به گزارش «نماینده» رئیس سازمان بازرسی استان لرستان از کشف ۵ هزار تن برنج آلوده در این استان خبر داد. با هشدار دادستان، توزیع برنج‌های آلوده متوقف شد و معاون اجرایی رئیس‌جمهور به ماجرا ورود پیدا کرد. این خبر که هفته گذشته منتشر شد، از جمله خبرهایی است که هر چند وقت یکبار وجود برنج‌های آلوده را در سر سفره‌های مردم یادآوری می‌کند. این مسئله سالیان متمادی در کشور مطرح است و هرازگاهی مسئولان دولتی در مورد برنج‌های آلوده به مواد شیمایی یا تاریخ گذشته اظهارنظری می‌کنند اما بعضاً مشاهده می‌شود که برخی دیگر از مسئولین حاضر نیستند زیر بار وجود این مشکل در کشور بروند و به دیوار حاشا متوسل می‌شوند.
این روزها ماجرای واردات برنج آلوده با اظهارات برخی مسئولان وارد مرحله تازه‌ای شده است و این سؤال جدّی را مطرح می‌کند که چرا با وجود قطعیت آلوده بودن برخی برنج‌های هندی، هیچ اقدامی برای جلوگیری از توزیع آنها در سطح کشور صورت نمی‌گیرد؟!
انتهای سال گذشته که برای چندمین بار موضوع برنج‌های آلوده مطرح شد و تقاضا برای پاسخگویی مسئولین ایجاد شده بود، مسئولان وزارت جهاد کشاورزی با تکذیب وجود چنین برنج‌هایی، نزدیکی به انتخابات مجلس و خبرگان را دلیلی بر وجود اهداف انتخاباتی و سیاسی این به‌اصطلاح حاشیه‌سازی‌ها مطرح کردند و آنها را بی‌پایه و اساس دانستند.
* تأیید آلودگی برنج‌ها هم مانع واردات نشد!
تجربه تأیید و تکذیب‌ها پیرامون آلوده بودن برنج‌ها مطلب تازه‌ای نیست. بهار سال ۸۹، وزارت بهداشت پس از ماه‌ها تکذیب تحت فشارهای مجلس شورای اسلامی سرانجام اعتراف کرد که آلودگی به سرب در ۸ نوع برنج تأیید شده است. هر چند با این وجود اعلام اسامی این برنج‌ها به زمان دیگری موکول شد تا در این مدت نیز به شیوه‌های مختلف و تا حد امکان این برنج‌ها بازار مصرف را به تصرف خود درآورند.
آلودگی این ۸ برنج واراتی تا حدی بود که طبق گزارش ارائه شده از سوی مؤسسه استاندارد، سرب موجود در برنج‌ها بیش از ۵ برابر حد مجاز بوده است. در همین راستا گزارش کمیسیون کشاورزی مجلس در اسفند سال ۸۸ درباره وضعیت برنج‌های وارداتی هندی در جلسه علنی مجلس قرائت شد و مبین آلودگی این برنج‌ها بود. نکته قابل توجه در این گزارش این بود که حتي پس از اعلام موضوع آلودگي به فلزات سنگين، هيچ‌يك از مراجع اقدامي در زمينه ممنوعيت ورود برنج انجام نداده‌اند و همچنان ترخیص این برنج‌ها از گمرک انجام می‌گرفت!
پیش از اینکه مسئولین مجبور به تأیید آلودگی این ۸ نوع برنج بشوند، در تاريخ ۱۳۸۸/۷/۱ و در اخبار ۲۰:۳۰ شبكه دوم سيما گزارشي پخش مي‌شود كه در آن گزارش، رئيس مؤسسه تحقيقات كشاورزي ايالت پنجاب هندوستان به آلوده بودن برنج‌ها به فلزات سنگين اذعان مي‌كند اما از آنجا که مسئولین تا آن زمان قصد قبول این واقعیت را نداشتند روزنامه‌ای از قول مدیرکل روابط عمومی وزارت بهداشت می‌نویسد: «هندی‌ها دروغ می‌گویند. برنج هندی آلودگی ندارد!»
رئیس کمیسیون کشاورزی در مجلس نهم در سخنانی اذعان کرده بود: «من از این مسئله متعجب هستم که با وجود اینکه در سال‌های ۸۶ و ۸۷ مسئله برنج آلوده را بررسی کردیم و برنج ۱۱۲۱ هندی آلوده به فلزات سنگین تشخیص داده شد، چرا همچنان این برنج‌ها وارد می‌شود.»
