.
وی در همین زمینه افزود: سفرهای آموزشی با عنوان بخشی از سرفصل دروس علمی و آموزشی در سطح دانشگاه‌ها برگزار می‌شود.
معاون فرهنگی وزارت علوم تصریح کرد: ماده ۱۱ آئین‌نامه قبلی که چارچوب‌ها و دستورالعمل اردوها را مشخص کرده، عنوان می‌کند سفرها و اردوهای دانشجویی نباید به شکل مختلط برگزار شود، اما در تبصره‌ای در همین ماده اعلام شده سفرهای آموزشی که به عنوان بخشی از سرفصل‌های دروس است، استثناء محسوب می‌شود.
وی با بیان اینکه در "معاونت فرهنگی وزارت علوم طبق آئین‌نامه‌های قبل همواره تاکید کردیم، سفرهای علمی و فرهنگی باید به صورت مجزا برگزار شود" خاطرنشان کرد: اساسا مدیریت و مجوز سفرهای علمی فراتر از حوزه معاونت فرهنگی و زیر نظر حوزه معاونت آموزشی، گروه آموزشی، استاد مربوطه و همراه با او برگزار می‌شود.
هاشمی با اشاره به وجود برخی انتقادات از آئین‌نامه اردوهای دانشجویی قبلی و ضرورت ایجاد اصلاحاتی در آن، افزود: در گذشته براساس آئین‌نامه قبل که به امضای دو وزیر علوم و بهداشت سابق رسیده بود، سفرهای علمی و آموزشی به شکل گسترده برگزار شده و تفکیک شده هم نبود، اما ما همواره تاکید داشتیم سفرهای علمی و فرهنگی نباید به شکل مختلط اجرا شود.
معاون فرهنگی وزارت علوم با اشاره به اینکه "اقداماتی از سوی این معاونت در زمینه اصلاح آئین‌نامه اردوهای دانشجویی صورت گرفت" گفت: برای انجام اصلاحات لازم کارگروهی در شورای اسلامی شدن دانشگاه‌ها ایجاد شد که نمایندگانی از وزارت علوم، نهاد مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها، وزارت بهداشت، جهاد دانشگاهی، دانشگاه آزاد و دبیرخانه شورای اسلامی شدن دانشگاه‌ها و چند مجموعه دیگر نظرات کارشناسی خود را ارائه کردند؛ نظرات ارائه شده در دبیرخانه شورای اسلامی شدن دانشگاه‌ها جمع‌بندی شد تا آئین‌نامه شفاف‌تری با رفع ابهامات موجود ابلاغ شود.
*آئین‌نامه اردوهای دانشجویی در حال تدوین نهایی است
وی اضافه کرد: آئین‌نامه اردوهای دانشجویی در حال تدوین نهایی است و پس از جمع‌آوری نظرات دستگاه‌های مختلف و اصلاح آنها با امضای وزاری محترم به دانشگاه‌ها ابلاغ می‌شود.
هاشمی با بیان اینکه "آنچه مهم است پرهیز از اختلاط غیرضرور و توسعه فعالیت‌های علمی، آموزشی و فرهنگی در دانشگاه‌های کشور است" گفت: ضمن حفظ پویایی فعالیت‌های فرهنگی دانشگاه‌ها باید از ایجاد حاشیه‌ها در اردوها جلوگیری کرد. بخشی از این کار از طریق اصلاح آئین‌نامه‌هاست و بخشی از طریق اعمال مدیریت و نظارت درست است.
وی درباره تعداد اردوهای مختلط برگزار شده طی یک سال گذشته در دانشگاه‌ها افزود: نسبت به سال‌های قبل تعداد اردوهای مختلط دانشجویی بسیار کمتر شده است. در طول سال گذشته هیچ موردی در زمینه برگزاری کنسرت در دانشگاه‌ها نداشتیم؛ سفرهای علمی و فرهنگی هم محدود بوده، اگر حاشیه‌ای هم داشته با مدیریت حوزه مربوطه برخورد شده است.
