«اکبر رنجبرزاده»، عضو هیئت رئیسه مجلس دهم در گفت‌وگویی با هفته‌نامه «نماینده» به تحلیل و بررسی قوانینی که مجلس شورای اسلامی برای پارلمان‌های شهری وضع کرده و در آینده نزدیک نیز وضع می‌کند، پرداخت. وی که تجربه نمایندگی در مجلس هشتم را نیز در کارنامه خود دارد معتقد است جایگاه شورای شهر بالاست بنابراین باید افرادی که برای این مسئولیت اعلام آمادگی می‌کنند افرادی شاخص و دارای تخصص باشند و در این رابطه مجلس شورای اسلامی موظف است تا با وضع قوانین سختگیرانه مانع از ورود افراد نالایق به عرصه انتخابات شوراها شود. مشروح این گفت‌وگو را می‌خوانید...
* در اواخر مجلس نهم شاهد تصویب قانونی بودیم که تعداد اعضای شورای شهر را کاهش داد، به نظر شما این اقدام چه اثری بر روی عملکرد شوراها خواهد داشت؟
به اعتقاد من کاهش تعداد اعضای شوراها در کلان‌شهرها اثر مثبتی ندارد و شاید اثر منفی هم بگذارد. با توجه به حیطه گسترده کاری شوراها به‌ویژه در کلان‌شهرها و تقسیم‌بندی کارها و اقدامات نظارتی می‌طلبد که تعداد آنها متناسب با کلان‌شهر مورد نظر تعریف شود. لذا با کاهش تعداد اعضای شورا هرچند به صورت قانون درآمده باشد موافق نیستم. دلیل مخالفت من این است که این موضوع سبب می‌شود تا برخی کارهای نظارتی برزمین بماند.
* اعضای شورا به لحاظ کیفی باید دارای چه شاخص‌هایی باشند؟
گذشته از کمیت اعضای شورا، مسئله‌ای که باید مورد توجه قرار گیرد، کیفیت است. به نظر من مجلس شورای اسلامی که وظیفه سیاست‌گذاری کلان ملی را به عهده دارد، چنانچه اعضای آن تخصص ویژه‌ای نداشته باشند کار مجلس مختل نمی‌شود اما اعضای شوراها باید صددرصد تخصص داشته باشند. یعنی افرادی که وارد بحث شوراها می‌شوند باید از وزن بالایی در مسائل شهری برخوردار باشند. اینکه اعضا در حوزه‌های عمران، شهرسازی و جغرافیای سیاسی صاحب‌نظر باشند بخشی از نیاز مدیریت شهری و شوراها است، علاوه بر این باید در بحث بهداشت و درمان، محیط زیست، مطالعات اجتماعی و جامعه‌شناسی، روان‌شناسی و ... متخصصین برجسته و توانمندی داشته باشیم. شوراها را باید همسنگ با مجلس و حتی بالاتر دانست تا اینکه انتظار کاربردی‌تر و مؤثرتری را از این مجموعه‌ها داشته باشیم.
* دولتی شدن شوراها چگونه می‌تواند اثرات خود را در جامعه نشان دهد؟
دولتی شدن شوراها مثل دهیاران اقدام پسندیده‌ای نیست. اگر قرار بر این باشد که شوراها دولتی شوند از حالت مردمی خارج می‌شوند و اثر بخشی آنها به شدت افت خواهد کرد. برای اینکه قدرت و تأثیر شوراها بیشتر شود باید اعضای شورا صاحب‌نظر و تصمیم گیرنده باشند. اگر سلسله مراتب در شورا وابسته به جریان‌های دولتی باشد و موقعیت آنها به دولت وصل شود، به صورت خودبه‌خود شاهد تضعیف جایگاه شورا خواهیم بود، ضمن اینکه قانون اساسی هم اجازه چنین رویکردی را نداده است. شوراها مستقل و در امور اجرایی تصمیم‌گیر و ناظر بر اقدامات شهردار و مجموعه شهرداری هستند. بنابراین باید در انتخاب اعضای شورا دقت داشته باشیم. لازم است شاخص‌هایی تعیین شود تا افرادی که دارای آن توانمندی‌ها بودند بتوانند وارد میدان رقابت شوند و این طور نباشد که هر کسی قادر به ثبت‌نام در انتخابات شوراها باشد. جایگاه شورای شهر جایگاه بزرگی است منوط به اینکه این جایگاه را به بزرگان بسپاریم.
