«نماینده» / تایید مشروط برجام در بیست و نهمین روز پاییز، توسط مقام معظم رهبری، در عمل مُهر پایانی بر مسیر قانونی روند بررسی برجام بود و توافق را در جاده صعب العبور اجرا انداخت. جاده ای که اگرچه عده ای "بی خیال" و "ساده اندیش"، سعی در ترسیم گل و بلبل گونه اش داشتند و دلخوش به قافیه سازی هایی همچون فرجامِ برجام بودند، اما در واقع و در نگاه دوراندیشان مسیری بسیار سختتر از روند رسیدن به برجام دارد. ساده اندیشانی که شاید این روزها برق صندلی های بهارستان و شمارش معکوس تا انتخابات مجلس، آنها را به کتمان واقعیات و گذاشتن نقطه ی پایان بر مسیر برجام وامیدارد...
غافل از اینکه در این زمان شاید مهم ترین مسئله اینست که شروط تایید برجام تا چه حد عملیاتی شده و وعده و عیدها و قول و قرارهای کاغذی تا چه حد پا به عرصه عمل می گذارند. از این رو مطابق فرمان نه ماده ای رهبری در خصوص تایید مشروط برجام، به جهت جلوگیری از خودگویی و خود خندی، دولت ناظر عملکرد خود نشد و نظارت بر اجرای برنامه جامع اقدام مشترک-برجام- بر عهده هیاتی مستقل و فرادولتی آنهم منصوب شده از سوی شورایعالی امنیت ملی، گذاشته شد. هیأتی که تا به امروز خبری از اعضا و تشکیلش نیست!
اما از دیگر سو در چند روز اخیر دولتی ها به زبان های مختلف، خبر از سوت آغاز اجرا قبل از تعیین ناظر را دادند. اجرایی که به واسطه محقق نشدن بند اول از فرمان رهبری، چرایی شروعش سوالی بی پاسخ از دولتی هاست!
رهبری در شرط اول از شروط نه گانه خود به صراحت تأکید داشتند: «از آنجا که پذیرش مذاکرات از سوی ایران اساساً با هدف لغو تحریم‌های ظالمانه اقتصادی و مالی صورت گرفته است و اجرایی شدن آن در برجام به بعد از اقدام‌های ایران موکول گردیده، لازم است تضمین‌های قوی و کافی برای جلوگیری از تخلف طرف‌های مقابل، تدارک شود، که از جمله‌ی آن اعلام کتبی رئیس‌جمهور امریکــا و اتحادیه‌ی اروپا مبنی بر لغو تحریمها است. در اعلام اتحادیه‌ی اروپا و رئیس‌جمهور امریکا باید تصریح شود که این تحریمها به‌کلی برداشته شده است. هرگونه اظهاری مبنی بر اینکه ساختار تحریمها باقی خواهد ماند، به منزله‌ی نقض برجام است.«[۱]
علاوه بر تصریح رهبری، حتی بهارستانی ها هم در طرح یک فوریتی اقدام متناسب و متقابل دولت جمهوری اسلامی ایران در اجرای برجام، که به گفته پیرموذن با هماهنگی «رئیس گُلش» تدوین و تصویبِ جزئیاتش با صرف تنها ۲۰ دقیقه زمان، رکورددار مصوبات مجلس شد، دولت را ملزم به رصد دقیق هر گونه عدم پایبندی طرف مقابل را در زمینه لغو مؤثر تحریمها دانستند.
با اینحال شنیده ها از طرق مختلف، ۲۱۳ نفر از نمایندگان مجلس را ابتدای هفته دست به قلم کرد و در نامه ای به رئیس جمهور تأکید کردند نباید پیش از لغو کامل تحریمها هیچ اقدام عملی در اجرای برجام صورت گیرد[۲]. علاوه بر آن ۲۰ نماینده نیز در این خصوص به رئیس جمهور تذکر کتبی دادند.