معاون فرهنگی وزارت علوم درباره اردوی دانشجویی مختلط دانشگاه تهران گفت: وزارت علوم از طریق دانشگاه تهران در جریان این اردو قرار گرفت و موضوع را پیگیری کرد. به نتیجه رسیدیم بخشی از اشکالات وارد بوده، البته این اردو یک سفر علمی بود که پیش از این نیز به دفعات در قالب یک درس با استاد مربوطه برگزار شده بود.
*برخورد با استاد خاطی دانشگاه تهران درباره اردوی مختلط
وی افزود: در این اردو تعدادی از افراد ضوابط را رعایت نکردند و طبیعتا باید تذکر داده می‌شد. موضوع در سطح ریاست و معاونت فرهنگی دانشگاه بررسی شد، فرآیند آن هنوز در جریان است و تذکرات و برخوردهای مقتضی صورت گرفت.
هاشمی درباره برخورد با استاد مربوطه نیز گفت: استاد مربوطه در سفر علمی نسبت به حفظ شئونات وظیفه و مسئولیت دارد، لذا باید توضیح دهد که چرا این اتفاقات رخ داده و نتوانسته فضا را مدیریت کند، البته قشر دانشجو بخشی از نسل جوان کشور و فرهیخته و دارای بالندگی است، اما در جامعه بخشی از رفتارهای نامتعارف وجود دارد که در دانشگاه این مسئله کمتر است، قطعا همه ما وظیفه داریم نسبت به آنها اعمال مدیریت کنیم.
وی در پاسخ به این سوال که به نظر برخی از اساتید ما ضوابط اردوها را نمی‌دانند، افزود: در سال بیش از یکصد هزار برنامه فرهنگی در دانشگاه‌ها داریم. طبیعتا ممکن است در چند برنامه حاشیه وجود داشته باشد، لذا مدیریت باید کنترل کند تا این حاشیه‌ها کم شود. مطمئنا این حاشیه‌ها در گذشته هم بوده، اما در حال حاضر حساسیت دانشجویان و مدیریت بیشتر شده است. اگر اشکال و حاشیه‌ای در برنامه‌ای باشد برخوردها جدی‌تر است، رسانه‌ها در این حوزه‌ها فعال‌ترند و اگر اشکالی باشد انعکاس وسیع‌تری پیدا می‌کند.
معاون فرهنگی وزارت علوم درباره نامه برخی دانشجویان دانشگاه‌ها به وزیر علوم درباره اردوهای مختلط تصریح کرد: برخی دانشجویان دانشگاها با ما مکاتبه و اعلام کردند تعداد اردوهای دانشجویی زیاد است، از نظر ما اردوهای دانشجویی که با مجوز دانشگاه و مدیریت انجام می‌شود تعدادشان بسیار کم است، البته این مسئله رافع مسئولیت نیست و مسئولان باید به درستی مدیریت و نظارت کنند، مواردی از این اردوها خارج از حوزه دانشگاه است یا غالبا در دانشگاهی است که تحت پوشش وزارت علوم قرار ندارد، هر چند تاکید داریم این دانشگاه‌ها هم باید دقت بیشتری به خرج دهند.
وی در بخش دیگری از این گفت‌وگو درباره وضعیت صدور مجوز تشکل‌های دانشجویی، با بیان اینکه مبنای صدور مجوز به تشکل‌های دانشجویی از سوی وزارت علوم است، گفت: در هر دانشگاهی یک هیئت سه نفره تقاضاها را در دانشگاه‌ها بررسی و مجوز را صادر و یا از آن امتناع می‌کند. رئیس دانشگاه، مسئول نهاد رهبری و نماینده وزارت علوم در کنار دبیر این هیئت که معاون فرهنگی دانشگاه بدون حق رای است، تقاضاها را در دبیرخانه یعنی معاونت فرهنگی بررسی می‌کند.
معاون فرهنگی وزارت علوم تصریح کرد: از نگاه وزارت علوم حتی یک تشکل ساختارشکن هم حق تشکیل ندارد. طبق قانون جمعی که تشکل را تشکیل می‌دهند، تعهد می‌کنند به ساختار قانونی و مبانی نظام پایبند بوده و به موارد دینی و مذهبی کشور متعهد باشند، لذا باید التزام خود را به این موارد اعلام کرده و اگر خلاف آن باشد طبیعتا مجوز صادر نمی‌شود.
