«نماینده»/ گزارش اخیر مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی حاوی نکات مهمی دربارة فعالیت‌های هسته‌ای ایران و همچنین مطالعات ادعایی بود. با وجود اینکه مسئولان وزارت امور خارجة کشورمان بر این عقیده‌اند که این گزارش آنچنان که سایر رسانه‌ها بیان کرده‌اند، حاوی نکات منفی دربارة فعالیت‌های هسته‌ای ایران نبوده است اما نگاهی به دریافت‌های غربی از این گزارش نشان می‌دهد اتفاقاً، این گزارش می‌تواند نگاه آیندگان به برنامة هسته‌ای ایران را برای همیشه تغییر دهد.
بعد از توافق غرب با ایران بر سر فعالیت‌های هسته‌ای، آمریکا و هم‌پیمانان اروپایی‌اش تلاش زیادی کردند که نشان دهند در نهایت پروندة هسته‌ای کشورمان با حسن نیت مقام‌هاي این کشورها بسته شده است و نه توجیه شدن آنها به این مسئله که برنامة هسته‌ای ایران از ابتدا تاکنون صلح‌آمیز بوده و بهانه‌گیری‌های غربی صرفاً در راستای محدود کردن حق ایران در استفاده از این انرژی صلح‌آمیز بوده است. به همین دلیل هم با وجود اینکه قرار بود آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارش آخر خود دربارة مطالعات ادعایی به‌صراحت بیان کند که این پرونده برای همیشه بسته می‌شود، هیچ انحرافی در برنامة هسته‌ای ایران مشاهده نشده و هیچ‌کدام از ادعاهای مطرح شده در این خصوص صحت نداشته است، از این اقدام سر باز زد.
در واقع گزارش آخر «آمانو» به جهانیان را می‌توان گزارشی برای ثبت در تاریخ دانست. در این گزارش قرار بود حق ایران استیفا شود که در چند مرحله و به کرات گفته بود که هیچ برنامه‌ای برای ساخت بمب اتم در دست ندارد اما در این گزارش بیان شد که چنین مسئله‌ای را آژانس نمی‌تواند ثابت کند و در عین حال می‌داند که ایران در سال ۲۰۰۳م. و حتی در فاصلة سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۹م. به دنبال فعالیت‌هایی بوده که می‌تواند در راستای تولید سلاح هسته‌ای نیز استفاده شود.
این گزارش پا را فراتر از این برده و مدعی شده که در سال‌های منتهی به توافق هسته‌ای نیز می‌توان چنین رویکردی را مشاهده کرد و به همین دلیل رسانه‌های غربی با استفاده از همین نکته، بیان کرده‌اند که رویکرد ایران در حرکت به سمت تولید سلاح هسته‌ای در حالی صورت گرفته است که رهبر ایران در فتوای خود استفاده و ساخت این سلاح را ممنوع اعلام کرده بود و با این حال دانشمندان ایرانی به دنبال چنین رویکردی بوده‌اند! روزنامة «هافینگتون پست» نیز در این زمینه نوشته است: «آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارش خود این‌گونه نتیجه‌گیری می‌کند که ایران دست‌کم در گذشته تلاش‌هایی درجهت دست‌یابی به سلاح هسته‌ای و توسعة فناوری‌های مربوط به این بخش داشته است. اقدامات اصلی ایران در رسیدن به دانش ساخت تسلیحات هسته‌ای تا اواخر سال ۲۰۰۳م. (۱۳۸۲) ادامه داشت و برخی فعالیت‌ها پس از سال ۲۰۰۳م. نیز ادامه یافتند.» این گزارش ثابت کرد می‌توان فعالیت‌های هسته‌ای ایران را با اهداف نظامی و نه صلح‌آمیز، دانست. ایران در گذشته دانش مواد منفجره، چاشنی‌های انفجاری، شبیه‌سازی انفجار هسته‌ای بر روی رایانه و سازمان‌دهی آن را توسعه داده است. تمام یافته‌های آژانس نشان‌دهندة نظامی بودن فعالیت‌های هسته‌ای ایران است.
در این گزارش همچنین آمده است: «گزارش آژانس نشان می‌دهد ایران اقداماتی انجام داده که نمی‌توان سابقة فعالیت‌های هسته‌ای این کشور را نادیده گرفت. در حقیقت اقداماتی که ایران در گذشته انجام داده، امروز این کشور را تحت فشار گذاشته است.» آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در این باره اعلام کرد: «تلاش‌های امروز ایران برای تخریب، حذف و بازسازی برخی تجهیزات هسته‌ای گذشته، به دلیل اقدامات گذشته این کشور در آزمایش تسلیحات هسته‌ای است. بازرسان آژانس به دنبال راستی آزمایی ایران در توافق هسته‌ای هستند و این کشور باید تمام مواردی را که منجر به برهم خوردن توافق می‌شود، حذف کند.»