**ایران اجرای توافق را با جمع‌آوری شماری از سانتریفیوژهای خود آغاز کرده است.../ حقوقدانان دولتی در حال بررسی هستند!
ولی تنها یک روز پس از نامه اکثریت بهارستانی ها، یعنی دوشنبه ۱۱ آبان ماه، علی اکبر صالحی-رئیس سازمان انرژی اتمی ایران-که به توکیو سفر کرده بود در گفت‌وگو با خبرگزاری کیودو ژاپن، از آغاز اقدامات مقدماتی برجام خبر داد و تصریح کرد: ما در حال کاستن تعدادی از سانتریفیوژها در تاسیسات هسته‌ای نطنز هستیم! [۳]
همان شب عراقچی که به گفتگوی ویژه خبری آمده بود با بیان اینکه «شرط اول رهبری آن بود که وقتی به روز تصویب رسیدیم طبق برجام طرف های آمریکایی و اروپایی باید تحریم های اقتصادی و مالی مرتبط با هسته ای را متوقف یا لغو کنند، اظهار داشت: در ۲۶ مهر، روز تصویب، این اتفاق در اتحادیه اروپا و آمریکا صورت گرفت.
وی با بیان اینکه از نظر ما تحریم های اتحادیه اروپا و آمریکا ظاهراً متوقف شده است، افزود: حقوقدانان ما در حال بررسی دقیق دستور اتحادیه اروپا و نامه اوباما و بیانیه کری هستند تا چیزی از قلم نیفتاده باشد.
معاون وزیر امورخارجه گفت: در ضمیمه شماره ۲ برجام در قوانینی که باید متوقف شود یک به یک آمده است و تصریح شده که خود تحریم ها و خدمات مربوط به آن باهم برداشته می شود.
مذاکره کننده ارشد هسته ای کشورمان، افزود: نگرانی از بابت انتقال پول فروش نفت وجود ندارد و اگر مشکلی هم باشد به آمریکایی ها منتقل می کنیم که اصلاح کنند.
عراقچی با بیان اینکه ما می توانیم مقدمات تعهداتمان را در نطنز و فردو شروع کنیم، گفت: در اجرای برجام مقدمات کار ما هم شروع شده، البته تا کنون سانتریفیوژها جمع آوری نشده است» [۴]....
** جمع‌آوری سریع سانتریفیوژها در تاسیسات نطنز/ ۲۰۰سانتریفیوژ و زیرساخت‌های آن در فردو جمع‌آوری شده است
تایید و تکذیب های تیم هسته ای در حالی است که کریمی قدوسی از اعضای کمیسیون امنیت ملی تصریح کرد: با تحقیقات صورت گرفته، خبر موثق داریم که زیرساخت‌ها و سانتریفیوژها در سایت‌های هسته‌ای فردو و نطنز در حال جمع‌آوری هستند... تا این لحظه بالغ بر ۲۰۰ دستگاه سانتریفیوژ با زیرساخت‌های آن در فردو جمع‌آوری شده است و اتصالات و پیچ‌های مابقی سانتریفیوژها باز شده است[۵]
رئیس کمیته هسته ای مجلس شورای اسلامی نیز تأکید کرد: اخباری بدست ما رسیده که جمع‌آوری سانتریفیوژها با سرعت در تاسیسات نطنز در حال انجام است و در تاسیسات فردو نیز آغاز شده است[۶].
ابراهیم کارخانه ای با اشاره به اظهارات سیدعباس عراقچی در برنامه گفتگوی ویژه خبری (۲۹ مهر) گفت: آقای عراقچی در این برنامه اعلام کرد که یک گروه حقوقی در وزارت خارجه مشغول بررسی بیانیه اوباما و اتحادیه اروپا هستند که آیا آنچه را که مد نظر ما است تامین می کند یا خیر، اما تعجب‌آور است که با وجود اینکه این مسئله حتی از نظر خودشان هم محرز نشده، چطور اقدام به برچیدن سانتریفیوژها می کنند؟
**هیچ جایی از «لغو» تحریمها صحبت نشده است!
نماینده مردم در بهارستان ادامه داد: در بیانیه اخیر صادر شده از سوی اتحادیه اروپا با صراحت بر «تعلیق تحریم ها» تاکید شده و از واژه suspend به معنی «تعلیق» آن هم پس از راستی‌آزمایی آژانس استفاده شده است..
کارخانه ای همچنین اظهار داشت: در اعلامیه رئیس جمهور آمریکا نیز از واژه relief به معنی «کاهش» استفاده شده و در دستورات صادره از سوی وزیر امورخارجه آمریکا بر اساس تفویض اختیار اوباما نیز از برداشته شده موقت تحریمها در نوبت های ۴ و ۶ ماهه صحبت شده است؛ به این ترتیب در بیانیه اوباما و اعلامیه اتحادیه اروپا بجز ۴.۵ دستور اجرایی رئیس جمهور آمریکا، هیچگاه از واژه «لغو» در رابطه با تحریم ها استفاده نشده، بنابراین ساختار کلی تحریم ها با اجرای برجام باقی خواهد ماند و این برخلاف بند یک فرمان رهبر معظم انقلاب است.