هاشمی با اشاره به اینکه اختلاف سلیقه تشکل‌های دانشجویی در فضای دانشگاه مسئله‌ای طبیعی است، گفت: اختلاف سلیقه تشکل‌های قدیمی‌تر با تشکل‌های دانشجویی که به تازگی در دانشگاه‌ها مجوز می‌گیرند طبیعی است، چون دانشگاه کانون تضارب آراست، اما اینکه پیشاپیش تشکلی را به ساختارشکنی متهم کنیم، غلط است. این تشکل‌ها در هیئتی از مسئولان رسمی کشور مجوز می‌گیرند، متهم کردن تشکل‌هایی که هنوز مجوز نگرفتند به ساختارشکنی افترا به تشکل و هیئتی است که مجوز فعالیت آن را اعطا کرده است.
*درخواست برای تشکیل اتحادیه دانشجویی
وی با اشاره به اینکه "وجود ایرادات و تخلفات در برخی برنامه‌های دانشجویی و تشکلی غیرقابل انکار نیست، " افزود: هر تشکل دانشجویی که ایجاد می‌شود، باید مسیر قانونی خود را طی کند، قانون نیز نحوه برخورد با تخلفات را مشخص کرده، اگر تخلف تشکل‌ها ادامه داشته باشد، امکان تعلیق و تعطیلی آنها نیز وجود دارد.
معاون فرهنگی وزارت علوم درباره انتشار اخباری مبنی بر احتمال اعطای مجوز به تشکل‌های دانشجویی با سابقه ساختارشکنی در آستانه انتخابات، افزود: تشکل‌های جدید مرکب از دانشجویانی است که طبق قانون گزینش شدند و شرایط قانونی یک دانشجو را دارند؛ وقتی این دانشجویان به عنوان هیئت موسس پیشنهاد تشکیل تشکلی را می‌دهند، مجددا سوابق آنها مورد بررسی قرار می‌گیرد.
هاشمی با بیان اینکه برخی از تشکل‌های دانشجویی متقاضی موفق به اخذ مجوز از سوی دستگاه‌های نظارتی نشدند، افزود: هیئت نظارت مجوز فعالیت برخی از تشکل‌های دانشجویی را صادر نکرده و پرونده فعالیت آنها یا متوقف شده یا به تعویق افتاده و مشروط به شرایطی شده است، قطعا با تشکل‌های دانشجویی در صورت بروز تخلف بدون هیچ تبعیضی براساس قانون رفتار می‌شود.
وی با اشاره به اینکه "در حال حاضر سه مجموعه دانشجویی متقاضی تشکیل اتحادیه هستند، " افزود: این تشکل‌ها در حال طی فرآیند در هیئت نظارت مشترک به سر می‌برند، اشکالات پرونده پس از بررسی به آنها اعلام می‌شود و باید آن را برطرف کنند.
معاون فرهنگی وزارت علوم تصریح کرد: در یک سال اخیر بیش از ۸۰ تشکل در دانشگاه‌ها فعال شدند.
*شورای احیا را به رسمیت نمی‌شناسیم
هاشمی درباره شورای احیا و احتمالاتی درباره فعال شدن تشکلی ساختارشکن تحت این عنوان گفت: معاونت فرهنگی تشکلی با عنوان شورای احیا را به رسمیت نمی‌شناسد، سه مجموعه از تشکل‌هایی که در حال حاضر اتحادیه ندارند، متقاضی ایجاد اتحادیه هستند، اسامی آنها با عناوینی که در تقاضایشان است باید در جلسه مطرح و اعلام شود. ما در وزارت علوم دغدغه ایجاد اتحادیه نداریم، ولی دغدغه زمینه‌سازی برای مشارکت دانشجویان در تشکل‌ها و مشارکت تشکل‌ها در عرصه ملی را داریم. این وظیفه ماست و آنچه که وظیفه است را انجام می‌دهیم و مداخله‌ای در ورند آنها نخواهیم داشت.