شاید بتوان مهمترین خاصیت گزارش اخیر آژانس در مورد فعالیت‌های گذشتة هسته‌ای ایران را در صحبت‌های «جان کری»، وزیر امور خارجه آمریکا یافت که بیان کرده است: «ایالات‌متحده در مورد وجود داشتن هیچ‌کدام از فعالیت‌های هسته‌ای قبلی ایران که در این گزارش به آنها اشاره شده، شک و تردیدی نداشته است.» او که هفته گذشته به یونان سفر کرده بود، در این سفر و در جواب یکی از خبرنگاران که دربارة گزارش آژانس از او پرسیده بود، در این زمینه تأکید کرد: «ایالات‌متحده هرگز دربارة اینکه ایران فعالیت‌هایی برای ساخت سلاح هسته‌ای انجام می‌دهد، تردیدی نداشته است. با این حال مسئلة مهم در حال حاضر این است که ایران برای توافق هسته‌ای چه کارهایی انجام می‌دهد.» كري مستقیماً به سؤال خبرنگاران راجع به گزارش آژانس پاسخی نداد اما آن‌طور که «آسوشیتدپرس» گزارش داده است، او بر این عقیده است که توافق هسته‌ای باعث می‌شود هر اتفاقی که در گذشته در خصوص فعالیت‌های هسته‌ای در ایران شکل گرفته، دیگر در آینده تکرار نشود و این مسئله واقعی و اصلی در این زمینه است.
این صحبت‌ها نشان می‌دهد راهبرد آمریکا در قبال گزارش آژانس دقیقاً چیست؟ ایالات‌متحده و متحدان اروپایی‌اش به خوبی می‌دانند که بعد از توافق هسته‌ای دیگر به هیچ‌وجه نمی‌توانند ادعاهای خود در مورد فعالیت‌های قبلی ایران را پیگیری کرده و یا بر مطالعات ادعایی خود بیفزایند. در هر صورت بر اساس توافق شکل گرفته، پروندة مطالعات ادعایی و یا همان «پی.ام.دی» برای همیشه باید بسته می‌شد اما می‌توان از این گزارش به عنوان گزارشی نهایی در این زمینه که بتواند تمام ادعاهای قبلی ایالات‌متحده را ثابت کند، استفاده کرد. شاید آمریکا نتواند ادعاهای خود در زمینة فعالیت‌های مرتبط با سلاح هسته‌ای ایران را با کمک‌های آژانس و یا اطلاعات سازمان‌های جاسوسی ثابت کند اما با بسته نگه داشتن این پرونده آن‌هم با ابهام‌هاي زیادی که هنوز در این زمینه وجود دارد، می‌تواند این مسئله را مطرح کند که با وجود تمام فعالیت‌های ایران، در نهایت با اغماضی که کشورهای غربی به خاطر توافق هسته‌ای دربارة فعالیت‌های پیشین ایران نشان دادند، جهان به سمت راه‌حل صلح‌آمیز در برچیدن فعالیت‌های هسته‌ای ایران پیش رفت!
این گزارش بر همین مبنا و البته با توجه به گزارش‌های رسانه‌های غربی در این خصوص و فضاسازی‌ای که دراین‌باره به وجود آوردند، می‌تواند برای آمریکا «گزارش فعالیت‌های هسته‌ای ایران به تاریخ» باشد.
حالا دیگر چندان هم مهم نیست که شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در جلسة آینده خود رأی به بسته شدن پروندة مطالعات ادعایی بدهد یا نه؛ تمام آنچه که آمریکا در نهایت به دنبال آن بود، به دست آمد. شاید دولت «بوش» نتوانست ادعاهای خود در مورد سلاح‌های هسته‌ای و شیمیایی صدام را اثبات کند اما به نظر می‌رسد در مورد فعالیت‌های هسته‌ای ایران، دولت اوباما توانست با کمک آژانس، در نهایت این ادعاها را ثابت کند و همین مسئله است که باید مورد توجه مقام‌هاي وزارت خارجه کشورمان و مسئولان پروندة هسته‌ای قرار گیرد تا به جای تعریف از گزارشی که در نهایت باعث بسته شدن پروندة مطالعات ادعایی می‌شود، بر روی جزئیات آن و اثری که بر افکار عمومی دنیا می‌گذارد، نیز اقدامی صورت دهند.