«نماینده»؛ دکتر محمد رضا گلرو*/ در نظام جمهوری اسلامی سالهای سال است که با تدبیر حکیمانه بنیانگذار کبیر انقلاب و در امتداد آن تدابیر حکیمانه مقام معظم رهبری، موضوع وحدت، همدلی و همراهی مذاهب مختلف اسلامی به عنوان یک رویکرد و راهبرد اصلی در نظر گرفته شده است. وحدت یکی از مهم ترین گفتمان هایی است که از شروع نهضت انقلاب اسلامی همواره توسط همه ارکان انقلاب مورد تأکید بوده تا آنجا که این کلید واژه از پرتکرارترین واژه ها در بیان امام راحل و مقام معظم رهبری است.
باتوجه به مأموریت بیست و چند ساله ای که توسط مقام معظم رهبری برعهده مجمع جهانی تقریب مذاهب گذاشته اند، این مجمع به عنوان پرچمدار این موضوع، در تلاش است که بتواند نقشی اساسی ایفا نماید. البته این نقش با توجه به بحران های شدیدی که از طرف عوامل بیرونی برای کشورهای اسلامی ایجاد شده است، چالش های زیادی را پیش رو دارد.
از زمان مرحوم شیخ شلتوت و مرحوم آیت الله بروجردی که بنیانگذاران و پیشکسوتان این مسیر محسوب می شوند علمای شیعه و علمای اهل سنت همه در واقع متفق القول بوده و هستند که مذاهب اسلامی در مبانی فقهی به راحتی می توانند باهم زندگی و در تعامل باشند. شکل زیبایی از این همزیستی را در مناطق مختلف از کشور خودمان شاهد هستیم. ما حتی خانواده هایی را داریم که یکی از زوجین شیعه و دیگری اهل سنت است. بنابراین با توجه به این رویه باید به این سوال اندیشید که چگونه ممکن است دیگرانی برضد این همزیستی تبلیغ و بحران هایی را ایجاد می کنند و بزرگترین جنایات را رقم می زنند. به عنوان آخرین نمونه از این جنایات می توان به فاجعه نیجریه اشاره کرد که قلب هر مسلمان و حتی غیرمسلمانی را آزرده می کند.
بر این اساس در سنوات اخیر تلاش کرده ایم که اقشار مختلف جامعه اسلامی را درگیر گفتمان وحدت کنیم و صرفاً در لایه علمای دینی فراتر رفته و سعی کنیم همه اقشار را هدف قرار دهیم. به عبارتی ما به این جمع بندی رسیده ایم که عملیاتی کردن تقریب و فعالیت های تقریبی را باید از اتحادیه ها شروع کرد چرا که به لحاظ فقهی موضوع حل شده است بنابراین باید به جامعه ورود کرد. برای ورود به بدنه جامعه کمیسیون هایی را متشکل از اقشار و با موضوعات مختلف تشکیل داده ایم که امور مربوط به وحدت را در قشر خود پیگیر باشند.
این کمیسیون ها از اقشار مختلف از جمله: دانشگاهیان، جوانان، فناوران، بازرگانان و... تشکیل شده است. حتی از نگاه جنسیتی کمیسیون های زنان نیز تشکیل شده است به این دلیل که خانواده به عنوان یکی از نهادهای اساسی و پیشگام در موضوع وحدت محسوب می شود و زنان به عنوان یکی از موثرترین ارکان خانواده همیشه مطرح هستند.
در موضوع صلح، کمیته ای با حضور بیش از ۴۰ کشور به نام «مساعی حمیده» تشکیل داده ایم که به دنبال حل مصائب ایجاد شده بین شیعه و سنی در مواقع بحرانی است. به عبارتی در هر جای جهان اسلام، اتفاق و بحرانی رخ بدهد سعی می کند بزرگان و علمای آن کشور (اعم از مخالف و موافق) و سایر کشورها را برای حل بحران باهم جمع کند. به عنوان مثال در سوریه چندین جلسه اولیه آن برگزار شده است و زمینه خوبی را برای همدلی علمای دینی به وجود آورده است. البته روی این کمیته به دلایل خاصی تبلیغ نشده است.
درحوزه علما تلاش کرده ایم علمای کشورهای اسلامی را در موضوع مقاومت فلسطین بسیج کرده و از این رو اتحادیه علمای مقاومت در لبنان شکل گرفته است. در کنار آن مجموعه ای را برای احزاب مقاومت تشکیل داده ایم و احزاب مختلف در کشورهای اسلامی را برای حمایت از فلسطین دور هم جمع شده اند.
سازمانی با عنوان خیر اسلامی (سخا) نیز با هدف کمک های خیریه به مناطق بحران زده نیز شکل گرفته است. البته این سازمان در ابتدای راه است و هنوز توان لازم برای ورود پرقدرت در بحران ها را نیافته است با این حال در بحران غزه توانستیم به عنوان مثال مدتی برای بی خانمان ها سرپناهی را فراهم کنیم. این سازمان قرار است که به صورت خودگران با کمک خیرین و بدون هیچ منابع دولتی اداره شود. لازم به ذکر است که رویکرد مجمع جهانی تقریب به این صورت است که بخشی از فعالیت ها در استان های داخلی و متقابلا در سایر کشورهای اسلامی انجام می شود.
البته گاهی این سوال مطرح می شود که اگر فعالیت های تقریبی اثر گذار است چرا شاهد بحران های مختلف در کشورهای اسلامی هستیم؟ پاسخ این است که به طور حتم اگر این فعالیت ها صورت نمی گرفت شاهد بحران هایی عمیق تر بودیم و حتی این بحران ها اثبات می کند که باید فعالیت های تقریبی را گسترش داده و زیرساخت ها و منابع مالی آن را نیز تأمین نماییم. متأسفانه یکی از محدودیت های جدی که در این زمینه وجود دارد، عدم منابع مالی لازم در این زمینه است. شاید یکی از مظلومیت های حوزه تقریب این است که منابع تخصیص یافته به این مهم، بسیار محدود است. با اینکه مجمع تقریب مذاهب عنوان جهانی را یدک می کشد منابعی در حد یک اداره کل استانی هم در اختیار این مجمع جهانی نیست. با این حال نیز به لطف خدا اثرگذاری های خاص این مجمع را به وضوح شاهد هستیم.
*معاون امور اجرایی و برنامه ریزی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی