به گزارش «نماینده»؛ «وندی شرمن» معاون سابق وزیر خارجه آمریکا در نشستی که اخیرا در اندیشکده «بیکر» دانشگاه «رایس» برگزار شد، به تشریح جزئیات و پشت صحنه‌های کمتر مطرح شده مذاکرات هسته‌ای با ایران پرداخته است.
وی در این سخنرانی که در تاریخ ۱۴ آوریل (۲۶ فروردین) انجام شده، روند حصول توافق هسته‌ای را مورد بررسی قرار داده و نهایتا تأکید می‌کند که ۲۵ سال بعد، یعنی پس از پایان عمر برنامه جامع اقدام مشترک، واشنگتن همچنان گزینه‌های امروزی برای مقابله با تهران را در اختیار خواهد داشت.
کودتا علیه مصدق سرآغاز بی‌اعتمادی بین ایران و آمریکا
رئیس سابق تیم آمریکا در مذاکرات هسته‌ای در ابتدای این نشست گفت: «اجرای توافق هسته‌ای خود یک چالش است، هرچند که گام‌های اولیه و مهمی برداشته شده است. حصول توافق هسته‌ای به خودی خود یک موفقیت بود، چراکه با وجود عدم اعتمادی که هنوز هم بخش اعظم آن پابرجاست، این توافق به دست آمد.»
او با اشاره به پیشینه برنامه هسته‌ای ایران پیش از انقلاب اسلامی، گفت در سال ۱۹۷۴ وقتی ایران متحد آمریکا به شمار می‌رفت، قرار بود این کشور ظرف ۲۰ سال ۲۳ نیروگاه هسته‌ای احداث کند.
وی سپس به وقوع انقلاب اسلامی و تسخیر سفارت آمریکا در تهران اشاره کرد و گفت این رخداد، «سو‌ءاعتمادی را که از دهه‌ها قبل، یعنی از زمان کنار زدن مصدق در سال ۱۹۵۳ آغاز شده بود، تثبیت کرد. عدم اعتمادی که هنوز هم پابرجاست.»
ایران تنها ۱۶۴ سانتریفیوژ داشت
شرمن با مرور روند شکل‌گیری پرونده هسته‌ای ایران، گفت در سال ۲۰۰۲ مشخص شد که ایران برنامه هسته‌ای فعالی دارد. به گفته وی، «ایران در آن زمان تنها ۱۶۴ سانتریفیوژ داشت.»
درخواست آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از ایران برای توقف غنی‌سازی، آغاز مذاکرات سه کشور اروپایی با ایران، انتشار گزارش اطلاعاتی سال ۲۰۰۷ آمریکا در مورد برنامه هسته‌ای ایران و نهایتا اعلام ساخت سایت زیرزمینی فردو، از دیگر مواردی بود که شرمن در ادامه بررسی تاریخچه برنامه هسته‌ای ایران به آن‌ها اشاره کرد.
وی سپس اعمال تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران به رهبری آمریکا را یادآوری کرد و گفت: «این تحریم‌ها موثرترین رژیم تحریم‌هایی بودند که تاکنون اعمال شده‌اند و در نتیجه آن‌ها اقتصاد ایران به شدت ضعیف شد. اما آن تحریم‌ها هرگز برنامه هسته‌ای ایران را متوقف نکرد، هرچند موجب شد که ایران پای میز مذاکره بیاید.»
سانتریفیوژهای ایران به ۹۰۰۰ دستگاه رسید
شرمن افزود: «حالا ۱۶۴ سانتریفیوژ ایران در طول سال‌ها به ۹۰۰۰ دستگاه رسیده و تهدید به مراتب افزایش یافته بود.»
وی مذاکرات با تیم قبلی جمهوری اسلامی را «کاملا مأیوس‌کننده و بی‌نتیجه» خواند و گفت: «کاترین اشتون (مسئول وقت سیاست خارجی اتحادیه اروپا) طرف ما را به زبان انگلیسی پیش می‌برد، اما سعید جلیلی (مذاکره‌کننده وقت ایران) طرفِ ایرانی مذاکره را به فارسی پیش می‌برد. اما زبان تنها محدودیت نبود. پیشنهاد هر دو طرف جاه‌طلبانه بود و هیچ نقطه اشتراکی نداشت و این بدان معنا بود که دریای فاصله بین ما نمی‌توانست کوچک‌تر شود.»
رئیس سابق تیم مذاکره‌کننده آمریکا با بیان اینکه پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران ادامه داشت، گفت افزایش «تهدید» موجب شد تا «بنیامین نتانیاهو» نخست‌وزیر اسرائیل در سازمان ملل کارتونی از برنامه هسته‌ای ایران را به نمایش بگذارد.
کورسوی امید
او سپس از ناآرام شدن تهران پس از انتخابات سال ۱۳۸۸ هم به عنوان سو سویی برای امیدواری یاد کرد و گفت: «در تهران، سوسوی جنبش سبز که امیدی برای ایجاد اصلاحات در جمهوری اسلامی بود، در همان ابتدا پیش از آنکه شانسی برای درخشش داشته باشد، خاموش شد.»
وی افزود: «اما نتایج انتخابات بعدی، کورسویی از امید بود. ایرانی‌ها حسن روحانی را انتخاب کردند، یک روحانی محافظه‌کار که از سوی رهبر عالی تائید شده بود. اما او حداقل درک می‌کرد که آینده ایران به اصلاحات اقتصادی وابسته است. او می‌دانست که برای شکوفایی اقتصادی ایران، باید تحریم‌ها رفع شده و انزوای ایران پایان یابد. مشخص شد که بالاخره رئیس‌جمهور اوباما با کسی طرف است که می‌توان با او مذاکره کرد.»
شرمن با اشاره به آغاز مذاکرات پشت صحنه در عمان، گفت: «اوباما مجبور شد تصمیمی مهم بگیرد. ایران به دانش هسته‌ای مسلط شده بود و ما هم گزینه نظامی واقعی‌ای داشتیم. اما حمله نظامی دانش ایران را نابود نمی‌کرد و آن وقت ایران چند سال بعد دوباره به صورت مخفی برنامه هسته‌ای خود را از سر می‌گرفت و نه تنها مشکل حل نمی‌شد، بلکه مشکلات بیشتری ایجاد می‌شد.»
وی افزود: «به همین جهت رئیس‌جمهور اجازه داد که مذاکره‌کنندگان به ایران اعلام کنند که ایران ممکن است که بتواند یک برنامه بسیار محدود غیرنظامی داشته باشد و جهان هم ساز و کار نظارتی محکمی را برای کسب اطمینان از صلح‌آمیز بودن برنامه ایران به کار می‌گیرد.»
شرمن گفت «نگاه واقع‌بینانه رئیس‌جمهور اوباما» به توانمندی‌های ایران راه را برای پیشبرد مذاکرات باز کرد.
سفرهای مخفیانه به عمان و توافق ۴ صفحه‌ای
معاون سابق وزارت خارجه آمریکا در مورد روند انجام مذاکرات پشت پرده در عمان، گفت: «وقتی نگاه می‌کنید، انجام مذاکرات محرمانه غیرممکن به نظر می‌رسد. انجام مذاکره محرمانه در عصر ماهواره‌های جی‌پی‌اس، پهپاد، پوشش ۲۴ ساعته رسانه‌ای و درز بی‌پایان اطلاعات دولتی غیرممکن است، اما این کار انجام شد.»
وی افزود: «مذاکره‌کننده‌ها زمانی که خانه خود را ترک می‌کردند، به خانواده‌های خود نمی‌گفتند که به کجا می‌روند یا چرا می‌روند. آن‌ها با هواپیماهای بدون نشان (وزارت خارجه) به مسقط می‌رفتند و با خودروهای بی‌نشان (دیپلماتیک) تردد کرده و در مهمانخانه‌های کوچک در دریای عمان مستقر می‌شدند.»
شرمن ادامه داد: «وقتی کارکنان وزارت خارجه از مرکز عملیات، که تمام دیپلمات‌ها را در هر زمان و در هر کجایی که باشند، رصد می‌کند - می‌توانید از خانواده‌های دیپلمات‌ها بپرسید - سراغ رئیس‌شان را می‌گرفتند، با توجیهاتی مانند اینکه "مریض شده یا پیش والدینش یا خانواده‌اش رفته" مواجه می‌شدند.»
وی گفت در مذاکرات عمان و بعدا در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل، طرفین به سندی ۴ صفحه‌ای دست یافتند که جای خالی‌های زیادی در آن وجود داشت، اما کلیت آن این بود که ایران در برابر «رفع جزئی تحریم‌ها» برنامه هسته‌ای خود را در همان سطح نگه داشته یا حتی به عقب بازمی‌گرداند، تا زمان لازم برای مذاکره بر سر توافق جامع به دست آید. به گفته شرمن «آن سند ۴ صفحه‌ای برنامه اقدام مشترک (توافق موقت ژنو) بود.»
مذاکره‌کننده سابق آمریکا افزود: «سپس این سند را به میان اعضای ۱+۵ بردیم، شرکای ما از اینکه فهمیدند مذاکراتی در جریان بوده، جا خوردند. این بدان معنی نبود که این مسئله غرور و احساس ارزش آن‌ها را خدشه‌دار نکرد. همکاران اروپایی ما رنجیدند. برخی از آن‌ها به این خاطر ناراحت شدند که مدت‌ها موافق بودند که (به ایران) اجازه داشتن برنامه محدود داده شود، یعنی کلیدی که باعث رفع بن‌بست می‌شد و این ایالات متحده بود که همواره تا آن زمان گفته بود این شرط را نمی‌پذیرد.»
وی ادامه داد: «صادقانه بگویم، هیچ کشوری در دنیا نیست که سندی تقریبا تمام شده را به آن ارائه کنند و بپذیرد که آن را امضا کنند. گفت‌وگوهای سختی درگرفت، اما ما نگرانی‌های مهمتری داشتیم، مثل جاهای خالی در سند.»
فرانسه توافق را به هم زد
به گفته شرمن، بعدا در اولین جلسه مذاکرات رسمی که تحت پوشش رسانه‌ها برگزار شد، همه بسیار خوش‌بین بودند، اما نهایتا «نگرانی‌های دقایق پایانی به خصوص از سوی فرانسه» موجب شد تا همه دست خالی به خانه بازگردند.
معاون سابق وزارت خارجه آمریکا گفت دو هفته همه برای مذاکراتی فشرده و شب بیداری‌های طولانی به ژنو بازگشتند. «بیل برنز (قائم مقام وقت) و جیک سالیوان مدام از آسانسور بالا و پائین می‌رفتند و با وزیر کری گفت‌وگو می‌کردند.»
پس از این دور از مذاکرات بود که توافق موقت ژنو حاصل شد و به گفته شرمن «فضای لازم برای مذاکره به دست آمد.»
به گفته شرمن، در ادامه مذاکرات، همه از جمله ایران می‌دانستند که هدف چیست؛ اینکه برنامه ایران هرگز نظامی نشود.
معاون سابق وزیر خارجه آمریکا گفت در طول دو سال مذاکره بعد از توافق موقت هسته‌ای، ایران به تعهدات خود در برنامه اقدام مشترک پایبند ماند و همین امر اعتمادسازی لازم برای توافق نهایی را ایجاد کرد.
او با بیان اینکه مذاکرات مدیران سیاسی به صورت همزمان در مورد موضوعات مختلف از جمله غنی‌سازی، آب سنگین اراک، مسئله ابعاد احتمالی نظامی، نظارت، قطعنامه شورای امنیت و تحریم‌ها ادامه داشت، گفت همین امر موجب شد تا حصول توافق در ضرب‌الاجل اول مقدور نشود.
تأثیر روابط شخصی بر پیشرفت مذاکرات
شرمن سپس گفت جان کری وزیر خارجه آمریکا و محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران همزمان به گفت‌وگوهایشان ادامه می‌دادند. وی در مورد ظریف گفت: «ظریف در ایالات متحده درس خوانده و ۳۰ سال اینجا زندگی کرده است. او مدرک دکترای خود در حقوق بین‌الملل را از دانشگاه دنور، در دانشکده‌ای که حالا به نام پدر مادلین آلبرایت است و از شهری که جان کری در آن متولد شده، دریافت کرده است.»