رئیس کمیته هسته ای مجلس شورای اسلامی ادامه داد: آیا از جهت حقوقی واژه suspend به معنای «تعلیق» و واژه waive به معنی چشم‌پوشی یا «توقف موقت»، مفهوم لغو تحریمها را که هدف جمهوری اسلامی از مذاکره بوده است، دارد!؟ این‌ها در حالی است که تنها واژه terminate به معنی «لغو» شناخته می شود.
**هرگونه اقدامی فاقد وجاهت قانونی است
کارخانه ای با اشاره به سابقه بدعهدی و عهدشکنی های مکرر آمریکا و قابل اعتماد نبودن دولت این کشور اظهار داشت: با توجه به اینکه فرمان مقام معظم رهبری نیز پس از صدور اعلامیه های اوباما و اتحادیه اروپا صادر شده و هیچگونه تصریح جدیدی هم از سوی آمریکا و اتحادیه اروپا در رابطه با لغو تحریمها صورت نپذیرفته است، بنابراین هرگونه اقدامی قبل از تامین نظر مقام معظم رهبری، فاقد وجاهت قانونی است.
**مجلس کاهش زودهنگام سانتریفیوژها را پیگیری می‌کند
نایب رئیس فراکسیون اصولگرایان مجلس شورای اسلامی نیز در این خصوص تصریح کرد: حتی اگر رهبر معظم انقلاب بند یک فرمان خود را نیز به ما ارائه نمی دادند، باز عقلاً و منطقاً باید این اتفاق می افتاد که ابتدا از طرف مقابل تضمین های کافی برای اجرای برجام گرفته شود.
علی اصغر زارعی افزود: با توجه به اینکه این شرط محقق نشده است، به دولت تذکر داده شده که باید عملیات کاهش تعداد سانتریفیوژها را متوقف کند و اگر این کار انجام نشود، خلاف فرمان مقام معظم رهبری است.
وی تاکید کرد: اگر ما در مجلس به این نتیجه برسیم که فرمان مقام معظم رهبری به ویژه در بند یک محقق نشده است، ضمن مشاهده سایت های هسته ای و بازدید از آنها، این موضوع را با جدیت پیگیری خواهیم کرد.
** قبل از چاپ و تایید اعلامیه به صورت رسمی در روزنامه های فدرال های آمریکا و اتحادیه اروپا سازمان انرژی اتمی نمی تواند نسبت به جمع آوری سانتریفیوژها اقدام کند
آصفری، عضو کمیسیون امنیت ملی نیز پیش از این در گفتگوی ویژه خبری اظهار داشت: هیجدهم اکتبر یا ۲۵ مهر امسال آقای اوباما دستوری را به وزارت خارجه و مجموعه خود صادر و مراحل را آغاز کرد اما در جهت اقدام عملیاتی تا زمانی که اعلامیه به صورت رسمی در روزنامه های فدرال های آمریکا و اتحادیه اروپا چاپ و تأیید نشود، هیچگونه اقدامی در اجرای برجام در جمهوری اسلامی ایران شکل نخواهد گرفت... و سازمان انرژی اتمی ایران نمی تواند نسبت به جمع آوری سانتریفیوژها اقدام کند.
**
سخن در این خصوص بی شمار است و مجال اندک! سخن کوتاه آنکه، بدیهی است که اجرای صحيح برجام بر اساس شروط ۲۸ گانه رهبری، شورای امنيت ملی و مجلس شورای اسلامي است. اینکه در همین گام نخست دولت اعتدال، عجولانه و قبل از تعیین ناظر پا به عرصه اقدام گذاشته و برای باز کردن پیچ و مهره های تأسیسات هسته ای دست به آچار شده است، سوالی در خور پاسخی منطقی از سوی دولت مردان تدبیر است...
[۱] http://namayande.com/news/۱۱۶۶۵۴
[۲] http://namayande.com/news/۱۱۶۶۵۴
[۳] http://namayande.com/news/۱۱۶۷۷۳
[۴] http://namayande.com/news/۱۱۶۸۸۳
[۵] http://namayande.com/news/۱۱۶۹۶۸
[۶] http://namayande.com/news/۱۱۷۰۱۹