به گزارش «هفته نامه نماینده» به ازای هر ۵ ازدواج، ثبت یک طلاق در کشور...»، «صدای زنگ خطر طلاق در خانواده‌ها به صدا درآمد...»، «رشد بی سابقه طلاق در سال اول زندگی مشترک...» و هزار و یک خبر دیگر که همه رنگ و بوی گسست تاروپودهای یک زندگی مشترک را می‌دهد. اگر اهل اخبار هم نباشیم در برخی محافل و مجالس، اعم از خانوادگی و اجتماعی سخن از طلاق، متارکه و جدایی زن و شوهرهای جوانی را خواهیم شنید که چند سال بیشتر از شروع زندگی مشترک آنان سپری نشده است. به راستی چه می‌شود که زوج‌های جوان به هنگام مواجهه با دشواری‌های زندگی مشترک، سر تسلیم فرود می‌آورند و به جای گشودن گره از آن، به سوی دادگاه‌ها و دفترخانه‌ها روانه می‌شوند تا با یک امضا به خیل نه چندان کم شمار مجردها بپیوندند؟ این موضوعی است که «نماینده» در گفت‌وگو با روانشناسان و جامعه شناسان به واکاوی آن پرداخته است.
ارتباط مستقیم ناپایداری ازدواج با روند حرکت از سنت به مدرنتیه
دکتر رضا شریفی روانشناس و عضو هیئت علمی دانشگاه امام حسین در گفت‌وگو با «نماینده» در ارتباط با علل طلاق به نقش تحولات خانواده ایرانی در این قضیه اشاره می‌کند و می‌افزاید: از دهه هشتاد به این طرف نهاد خانواده در کشور ما دچار تغییر و تحولات اساسی و چشمگیر شده است. این دوره از زمان تقریبا مصادف است با سایر تغییر و تحولات کشور ما در مسیر توسعه اقتصادی و اجتماعی که این موضوع می تواند نشانگر واقعیت انکار ناپذیر ارتباط عمیق تغییرات اقتصادی و توسعه با تغییرات فرهنگی و اجتماعی ناشی از آن باشد. به عبارتی دیگر می‌توان گفت تغییر و تحولات چشمگیر موجود در عرصه خانواده و بویژه میزان ناپایداری ازدواج در کشور ما در ارتباط مستقیم با الگوی توسعه و روند حرکت از سنت به مدرنیسم یا همان صنعتی شدن است.
نقش موثر حاشیه نشینی در افزایش طلاق
شریفی تصریح می‌کند: یکی از مشکلاتی که در حوزه این تغییر و تحول به سوی صنعتی شدن وجود دارد این است که معمولا در تغییرات اجتماعی، حوزه‌های سخت‌افزاری و بخش‌های اقتصادی در اولویت قرار می‌گیرند و چون نوع نگاه مدیریت کلان کشور به تغییرات اجتماعی بیشتر عینی و فیزیکی است، مسئولان اجرایی بیشتر به دنبال عمران و تغییرات صوری در شهرنشینی هستند و برای مسائل انسانی و فرهنگی جمعیت شهرنشین و در حال تغییر برنامه‌ای ندارند و بر این اساس در این برهه موضوع خانواده دچار آسیب شد و تغییرات اجتماعی، صنعتی شدن و مهاجرت، شهرنشینی و بزرگ شدن شهرها از آسیب‌هایی است که بر خانواده و ناپایداری ازدواج تاثیر گذاشته است.
تاخت و تاز شبکه‌های ماهواره‌ای در گسست یک زندگی
عضو هیئت علمی دانشگاه امام حسین (ع) به نقش شبکه‌های ماهواره‌ای در افزایش طلاق اشاره کرده و ادامه می‌دهد: کشور ما همزمان با تغییر و تحولات اقتصادی و اجتماعی دچار چالش مهم دیگری تحت عنوان تهاجم فرهنگی غرب نیز بوده است و نظام سلطه با استفاده از فناوری‌های رسانه‌ای با تمرکز بر تغییرات فرهنگی و جنگ نرم به شدت بر جمعیت هدف خانواده و نسل جوان متمرکز بوده است. وجود شبکه‌های متعدد فارسی زبان نیز نشان می‌دهد که عوامل اساسی غفلت‌ها و نقاط ضعف داخلی، همراه با فشار های بیرونی با یکدیگر علیه نهاد خانواده در کشور ما ترکیب شده و وضعیت این نهاد را تغییر داده است به طوریکه در دهه هشتاد میانگین نسبت ازدواج به طلاق در کشور حدود ۱۰ ازدواج در برابر ۱ مورد طلاق بوده ولی در سال ۹۳ تقریبا این نسبت به ۴/۴ رسیده است.
غفلت از همبستگی زن و شوهر در سایه مودت و رحمت
دکتر سید حسن حسینی جامعه شناس و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران نیز در گفت‌وگو با «نماینده» با استناد به آیه ۲۱ سوره روم که به حکمت تشکیل خانواده و ایجاد امنیت روانی فردی در سایه ازدواج توجه دارد، اظهار می‌کند: خداوند در این آیه به همبستگی زن و شوهر در سایه مودت و رحمت تأکید می‌کند و این نکته‌ای است که در جامعه امروز ما مغفول مانده است، متاسفانه غفلت از موضوع افزایش آمار طلاق را به همراه داشته است به گونه‌ای که دختران و پسران امروز ما هدف از ازدواج را ایجاد آرامش در یکدیگر نمی‌دانند.
مهاجرت، تضاد فرهنگی و عدم کسب مهارت‌های زناشویی؛ سه ضلع اصلی شکل گیری طلاق
وی نیز همچون شریفی به نقش مدرنیته در افزایش طلاق اشاره می‌کند و می‌گوید: علیرغم وجود این تجویز از سوی قرآن برای طلاق، ملاحظه می‌کنیم در طول فرهنگ اسلامی میزان طلاق‌های صورت گرفته کم بوده؛ اما با ورود به دنیای مدرن و شهرنشینی شاهد طلاق‌های بیشتری هستیم.
حسینی با اشاره به نقش همسرگزینی نادرست در افزایش طلاق تصریح می‌کند: وقتی زن و مرد از یک جامعه با فرهنگ ثابت با هم ازدواج کنند، امکان گفتمان و تفاهم برایشان فراهم است و زوج‌های جوانی که تضاد فرهنگی دارند به طور قطع نمی‌توانند برای مدت طولانی زیر یک سقف با هم زندگی کنند.
این استاد دانشگاه با اشاره به مهاجرت و تاثیر آن در افزایش طلاق یادآور می‌شود: کسانی که به مناطق حاشیه‌ای شهرهای بزرگ مهاجرت می‌کنند، قاعدتاً دچار تحولات فرهنگی بیشتری می‌شوند. وقتی این اتفاق می‌افتد گفتمان زوجین با یکدیگر دچار مشکل شده و این تحولات فرهنگی، زندگی زوجین را به سمت طلاق می‌کشاند.
این آسیب شناس خانواده به تاثیر عدم کسب مهارت‌های زناشویی در شتاب رشد طلاق نیز اشاره کرده و می‌گوید: به طور قطع وقتی زوجین مهارت‌های زناشویی لازم را کسب نکنند زندگی مشترکشان دچار مشکل می‌شود و به اعتقاد بنده بهتر است این مسایل را بیشتر در حوزه فرهنگی و اجتماعی مورد بحث قرار دهیم و در این صورت است که می‌توانیم علاوه بر یافتن دلایل طلاق، علت سردی‌های جنسی را نیز پیدا کنیم.