وی افزود: «همانطور که گفتم، او ۳۰ سال در ایالات متحده زندگی کرده و انگلیسی را روان صحبت می‌کند، درست مانند همه دیگر اعضای تیم مذاکره‌کننده جدید. به همین خاطر همه مذاکرات ما به زبان انگلیسی انجام شده و مکتوب می‌شد.»
به گفته شرمن کری می‌دانست که این مذاکرات عدم اعتماد عمیقی را که وجود دارد، حل نمی‌کند، اما در عین حال اطمینان داشت که طرفین منافع مشترکی در آن دارند.
وی با بیان بر اینکه کری در طول مذاکرات بر تأثیرات ایجاد رابطه شخصی با طرف مقابل واقف بود، گفت در سطح کارشناسان هم بین هر دو طرف روابط شخصی شکل گرفت. او به عنوان نمونه به «ارنست مونیز» وزیر انرژی آمریکا و علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی که هر دو فارغ التحصیل دانشگاه «ام‌آی‌تی» هستند اشاره کرد.
پیام کری از لندن و جلسه سخت با ظریف
به گفته شرمن، البته همه چیز آنقدر خوب هم نبود و در مواردی طرفین احساس می‌کردند به بن‌بست رسیده‌اند. وی افزود: «در یک مرحله، من برای دیدار دوجانبه با ایرانی‌ها در ژنو بودم و قرار بود وزیر کری هم از لندن به ما بپیوندد... کری به من گفت به ایرانی‌ها پیام بدهم که اگر پیشرفتی صورت نگیرد، او در لندن می‌ماند. این پیام بن بست را باز کرد، اما وقتی او به ژنو آمد، به هر حال یک جلسه سخت در انتظارش بود.»
شرمن گفت: «این جلسه آنقدر سخت بود که وزیر کری بر خلاف رویه معمول و مشخصه شخصیتی‌اش، دستش را آنقدر محکم روی میز کوبید که خودکارِ روی میز به هوا بلند شد و به همتای من عباس عراقچی برخورد کرد.»
وی سپس به انتقادات از مذاکرات هسته‌ای اشاره کرد و گفت هم در آمریکا و هم در ایران مخالفت‌هایی با این گفت‌وگوها وجود داشت، با این حال اوباما مصمم به ادامه مذاکرات بود و نهایتا توافق موقت «لوزان» به دست آمد که به گفته شرمن «همه را شگفت‌زده کرد.»
شرمن گفت پس از آن همه به حصول توافق نهایی امیدوار بودند اما در طول مذاکرات جزئیات و عدم تفاهم بر سر آن‌ها، امیدها را ناامید می‌کرد.
توئیت از داخل اتاق مذاکره
وی افزود: «در تمام طول مذاکرات رئیس‌جمهور همواره تاکید داشت که ایران نباید به بمب اتم دست یابد و این صراحت از اهمیت بالایی برخوردار بود... در طول مذاکرات می‌دانستیم که چه کاری می‌توانیم انجام دهیم، چه کاری نمی‌توانیم، در چه مواردی انعطاف‌پذیری وجود دارد و در چه مواردی ندارد.»
به گفته معاون سابق وزارت خارجه آمریکا، همه طرف‌ها بر آنچه در داخل اتاق مذاکرات بود متمرکز بودند، هرچند که در دنیای امروز و با پوشش رسانه‌ای که وجود دارد، این مسئله کار ساده‌ای نبود، «به خصوص در وضعیتی که برخی از مذاکره‌کننده‌ها از زیر میز برای اثرگذاری بر روند مذاکرات توئیت می‌کردند.»
وی افزود: «ما همچنین منافع یکدیگر و موارد تفاهم و اختلاف را می‌دانستیم و تلاش می‌کردیم به سمت اهداف مشترک حرکت کنیم.»
هرگز به ایران اعتماد نکردیم
شرمن با بیان اینکه هر دو طرف به خصوص ایران و به خصوص ایالات متحده، از اهرم‌هایی برخوردار بودند، گفت: «دستکم برای ایالات متحده، مذاکرات هرگز مبتنی بر اعتماد نبود. هم من و هم همتایم، عباس عراقچی در طول مذاکرات برای اولین بار نوه‌دار شدیم. حتی بعد از آن برهه انسانی، که من و عباس عراقچی فیلم نوه‌هایمان را به یکدیگر نشان دادیم، مذاکرات به همان اندازه قبل مبتنی بر بی‌اعتمادی ادامه یافت.»