وی در پاسخ به این سوال که آیا اتحادیه‌های دانشجویی متقاضی در این دوره(دولت) مجوز دریافت می‌کنند، گفت: این مسئله منوط به میزان پیگیری دوستان و دقت عمل‌شان دارد، برخی اشکالات و نقص‌ها در پرونده دوستان بود که بررسی و ارزیابی آنها زمان می‌برد.
*معاونت فرهنگی وزارت علوم دنبال سیاسی کاری نیست
معاون فرهنگی وزارت علوم در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه برخی معتقدند در وزارت علوم دولت یازدهم معاون فرهنگی بیشتر دنبال کار سیاسی است تا فرهنگی و تعلق شما به یکی از گروه‌های دانشجویی در این زمینه بی‌تاثیر نیست، افزود: سیاسی کاری معاونت فرهنگی وزارت علوم را رد می‌کنم، ولی اینکه یک مدیر قبلا فعالیت تشکیلاتی دانشجویی داشته باشد را امری مثبت می‌دانم. مگر ممکن است فردی در صدر معاونت فرهنگی وزارت علوم قرار گیرد و قبلا فعالیت تشکلی نداشته باشد.
هاشمی افزود: این سابقه باعث می‌شود مدیر مربوطه فهم و درک عمیقی نسبت به حوزه مدیریت خود داشته باشد و نقطه مثبتی است، اما اگر همین فرد بخواهد سوگیری، تعصب و تبعیضی نسبت به تشکل‌ها داشته باشد، درست نیست. بنده شخصا این موضوع را رد می‌کنم و چنین چیزی نیست.
*مدیران سابق وزارت علوم تعلق تشکیلاتی داشتند
وی با اشاره به اینکه در دوره‌های مختلف، معاونان و مسئولان حوزه آموزش عالی تعلق‌هایی به دانشگاه یا تشکلی داشتند، تصریح کرد: بنده هیئت علمی یکی از دانشگاه‌های تهران هستم، اما در کارم نباید بین دانشگاه خود و سایر دانشگاه‌ها تفاوت و تبعیضی قائل شوم. همگان شاهدند در برگزاری همایش‌ها، جشنواره‌ها و برنامه‌ها بیشتر تاکید داریم برنامه‌ها در دانشگاه‌های شهرستان ها برگزار شود.
هاشمی در بخش دیگری از این گفت‌وگو با اشاره به برنامه‌های وزارت علوم در حوزه انتخابات آینده ریاست‌جمهوری در سطح دانشگاه‌ها با ارائه گزارشی از انتخابات مجلس، اظهار داشت: تجربه ارزشمندی در انتخابات اسفندماه مجلس داشتیم، به طوری که در سال ۹۴ بیش از ۲۷۰ برنامه در دانشگاه‌ها برگزار شد که آمار خوبی است، البته طبق قانون انتخابات نباید از امکانات دولتی برای تبلیغات استفاده شود، لذا ما اجازه برگزاری برنامه‌هایی را دادیم که حالت مناظره، گفت‌وگو و پرسش و پاسخ داشته باشد.
وی افزود: در انتخابات ریاست‌جمهوری نیز مبنای برنامه‌ها قانون است، در دانشگاه‌ها باید با اقدامات خود زمینه افزایش مشارکت را فراهم کرد، برنامه‌های خاص انتخابات مربوط به نیم‌سال دوم است، لذا از بهمن‌ماه جلسات توجیهی را برگزار کرده و بخشنامه‌های لازم را ابلاغ می‌کنیم تا حفظ بی‌طرفی مسئولان دانشگاه‌ها در برنامه‌های دانشگاه‌ها در چارچوب قانون فراهم شود.
*بهمن‌ماه؛ آغاز جلسات توجیهی معاونان فرهنگی دانشگاه‌ها درباره انتخابات
معاون فرهنگی وزارت علوم تصریح کرد: باید فضای بالندگی، پویایی، مشارکت اجتماعی، تقویت امید و نشاط اجتماعی از طریق بسترسازی برای فعالیت و مشارکت فعالیت‌های دانشجویان و اساتید در دانشگاه‌ها فراهم شود.
