هفته نامه «نماینده»؛ ثمانه اکوان/ دو انتخابات داخلی صورت گرفته در مجلس خبرگان و شورای اسلامی، هر دو به شدت مورد توجه رسانه‌های بین‌المللی در هفتة گذشته قرار داشتند. از یک سو انتخاب آیت‌الله «جنتی» به‌عنوان رئیس مجلس خبرگان رهبری شگفتی رسانه‌های غربی را در خصوص این مجلس مهم رقم زد و از سوی دیگر تکرار انتخاب رئیس اصول‌گرا برای مجلسی که اصلاح‌طلبان مدعی بودند اکثریت آن را در دست خود دارند، نشان داد با وجود تمام تبلیغات و تأثیرگذاری‌هایی که اصلاح‌طلبان اعتقاد داشتند بر فضای سیاسی کشور گذاشته‌اند، این درنهایت اصول‌گرایان هستند که سکان هدایت دو رکن مهم و دو مجلس کشور را در دست دارند.
این دو انتخاب نشان داد که در بعد خارجی نیز کشورهای غربی و به‌خصوص آمریکا نمی‌توانند شاهد شکل‌گیری رفتاری جدید از سوی مجلس دهم باشند و نمی‌توان تغییری چندان محسوس را در سیاست‌های خارجی نشأت گرفته از مجلس شورای اسلامی یا در کل حاکمیت جمهوری اسلامی مشاهده کرد. خبرگزاری آسوشیتدپرس هفتة گذشته به خوبی به این مسئله اشاره کرد و در گزارشی با تأکید بر اینکه روند سیاست‌های خارجی مجلس شورای اسلامی تغییری نخواهد کرد، نوشت: «اصلاح‌طلبان در واقع در انتخابات مجلس دهم شکست خوردند چرا که نتوانستند هیئت‌رئیسة مدنظر خودشان را در این مجلس حکم‌فرما کنند.»
تحلیلگر این خبرگزاری آمریکایی در ادامه نوشت: «بعید است مجلس جدید تغییر چشمگیری در سیاست داخلی و خارجی ایران ایجاد کند.» این خبرگزاری با اشاره به رقابت تنگاتنگ «علی لاریجانی» با «محمدرضا عارف» بر سر ریاست موقت مجلس دهم نوشت که فضای مجلس آن‌طور که اصلاح‌طلبان انتظار داشتند، شکل نگرفت و نامزد مورد تأیید آنها نتوانست جای علی لاریجانی را در این انتخابات بگیرد. علی لاریجانی از مجلس هشتم تاکنون ریاست مجالس شورای اسلامی را بدون رقیبی که بتواند او را شکست دهد، در دست داشته و در شرایط فعلی نیز توانست ریاست را از کسانی که اعتقاد داشتند اکثریت این مجلس را در دست داشتند، بگیرد.
آسوشیتدپرس در ادامه نوشت: «علی‌رغم پیشتازی‌ها و پیروزی‌های اصلاح‌طلبان در انتخابات گذشته، رئیس دیرینة پارلمان ایران منصب خود را باز پس گرفت. او (علی لاریجانی) محمدرضا عارف اصلاح‌طلب را شکست داد.»
این خبرگزاری درنهایت با اشاره به ساختار نظام سیاسی در ایران و تأثیرات احتمالی مجلس دهم در فضای سیاست داخلی و خارجی ایران نوشت: «ایجاد تغییرات شگرف در سیاست داخلی یا خارجی ایران، بعید است.»
روزنامة «ساوث چاینا مورنینگ» نیز که از روزنامه‌های معتبر چین است، در گزارشی به رأی ندادن اصلاح‌طلبان به کاندیدای مورد نظر لیست «امید» برای ریاست مجلس پرداخت و نوشت: «از کسانی که از لیست امید یعنی لیست اصلاح‌طلبان وارد مجلس شده بودند، بعید بود که سر لیست خود در تهران و نامزد ریاست مجلس این گروه رأی ندهند. این روزنامه در ادامه نوشت: «تعداد زیادی از اصلاح‌طلبان مجلس دهم، رأی حزبی و گروهی خود را شکسته و به رقیب جناح خود از محافظه‌کاران رأی دادند و محمدرضا عارف با 70 رأی پایین‌تر از علی لاریجانی نتوانست امیدی برای ریاست مجلس داشته باشد.»
از نظر این روزنامة چینی، انتخابات ماه فوریه (اسفندماه) سال گذشته، از نظر اصلاح‌طلبان به‌عنوان انتخاباتی معرفی شد که در واقع رفراندومی برای موافقت یا مخالفت با توافق هسته‌ای ایران با دولت‌های غربی بود. با این حال انتخاب یک اصول‌گرای میانه‌رو به‌عنوان رئیس مجلس نشان داد، همچنان که مردم ایران در نظرسنجی‌ها نیز نشان داده شده است، سعی دارند رویه‌ای معتدل در قبال این توافق داشته باشند و با صبوری به نتایج این توافق چشم دارند. آنها نه به صورت افراطی مخالف این قرارداد هستند و نه کاملاً آن را تأیید می‌کنند و در انتظار نتایج اقتصادی این توافق در زندگی روزمره‌شان هستند. نتیجة انتخابات هیئت‌رئیسه مجلس شورای اسلامی نیز چنین درواقع نمود دیگری از این اتفاق نظر بود.