* نظر شما در مورد درآمدهای شهرداری از محل مالیات و ارزش افزوده که قرار است به خزانه واریز شود، چیست؟ آیا این اقدام در راستای دولتی شدن شوراها نخواهد بود؟
من اینطور فکر نمی‌کنم، به نظرم این شفاف‌سازی کار بدی نیست. بهتر است از زوایای مختلف (دولت و مجلس و ...) بر درآمدهای شهرداری نظارت وجود داشته باشد اما نه دخالت. اگر وجود چنین سیکلی (که درآمدها وارد خزانه شود و از آنجا به شهرداری داده شود) موجب زمان‌بر شدن و اختلال در روند اقدامات بشود، کار درستی نیست. از طرف دیگر اگر قرار است منابع در شهرداری‌ها شفاف‌سازی شود دولت نباید بودجه را مسدود کند.
می‌تواند صندوق مجزایی وجود داشته باشد که دولت و مجلس عضو ناظر صندوق باشند، میزان منابع واریزی به صندوق مشخص باشد و با درخواستی که داده می‌شود میزان برداشتی مبالغ برای هزینه در مصارفی که شورای شهر موافق آن است، تعیین شود، یعنی اینها خزانه‌دار شهرداری باشد. اینکه دخالتی وجود داشته باشد یا اینکه دولت هر زمان خواست برداشتی از این منابع داشته باشد، قابل دفاع نیست و حتی باعث بحران در مدیریت شهری می‌شود.
* با توجه به اینکه انتخابات شوراها را پیش‌رو داریم، توصیه شما به مردم و مسئولین چیست؟
نکته‌ای که در بحث شوراها باید مورد توجه قرار بگیرد این است که سبک زندگی شهروندان عزیز در هر کجای ایران اسلامی منوط به انتخاب اعضای شورای شهر و روستا است. بخشی از چگونگی حرکت و رفتار شهری و حتی کارکرد عملیاتی ما به تصمیم‌گیری‌های شورای شهر و شهردار بر می‌گردد. اگر امروز در انتخابات شوراها غفلت کنیم، فردا شاهد رکود در مسیر زندگی خود خواهیم بود. در این صورت مقصر رأی دهنده‌ای خواهد بود که در زمان انتخاب، قضاوت سطحی یا منافع شخصی را دنبال کرده است. باید در مدیریت شهری و شوراها افراد برجسته را که صاحب‌نظر و پاکدامن باشند انتخاب شوند، افرادی که رانت‌خواری و فساد نداشته باشند.
* نقش مجلس در برپایی انتخابات شوراها و انتخاب اعضای اصلح برای شورا چه خواهد بود؟
انتخابات شوراها بخشی از نشاط اجتماعی است. به اعتقاد من وظیفه مجلس است تا سطح علمی انتخاب شوندگان را بالاتر ببرد. نه تنها سطح علمی بلکه سوابق اجرایی برای نامزدهای شورا ملاک قرار داده شود. مسیری که تا پای ثبت نام افراد برای عضویت در شورای شهر وجود دارد، روند شفافی داشته باشد و مجلس وظیفه دارد تا با تعیین شاخص مانع از ورود افراد ناکارآمد به شورا شود. اگر بخواهیم شوراها را تقویت کنیم باید اعضای آنها افراد برجسته‌ای باشند و برای این منظور باید شاخص‌های خوبی متناسب با هر شهر و کلان‌شهر لحاظ کنیم.