وی در ادامه افزود: «هر دو طرف، امتیازاتی دادند، اما هیچ‌یک به طور کامل همه‌چیز را واگذار نکردند، به جز یک استثنا بزرگ: ایران هرگز نمی‌تواند به بمب اتمی دست یابد.»
رئیس سابق تیم مذاکره‌کننده آمریکایی ادامه داد: «این‌ها اجزا تشکیل‌دهند (توافق) بود: رهبران درست و رهبریِ درست، اهداف مشترک درست، تیم‌های درست و زمان درست.»
سوریه دشوارترین مکعب روبیک جهان
وی در ادامه اندکی به صحبت در مورد روابط با کوبا پرداخت و گفت در قضیه از سر گیری روابط با هاوانا هم موارد فوق صدق می‌کرد.
شرمن در مورد سوریه هم گفت که سوریه به یک جنگ نیابتی بدل شده و اکنون همه طرف‌ها باید به دنبال حل این مسئله باشند.
وی گفت: «سوریه به دشوارترین مکعب روبیک جهان بدل شده است... ضمن اینکه تلاش روسیه و به خصوص ایران برای تقویت (بشار) اسد (رئیس جمهور سوریه)، رسیدن به توافق دیپلماتیک را دشوار کرده است.»
معاون سابق وزیر خارجه آمریکا، با اشاره به آزمایش‌های موشکی ایران، گفت این اقدامات «باید با تحریم و حمایت از کشورهای خلیج (فارس) و دست قدرتمند در مذاکرات سوریه، روبه‌رو شود.»
امید به تکرار برجام
شرمن در بخش دیگری از صحبت‌هایش گفت امیدوار است که توافق هسته‌ای در چالش‌های دیگر با ایران هم تکرار شود.
او بار دیگر به صحبت‌های جان کری در جلسه پایانی مذاکرات هسته‌ای که با حضور وزرای خاجه و مدیران سیاسی برگزار شد، اشاره کرد.
وی گفت کری که خود کهنه‌سرباز جنگ ویتنام است، در نشست پایانی گفته است که تمام تلاش خود را کرده تا با حل این مشکل از طریق دیپلماسی، جلوی وقوع یک جنگ را بگیرد.
ظریف احساسی است
شرمن در ادامه در پاسخ به این سوال که آیا مورد مشخصی بوده که به واسطه روابط شخصی طرفین حل شود، از بیان جزئیات خودداری کرد، اما گفت: «موارد زیادی رخ داد که وضعیت دشواری پیش می‌آمد و جان کری به اتاق ظریف می‌رفت یا وزیر ظریف به اتاق او می‌رفت و آن‌ها این مسئله را با هم در میان می‌گذاشتند، یکی از این موارد (جدال لفظی کری و ظریف) به رسانه‌ها هم کشیده شد.»
وی افزود: «اینکه وزیر کری را به چنین وضعی (عصبانیت) برسانید، کار ساده‌ای نیست، چون او انسان بسیار صبور و بخشنده‌ای است. آن زمان در ناهارخوری ساختمان در وین بودیم که من ناگهان از پشت دیوار صدای داد و فریاد شنیدم. چراکه آن‌ها در صورت لزوم سر هم فریاد هم می‌زدند. آن‌هایی که آقای ظریف را بشناسند، می‌دانند که او خیلی خوب فریاد می‌زند و بسیار احساسی است. تصور می‌کنم که آن رابطه شخصی کاملا کاملا مورد نیاز بود.»
شرمن ادامه داد: «هرچند بی‌اعتمادی‌ها هرگز برطرف نشد، اما به واسطه بحث‌هایی که عباس عراقچی و من، مجید روانچی و من در مورد موضوعات شخصی داشتیم، این مسئله در طول مذاکرات به ما کمک کرد که دستکم صبوری بیشتری مقابل هم به خرج دهیم. ما همچنان به یکدیگر ایمیل می‌زنیم و باید بگویم که این تغییر بزرگی در روابط دیپلماتیکی بود که شاهدش بودیم. علاوه بر این، این رابطه شخصی بین وزرا موجب شد تا ما بتوانیم ملوان‌هایی را که ایران بازداشت کرده بود، بسرعت به خانه بازگردانیم.»
