به گزارش «نماینده»، تأیید مصوبه شماره ۶۳۴ شورای امنیت ملی در خصوص متن برجام از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی که در واقع لازم است از آن با عنوان «تأیید مشروط» این سند یاد کرد، حاوی نکات مهمی است که در چند روز گذشته از زوایای مختلف و از سوی افراد صاحبنظر به آن پرداخته شده است. اهمیت نامه صادرشده به حدی است که در هر بار مطالعه این سند نکات جدیدی از آن دریافت و محورهای مهمی از آن احصا می‌گردد. ذیلاً به ده نکته اشاره می‌شود:
۱) به دلیل این‌که ابلاغ برجام یک اتفاق مهم، تاریخی و سرنوشت‌ساز است که هرگونه سستی، بی‌دقتی و کم‌توجهی به فرآیند اجرایی شدن آن و عدم مراقبت‌های لازم در مسیر اجرای آن می‌تواند اثرات جدی بر جریان انقلاب ایجاد کند، متن ابلاغ شده از منظری فرا دستانه و برخوردار از جامعیت و آینده‌نگری و متکی بر اصول و مبانی انقلابی است که با تعیین چارچوب‌ها و ممنوعیت‌ها، امید دشمن را ناامید و امکان نفوذ و استحاله جمهوری اسلامی را سد کرده است.
۲) متن توشیح رهبر معظم انقلاب بر مصوبه شورای عالی امنیت ملی در حقیقت حاوی ۲۸ ملاحظه و دستور است که حسب تأکید رهبر انقلاب تماماً «باید رعایت شود»، این ۲۸ محور شامل ۹ مورد از تاکیدات ایشان به‌علاوه بندهای نه‌گانه قانون اخیر مجلس و ملاحظات ده‌گانه ذیل مصوبه شورای عالی امنیت ملی است، به عبارتی تاکید بر این موارد گویای این است که رهبر انقلاب اسلامی متن برجام را به‌طور «مشروط» و صرفا در صورت رعایت آن محورها تأیید کرده‌اند.
۳) مشروط شدن اجرای سند برجام به ۲۸ ملاحظه راهبردی و بیان صریح این‌که «محصول مذاکرات که در قالب برجام شکل گرفته است، دچار نقاط ابهام و ضعف‌های ساختاری و موارد متعددی است که درصورت فقدان مراقبت دقیق و لحظه‌به‌لحظه، می‌تواند به خسارت‌های بزرگی برای حال و آینده کشور منتهی شود» به روشنی گویای این واقعیت است که جریان این مذاکرات «طولانی و ملال‌آور» بر خلاف «جیغ بنفش» عده‌ای از هواداران آن حتی بر مدار بازی «برد ـ برد» که خود طراح گفتمان ضعیف المنطق آن بودند، نیز نبوده و گرچه فعلا نمی‌توان از آن به عنوان یک «شکست بزرگ» یاد کرد اما یقینا می‌توان مدعی شد که حاصل مذاکرات، آن‌طور که تبلیغ و ادعا می‌شود یک «پیروزی ملی» نیز محسوب نمی‌شود.
۴) ۲۸ ملاحظه و هشدار درخصوص سند برجام که می‌توان از آن به‌عنوان خروجی بیش از دو سال مذاکره مستقیم تیم مذاکره‌کننده «اخیر» با آمریکا یاد کرد، به‌وضوح نشان داد همان‌طورکه دلسوزان می‌گفتند، مذاکره مستقیم با «کدخدا» یک تجربه شکست خورده است که نه تنها تأمین‌کننده منافع ملت نخواهد بود بلکه به دلیل ذات استکباری و «فریبکارانه» رژیم ایالات متحده آمریکا هر گونه تعامل با آن به «خسارت‌های بزرگ برای حال و آینده کشور» منتهی خواهد شد و رهبر معظم انقلاب صرفاً برای ثبت یک تجربه تاریخی در اذهان ملی و برای مسدود ساختن باب هرگونه بهانه‌های بعدی، از دو سال قبل با هوشمندی اجازه «نرمش قهرمانه» را دادند، تا ملت به تجربه دریابد که آمریکا «نه در قضیه هسته‌ای و نه در هیچ مساله دیگری، در برابر ایران رویکردی جز خصومت و اخلال در پیش نگرفته است» و مذاکره و دست دادن‌های تصادفی هم با شیطان بر خلاف ادعای جریان غربگرا نتیجه‌ای جز خسران ملی در بر نخواهد داشت. از این‌رو از همین تجربه تلخ، «به یاد ماندنی و عبرت‌آموز» حاصل شده منطقاً می‌توان نتیجه گرفت هر گونه مذاکره با آمریکا در سایر موضوعات ممنوع است.