* یک بام و دو هوای مسئولین در قبول آلوده بودن برنج‌ها
تاکنون مقالات علمی بسیاری درباره آلودگی برنج‌های هندی در رسانه‌های جهان منتشر شده و حتی در کشور هند، پایان‌نامه‌هایی به این موضوع اختصاص پیدا کرده است تا جایی که در یکی از این پژوهش‌ها، به طورعلنی قید شده که برنج‌های هندی در برخی مناطق این کشور، به یکی از فلزات سنگین به نام آرسنیک به شدت آلوده است و عوارض جسمی مصرف تدریجی این سم، در قالب بیماری‌هایی مهلک بر مردم آن منطقه آشکار شده است. با این حال به نظر می‌رسد مسئولین دولتی تمایلی به قبول این مشکل ندارند چه برسد به همتی برای رفع آن.
آخرین اظهارنظری که موجبات تعجب را فراهم می‌آورد مربوط می‌شود به صحبت‌های «حسن عباس معروفان»، معاون شرکت بازرگانی دولتی ایران است که ادعا کرده، اساساً چیزی به عنوان برنج آلوده وجود ندارد و این جوسازی‌ها دستاویزی برای افزایش قیمت برنج داخلی بوده است!
معروفان ۲۱ خردادماه در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس، گفته است: «مطرح کردن وجود برنج آلوده در جامعه التهاب ایجاد می‌کند چرا که شرکت بازرگانی دولتی هیچ چیزی که آلوده باشد، نداشته، ندارد و نخواهد داشت.» وی افزوده است: «برنج‌هایی که سال گذشته در مورد آن صحبت می‌شد نیز آزمایش شده و به فروش رفته و هیچ‌کدام از آن برنج‌ها آلوده نبود.»
در مورد توزیع برنج‌های تاریخ مصرف گذشته و آلوده که در سال گذشته خبرساز شد، ماجرا از این قرار بوده که برنج‌های هندی در انبارهای شرکت بازرگانی دولتی ایران تا پایان سال ۲۰۱۵ میلادی انقضا داشته و تاریخ مصرف آنها چندین بار از سوی این شرکت تمدید شد. به همین دلیل کارگروه تنظیم بازار در اولین جلسه سال ۹۵ خود به موضوع تعیین تکلیف برنج‌های باقی مانده در انبارهای شرکت بازرگانی دولتی ایران پرداخت و مصوبه‌ای را در این خصوص به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و شرکت بازرگانی دولتی ایران ابلاغ کرد. این ابلاغیه کارگروه تنظیم بازار از سوی «محمد شریعتمداری»، معاون رئیس‌جمهور به نوعی تأییدکننده این مطلب است که وجود برنج‌های آلوده مسئولان عالی رتبه دولتی را نیز نگران ساخته است.
از سوی دیگر «بهروز جنت»، مدیرکل نظارت و ارزیابی فرآورده‌های خوراکی سازمان غذا و دارو در نشستی که در خبرگزاری فارس در رابطه با موضوع برنج‌های آلوده برگزار شد با اذعان به وجود برنج‌های آلوده بیان داشت که برنج‌های آلوده مربوط به انبارهای استراتژیک بازرگانی دولتی بوده است.
* اهمیت تعین تکلیف برنج‌های آلوده
وجود برنج‌های آلوده در کشور چند اتفاق بد را سبب می‌شود. به عنوان مثال از نظر بهداشت و سلامت به مصرف کننده آسیب می‌زند و هزینه‌های درمان بیماری‌ها در جامعه را افزایش می‌دهد. با اشباع کردن بازار فروش برنج، تولید کننده داخلی را به مرز ورشکستگی رسانده و عملاً موجب تضعیف تولیدات ملی می‌شود. پول کثیف و رانتی را به عده‌ای از تجار که در این پولشویی‌ها دخالت دارند، می‌رساند. وجود چنین اقداماتی موجب تشویش اذهان عمومی می‌شود. این موضوع هم اکنون مسئله اقتصاد، غذا، محیط زیست، استاندارد و بهداشت ایران است و ما باید بپذیریم اگر جلوی این مفاسد را نگیریم، اعتماد مردم تحت تأثیر قرار خواهد گرفت. باید پذیرفت در راستای مسائل مربوط به این حوزه برخورد قاطعانه لازم است که هم پول‌های آلوده وارد بازار نشود و هم مباحث مربوط به بدبینی تولیدکننده و مصرف‌کننده به حاکمیت شکل نگیرد. گذشته از اینها باید توجه داشت که وجود چنین برنج‌هایی در این چند ساله بسیار نگران‌کننده است و وظیفه دولت و مجلس است که هر چند دیر، اما از ورود چنین برنج‌هایی به کشور جلوگیری کنند.