به گفته معاون سابق وزیر خارجه آمریکا، این رابطه شخصی در جریان مذاکرات مبادله زندانیان هم اثرگذار بوده است.
بهبود روابط مشروط به تغییر رفتار منطقه‌ای ایران
وی افزود: «این سوال مطرح می‌شود که آیا روابط بهتر خواهد شد؟ نمی‌دانم، این دست ما نیست، من امیدوارم که این اتفاق بیفتد، چراکه ما باید امیدوار باشیم، اما این انتخاب یا تصمیم ما نیست و مسائل زیادی وجود دارد، اقدامات منطقه‌ای ایران کاملا نگران‌کننده هستند و اگر می‌خواهیم شاهد تغییر باشیم، باید آن‌ها را حل کنیم.»
شرمن در پاسخ به سوالی در مورد اینکه آیا «صد میلیارد دلار آزاد شده به واسطه برجام» در فعالیت‌های منطقه‌ای ایران به کار گرفته نمی‌شود، گفت: «افسانه‌سازی‌ها در مورد این "صد میلیارد" واقعا اعجاب برانگیز است. اولا بگویم که این پول آمریکا یا پول مالیات‌دهندگان آمریکایی نیست. این‌ها دارایی‌های ایران بودند که در بانک‌های خارجی و نه آمریکایی، بلوکه شده بودند. در بانک‌هایی در امارات، در ژاپن، در کره بودند. همه آن‌ها هم دارایی‌های بلوکه شده ایران هستند در بانک‌های خارجی.»
سپاه با مبالغ اندک کارهای زیادی کرده است
وی افزود: «ثانیا، در مورد مبلغ صد میلیارد دلار، اینکه برآورد ما و وزارت خزانه‌داری این است که ممکن است، ممکن است که نهایتا تا ۵۰ میلیارد دلار بتواند به ایران بازگردد، چراکه باقی این مبلغ یا اقساط عقب‌افتاده وام‌های ایران هستند یا مبالغی که متعلق به چین هستند و چین هم می‌خواهد آن‌ها را پس بگیرد.»
شرمن ادامه داد: «نهایتا، به نفع ایران نیست که این مبالغ را به داخل کشور منتقل کند، چراکه ایران این پول را در خارج کشور برای انجام تجارت نیاز دارد و اگر پولی در خارج نداشته باشد، نمی‌تواند معامله تجاری کند.»
رئیس سابق تیم مذاکره‌کننده آمریکایی افزود: «نکته مهم که بسیار حائز اهمیت است، این است که شکی وجود ندارد که ایران می‌تواند این پول را برای مقاصد دیگر استفاده کند و سوالی وجود ندارد که با رفع تحریم‌ها، اقتصاد ایران می‌تواند عملکرد بهتری داشته باشد و شک ندارم که با بهبود وضعیت اقتصادی، سپاه پاسداران هم پول بیشتری به دست می‌آورد. اما می‌خواهم به شما یادآوری کنم که سپاه پاسداران و نیروی قدس، با همان مبالغ کم، توانسته بود کارهای زیادی انجام دهد.»
سانتریفیوژهای ایران به ۵۰۰۰ دستگاه کاهش یافت
وی با متهم کردن سپاه به نفع بردن از تحریم‌ها، گفت: «بنا بر این من نمی‌گویم که ایران پول بیشتری برای فعالیت‌های مخربش به دست نمی‌آورد، چرا به دست می‌آورند، اما آن‌ها برای رفع تحریم‌ها، از دید خودشان هزینه زیادی داده‌اند، آن‌ها کَلندریا رآکتور اراک را با بتن پر کرده‌اند، شمار سانتریفیوژ‌هایشان را از ۱۹۰۰۰ به ۵۰۰۰ کاهش داده‌اند و اجازه یافته‌اند که تنها ۳۰۰ کیلوگرم اورانیوم با غنای ۳.۶۷% نگه دارند. این میزان برای ساخت یک بمب کافی نیست.»
شرمن افزود: «ارزیابی من، ارزیابی رئیس‌جمهور و ارزیابی وزیر کری این بود که ما تمام راه‌های رسیدن به بمب، از جمله راه مخفی را بسته‌ایم و این توافق ارزش اجرا دارد.»