وی در پاسخ به سوال دیگری درباره کرسی‌های آزاداندیشی گفت: کرسی‌های آزاداندیشی بستری برای تضارب آراست و در آن دیدگاه‌ها به رقابت گذاشته می‌شوند تا افراد دیدگاه‌های خود را مطرح کنند، بنابراین اینگونه نیست که به هر جلسه و محفلی بتوان نام کرسی آزاداندیشی تلقی کرد، وقتی این کرسی‌ها معنای واقعی به خود می‌گیرند که دیدگاه‌های متفاوت در چارچوب قانون و منطقی مطرح شود نه در فضای غوغاسالارانه، ممکن است کسانی فکر کنند اگر فلان دیدگاه‌ها مطرح شود زیان‌هایی ایجاد می‌شود، اما مبنای کرسی‌های آزاداندیشی طرح دیدگاه‌ها در فضای منطقی است که موجب رشد و پویایی می‌شود.
هاشمی با بیان اینکه یکی از ویژگی‌های کرسی‌های آزاداندیشی تنوع دیدگاه‌هاست، ادامه داد: نمی‌توان لیست محدودی را به عنوان افراد مجاز معرفی کرد، بارها اعلام کردیم در کرسی‌های آزاداندیشی لیست سیاهی نداریم که بگوییم این افراد نمی‌توانند در جلسات شرکت کنند، اگر کسی ممنوعیتی دارد، ممنوعیت قانونی است و باید تابع قانون بود، اما از آن طرف هم افرادی را مشخص نمی‌کنیم که بگوییم این هشتاد نفر می‌توانند در کرسی‌ها شرکت کنند و بقیه را توصیه نمی‌کنیم.
وی با بیان اینکه با "ابلاغ آئین‌نامه‌ای مسیر کرسی‌های آزاداندیشی را تسهیل کردیم" افزود: تعداد کرسی‌های آزاداندیشی برگزار شده در سال ۹۴ در مقایسه با سال ۹۳ بسیار بیشتر بود، البته توقع داریم این رشد فراگیرتر شود، با برگزاری دوره آموزشی و جلسات آموزشی برای کارشناسان، مدیران و معاونان فرهنگی سعی کردیم آئین‌نامه را آموزش دهیم و آن را در دسترس افراد قرار دادیم.
هاشمی افزود: در سال ۹۴ بیش از ۴۰۰ کرسی آزاداندیشی برگزار شده که نسبت به سال گذشته که حدود ۳۰۰ جلسه بود، رشد خوبی را داشته است. روز به روز این گفت‌وگوها جدی‌تر می‌شود، البته وقتی در روز ۱۶ آذر دیدگاه‌های مختلفی در حضور رئیس‌جمهور و در تیرماه در محضر رهبر انقلاب مطرح می‌شود خود این گفت‌وگوها جلوه مختلفی از جریان آزاداندیشی است که اگرچه شکل آن کرسی نیست، اما محتوای آن کرسی آزاداندیشی است.
وی درباره سرنوشت بند "مصونیت قضایی برای شرکت‌کنندگان در جلسه کرسی‌های آزاداندیشی" گفت: ماده واحده‌ای در شورای اسلامی شدن دانشگاه‌ها تصویب شد، اما به جهت نقدی که یکی از اعضای شورای اسلامی شدن دانشگاه‌ها داشت توسط دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی ابلاغ نشد، امیدوارم دبیرخانه مجددا این موضوع را به جریان بیاندازد و راه را در این زمینه هموار کند.
معاون فرهنگی وزارت علوم درباره نقد وارد شده به این بند نیز گفت: نقد این بود که اگر مصونیت قضایی در فضای خیلی باز کرسی‌های آزاداندیشی صورت گیرد ممکن است حریم‌شکنی‌هایی ایجاد شود، البته این نظر غالب اعضای شورای اسلامی شدن دانشگاه‌ها نبود.