۵) متن توشیح رهبر معظم انقلاب بر سند برجام نه تنها یک سند ملی که یک بیانیه انقلابی است؛ حقیقتی تاریخی که نشان می‌دهد جمهوری اسلامی با گذشت چهار دهه از حیات طیبه و افزایش زایدالوصف و همهجانبه دشمنی‌ها و خصومت‌های جریان استکبار و همراهی جریان داخلی و بزک‌کنندگان آنان برای به تسلیم واداشتن انقلاب اسلامی، این شجره طیبه همچنان استوار و پابرجاست و با چشمان باز دیده‌بان و ایستادگی دلدادگان به این جریان توفنده آماده رویارویی با استکبار است و همچنان بدون ملاحظه حرف حق خود را فریاد می‌زند: «صاحب‌نظران سیاسی عالم و افکار عمومی بسیاری از ملت‌ها، به‌وضوح تشخیص می‌دهند که عامل این خصومت تمام‌نشدنی، ماهیت و هویت جمهوری اسلامی ایران است که برخاسته از انقلاب اسلامی است. ایستادگی بر مواضع بر حق اسلامی در مخالفت با نظام سلطه و استکبار، ایستادگی در برابر زیاده‌طلبی و دست‌اندازی به ملت‌های ضعیف، افشای حمایت آمریکا از دیکتاتوری‌های قرون وسطائی و سرکوب ملت‌های مستقل، دفاع بی‌وقفه از ملت فلسطین و گروه‌های مقاومت میهنی، فریاد منطقی و دنیاپسند بر سر رژیم غاصب صهیونیست، قلم‌های عمده‌ای را تشکیل می‌دهند که دشمنی رژیم ایالات متحده آمریکا را بر ضد جمهوری اسلامی، برای آنان اجتناب‌ناپذیر کرده است؛ و این دشمنی تا هنگامی که جمهوری اسلامی با قدرت درونی و پایدار خود، آنان را مأیوس کند ادامه خواهد داشت.»
۶) نگاه واقع بینانه به صحنه و ارائه دستورات متناسب با واقعیات موجود، از دیگر محورهای مهم این سند تاریخی است. برخلاف ساده لوحانی که با خوشبینی بلاهت‌آمیز در دو سال اخیر تلاش داشتند «نقض عهد» مکرر آمریکا در خلال مذاکرات ـ از جمله اعمال تحریم‌های جدید ـ را نادیده گرفته و آن را صرفا رفتاری در چارچوب رقابت‌های سیاسی درون آمریکا قلمداد کنند، متن توشیح در موارد متعددی به این بازی ساده‌اندیشانه پایان داده و ضمن تاکید بر اصل تناظر در اقدامات ایران و رعایت امکان برگشت‌پذیری با توجه به احتمال بدعهدی طرف مقابل، تکلیف را به صراحت روشن کرده است: بنابراین از این پس «هرگونه اظهاری مبنی بر این‌که ساختار تحریم‌ها باقی خواهد ماند، به‌منزله نقض برجام است»، «در سراسر دوره هشت‌ساله، وضع هرگونه تحریم در هر سطح و به هر بهانه‌ای (از جمله بهانه‌های تکراری و خودساخته تروریسم و حقوق بشر) توسط هر یک از کشورهای طرف مذاکرات، نقض برجام محسوب خواهد شد»، «اقدامات مربوط...تنها هنگامی آغاز خواهد شد که آژانس، پایان پرونده موضوعات حال و گذشته (PMD) را اعلام کند» و موارد مشابه دیگری که می‌توان به آنها اشاره کرد.