دربارة نظر مجلس در خصوص رابطه با آمریکا نیز این روزنامة چینی بر این عقیده است که با توجه به اینکه اصول‌گرایان همچنان در اکثریت قرار دارند، این گفتة رهبر معظم ایران در افتتاحیة این مجلس به نظر همچنان در نظرشان باقی خواهد ماند که از آنها خواسته شده بود به اهداف و آرمان‌های انقلاب سال 57 پایدار بمانند و همچنان انقلابی باشند. بدین ترتیب نمی‌توان انتظار داشت پایبندی به این آرمان‌ها به معنای نزدیکی ایران یا ایجاد رابطة دیپلماتیک رسمی بین مجلس ایران و آمریکا باشد.
- اهمیت نواب
آسوشیتدپرس در خبر دیگری در خصوص نتایج رأی‌گیری نهایی برای انتخابات هیئت‌رئیسه مجلس نیز نوشت: «با وجود اینکه مسعود پزشکیان به‌عنوان اصلاح‌طلب نایب‌رئیس اول مجلس شورای اسلامی شده است، انتخاب علی مطهری که از افراد سرشناس حوزة اصول‌گرایی است (البته بدون توجه به لیستی که در آن برای انتخابات حضور داشت) می‌توان نتیجه گرفت که هیئت‌رئیسه مجلس همچنان در دست افراد محافظه‌کار و اصول‌گرا باقی‌مانده است.»
«نیویورک‌تایمز» نیز در گزارش خود از انتخابات هیئت‌رئیسه مجلس دهم نوشت: «انتخاب «علی مطهری» و «مسعود پزشکیان» به‌عنوان نواب رئیس مجلس، پیروزی‌های کمی برای جناح میانه‌رو و اصلاح‌طلب است.»
وب‌سایت تحلیلی «وکس» اما در گزارشی در مورد اهمیت مجلس دهم ایران، نوشت: «رسانه‌های آمریکایی عمدتاً سعی دارند این دوره از مجلس شورای اسلامی را دوره‌ای متشکل از نمایندگان اعتدال‌گرا و اصلاح‌طلب معرفی کنند که از «حسن روحانی» و توافق هسته‌ای حمایت می‌کنند و به طور کلی خواهان رابطه‌ای بهتر با غرب هستند. این افراد در مجلس در مقابل عده‌ای از نمایندگان تندرو قرار دارند که از اساس مخالف چنین نمایندگانی هستند. این مسئله با این حال آن‌طور که رسانه‌های غربی می‌گویند خط‌کشی و مرزبندی‌ای با این وضوح ندارد. بر اساس گزارش وکس، تقسیم‌بندی کردن فضای سیاسی ایران به دو گروه، اصولاً کار دقیق و حساب‌شده‌ای نیست. البته کلمات و مفاهیمی مانند چپ و راست یا لیبرال و محافظه‌کار نیز به درستی نمی‌تواند فضای سیاسی ایران را تشریح کند. بدین ترتیب فضای سیاسی ایران و پارلمان ایران را باید بر اساس تقسیم‌بندی‌های سیاسی که رسانه‌های ایران درست کرده‌اند، سنجید؛ چرا که اصولاً احزاب سیاسی در ایران معنای اصلی و اولیة خود را هیچ‌گاه به درستی نیافته‌اند.
بر این اساس اصلاح‌طلبان قرار دارند که در حدود 120 کرسی مجلس را از آن خود کرده‌اند، اصول‌گرایان گفته می‌شود بیش از 80 صندلی در اختیار دارند و تعداد دیگری از نمایندگان مستقل نیز حضور دارند که بیشتر از 80 کرسی در اختیار دارند و البته انتخابات هیئت‌رئیسة مجلس نشان داد که این نمایندگان مستقل نیز گرایش بیشتری به اعتدال‌گرایان و اصول‌گرایان دارند تا اصلاح‌طلبان و بدین ترتیب مرزبندی درستی بین کسانی که خواهان نزدیکی با غرب هستند با اصول‌گرایانی که هرگونه رابطه با آمریکا را منع می‌کنند، وجود ندارد.
- مجلس در مقابل کنگره
این نشریه همچنین به قدرت مجلس ایران در ایجاد یا تغییر روابط خارجی اشاره کرده و نوشته است مجلس ایران در مسئلة نظارت بر دولت اختیارات ویژه‌ای دارد اما به مانند کنگره نمی‌تواند عاملی تأثیرگذار بر سیاست خارجی کشور باشد و اصولاً سیاست خارجی جمهوری اسلامی را دولت این کشور به همراه برخی تأییدات رهبر انقلاب اسلامی تعیین می‌کند. بدین ترتیب مجلس ایران بر برخی مسائلی که به شدت مدنظر آمریکا و غرب برای ایجاد اصلاحات در ایران است، تأثیرگذاری خاصی ندارد. از منظر تحلیلگر این نشریه، غرب خواهان تغییر در حمایت ایران از نظام «بشار اسد» در سوریه و همچنین حمایت از گروه‌های مسلحی چون «حزب‌الله» در لبنان است که اصولاً مجلس ایران مخالفتی با این مسائل ندارد و هم‌صدا با دیگر ارکان حکومتی به موافقت با سیاست‌های فعلی می‌پردازد. این وب‌سایت تحلیلی با این حال نمایندگان فعلی مجلس را افراد مهمی در انتخابات دور بعدی انتخابات ریاست جمهوری دانست و نوشت: «در صورت همراهی نمایندگان فعلی مجلس با دولت روحانی، او می‌تواند اصلاحات مدنظرش را در یک سال پایانی فعالیتش به اجرا بگذارد و شانس بیشتری برای رأی آوردن در دور دوم ریاست جمهوری داشته باشد اما اگر این اتفاق نیفتد، باید گفت این مجلس دهم بود که سرنوشت روحانی را برای همیشه تغییر داد.»