تیم روباه نقره‌ای
در ادامه یکی از حاضران سوال کرد که آیا مسئله‌ای وجود دارد که حالا «افسوس بخورید که "ای کاش فشار بیشتری آورده بودیم"؟».
شرمن گفت: «نه، چراکه این یک روند "این یا آن" نیست. به همین خاطر هم هست که باید آن را مثل یک مکعب روبیک در نظر بگیرید و تیم من در این کار فوق‌العاده بود و مدام مکعب‌های روبیکی را که روی آن‌ها موارد مختلف (مذاکرات) نوشته شده بود را درست می‌کردند. البته ما چیزهای بامزه دیگری هم داشتیم، مثلا اینکه چون ایرانی‌ها در یک کاریکاتور من را به شکل یک روباه کشیدند، ما اسم خود را گذاشته بودیم "تیم روباه نقره‌ای" و برای آن تی‌شرت درست کردیم. از این کارها می‌کردیم تا روحیه خود را حفظ کنیم.»
وی افزود: «واقعا باید این را مانند یک مکعب روبیک در نظر بگیرید، اینطور که وقتی یک طرف را حرکت می‌دهد، طرف دیگر به سمتی دیگر می‌رود. شما نمی‌توانید بگوئید که ای کاش بیشتر روی آن بخش کار می‌کردم، چراکه اگر روی آن بخش بیشتر کار می‌کردید، آن وقت روی بخشی دیگر کمتر کار کرده بودید و توافق جفت و جور نمی‌شد. به همین خاطر هم هر بار که این سوال مطرح می‌شود، می‌گویم مذاکرات اینطور کار نمی‌کند.»
رئیس سابق تیم مذاکره‌کننده آمریکا ادامه داد: «به این هم توجه کنید که هریک از شرکای ما، اولویت‌های خودشان را داشتند که شاید با اولویت‌های ما متفاوت بود. همه آن‌ها کارشناسان و تیم خودشان را داشتند. هیچ دو کشوری، حتی ما و بریتانیا، محاسبات یکسانی نداشتیم، به این خاطر که محاسبات ما بر اساس اطلاعات خودمان بود، اطلاعاتی که نمی‌توانستیم در اختیار دیگران قرار دهیم. به همین سبب هریک از ما با محاسباتی مختص خودمان وارد مذاکره می‌شدیم.»
وی گفت با این حال ۱+۵ اجازه داد که آمریکا به واسطه تحریم‌هایی که انجام داده و توان نظامی‌ای که دارد، مذاکرات را رهبری کند.
گزینه نظامی را از دست نداده‌ایم
شرمن در اواخر نشست در مورد رفع محدودیت‌ها بعد از پایان برجام، بار دیگر تهدید نظامی را مطرح کرد و گفت اگر بعد از گذشت ۲۵ سال و پایان محدودیت‌های قید شده در برجام، ایران خواست از معاهده منع گسترش خارج شود یا به سمت بمب حرکت کند، «آن وقت ما تمام گزینه‌هایی را که امروز در اختیار داریم، در اختیار خواهیم داشت.»
وی افزود: «ما می‌توانیم دست به اقدام نظامی بزنیم. ایالات متحده سلاحی را به کار گرفته، برای آن هزینه کرده و آن را ساخته که می‌تواند به داخل تأسیسات ایران نفوذ کند. این مسئله در رسانه‌ها علنی شده و ایران هم از این مسئله مطلع است. ضمنا فناوری همچنان پیشرفت خواهد کرد و ما همچنان به روز باقی خواهیم ماند.»
شرمن در پایان گفت: «ما می‌توانیم به واسطه ساز و کاری که در توافق در نظر گرفتیم، به سرعت رأسا تحریم‌هایمان را و تحریم‌های چند جانبه را بازگردانیم. بنابراین، زمانی که می‌گویم ایران به بمب هسته‌ای دست نمی‌یابد، به واسطه لایه‌هایی است که در نظر گرفته‌ایم از نظارت گرفته تا گزینه‌هایی که الان در اختیار داریم تا اگر آن‌ها حقه زدند، از آن‌ها استفاده کنیم.»