۷) الزام دولت به متوقف نشدن جریان تحقیق و توسعه علمی کشور بویژه در حوزه علوم و تحقیقات هسته‌ای و دانش مرتبط با آن: «سازمان انرژی اتمی، تحقیق و توسعه در ابعاد مختلف را در مقام اجرا به‌گونه‌ای سامان‌دهی کند که در پایان دوره هشت‌ساله هیچ کمبود فناوری برای ایجاد غنی‌سازی مورد قبول در برجام وجود نداشته باشد.» این هشدار به‌ویژه متوجه افراد و جریان‌هایی است که به بهانه اجرای برجام و راضی نگه‌داشتن کدخدا تلاش خواهند کرد تا کرکره تحقیقات علمی بویژه در حوزه‌های هسته‌ای را پایین کشیده و روند روبه جلوی آن را متوقف کنند.
۸) دستور به خروج دولت از انفعال و الزام آن به دفاع از عزت ملی و پاسخگویی صریح، شفاف و بدون لکنت به زیاده‌خواهی‌ها، گستاخی‌ها و اهانت‌های جبهه استکبار. تاکید رهبر معظم انقلاب بر ضرورت واکنش متقابل و هم سطح در قبال بدعهدی‌ها و نقض عهد طرف مقابل در ادامه مسیر اجرایی شدن برجام در واقع ایجاد تکلیف روشن برای دولتی است که در دو سال گذشته تلاش داشت گستاخی‌های طرف مقابل را با دلایل غیرواقعی توجیه و در مقابل امکان هرگونه نقد در داخل کشور را مسدود سازد. همچنین تقدیر رهبر انقلاب از جریان منتقد و دلسوز کشور نیز نشان داد برخلاف تبلیغات وسیع و هدفمند برای منکوب کردن این جریان با عناوینی چون افراطی، تندرو، کاسب تحریم و... انتقادات مشفقانه و دلسوزانه آنان تا چه حد در روشن شدن ابعاد پیچیده این پرونده «عبرت آموز» و تنویر افکار عمومی موثر بوده است.
۹) تعیین تکلیف در تمرکز بر مساله اصلی کشور یعنی اقتصاد و تکلیف کردن دولت به اهتمام ویژه به مهم‌ترین دستور کار نظام-اقتصاد مقاومتی ـ در شرایط فعلی و خارج شدن از وضعیت امیدواری عبث و خوشبینانه به دشمن برای ایجاد گشایش و حل مشکلات ساختار اقتصادی با تکیه بر رفع تحریم از دیگر محورهای راهبردی این سند تاریخی است: «گشایش اقتصادی و بهبود معیشت و رفع معضلات کنونی جز با جدی گرفتن و پیگیری همهجانبه اقتصاد مقاومتی میسر نخواهد شـد.» موضوع مهمی که در بیش از یک‌سال گذشته محور عمده سخنرانی‌ها و تذکرات رهبر انقلاب اسلامی به دست‌اندرکاران بوده است.
۱۰) اخطار اکید بر این‌که اجرایی شدن سند برجام از سطح مذاکرات و تماس‌های تلفنی و دست دادن‌های به ظاهر تصادفی با آمریکا توسط دیپلمات‌ها در خصوص مسائل هسته‌ای به دست دادن اتفاقی مسئولان بازرگانی و گشایش و مراودات اقتصادی با شیطان بزرگ نینجامد: «مراقبت فرمایید که وضعیت پس از برداشته شدن تحریم‌ها، به واردات بی‌رویه نینجامد، و به‌خصوص از وارد کردن هرگونه مواد مصرفی از آمریکا جداً پرهیز شود.»به نظر می‌رسد آینده آبستن اتفاقاتی است که لازم می‌نماید نیروهای انقلاب، دلدادگان به جمهوری اسلامی و ملّت شریف ایران به‌ویژه جوانان مومن با رصد دقیق تحولات، نقش ملّی و تاریخی خود را در بستن روزنه‌های نفوذ و مقابله با مکاید دشمنان همیشگی ایران اسلامی ایفا کنند.
سپهر خلجی
کارشناس مسائل سیاسی