به گزارش «نماینده»، شرایط یمن روز به روز پیچیده تر می شود. تحولات سیاسی به همراه تحرکات نظامی در این کشور باعث شده است تا هر لحظه و هر ساعت منتظر خبری از این کشور باشیم. از طرفی خبرهایی خوشایند به گوش می رسد مبنی بر اینکه تلاش های نماینده سازمان ملل برای حل صلح آمیز بحران یمن بالاخره به ثمر نشسته و طرفین توانسته اند بر سر توافقی هشت بندی به جمع بندی برسند. از طرفی دیگر خبرها حاکی از آن است که عربستان سعودی قصد دارد تا عملیات زمینی خود در یمن را آغاز کند و در این بین امارات و بحرین نیز این کشور را همراهی می کنند. اما کشته شدن سربازان بحرینی و اماراتی باعث شد تا نگرانی ها از شرایط میدانی در این کشور افزایش یابد. از همین رو گفت و گویی داشتیم با حسن هانی زاده کارشناس مسایل خاورمیانه، شرایط میدانی و سیاسی یمن را مورد بررسی قرار دهیم.
•    پس از حمله نیروهای یمنی به مواضع نیروهای ائتلاف عربی و کشته شدن تعدادی از سربازان اماراتی و بحرینی، این موضوع چه تاثیراتی در صحنه میدانی یمن گذاشته است؟
با توجه به اینکه در طول پنج ماه گذشته که عربستان سعودی با استفاده گسترده از نیروی هوایی خود به بمباران مردم بی گناه یمن ادامه می دهد و هیچگونه توازن قدرتی میان انصارالله و ارتش های کشورهای موسوم به ائتلاف عربی وجود ندارد از همین رو، به نظر می رسد، انصارالله و نیروهای انقلابی تاکتیک جدیدی را نسبت به تحرکات ارتش متجاوز عربستان اتخاذ کرده اند و آن جنگ غافلگیرانه است که از این طریق حملات موشکی گسترده ای را به پایگاه های عربستان در یمن و سه استان هم مرز یمن از جمله الاسیر، جازان و نجران انجام می دهند که تلفات سنگینی را به نیروهای سعودی، بحرینی و اماراتی وارد کرده است. این امر نشان می دهد که تاکتیک انصارالله برای بازدارندگی کارایی بسیار بالایی داشته و تلفات سنگینی که به ارتش عربستان، امارات و بحرین وارد آورده که می تواند عامل بازدارنده ای برای منع تکرار حملات هوایی عربستان به یمن باشد.
اکنون وضعیت میدانی به گونه ای است که هرچه این جنگ طولانی تر شود به سمت فرسایشی شدن سوق پیدا می کند و اکنون جنگ فرسایشی در یمن حکم فرماست چرا که عربستان سعودی نتوانست یک دستاورد نظامی قابل قبولی برای پایان بحران یمن از طریق راهکار نظامی به دست بیاورد. از همین رو ارتش عربستان در ابعاد نظامی با شکست مواجه شده است و در حقیقت در یک باتلاق گسترده فرو رفته است و به همین دلیل اکنون انصارالله با توجه به امکانات محدودی که در اختیار دارد، از شیوه جنگ نامتقارن استفاده می کنند.
•    از نظر میدانی شرایط را چگونه ارزیابی می کنید؟ انصارالله و مخالفان اکنون در چه شرایطی به سر می برند؟
عربستان سعودی بیش از هشت هزار نفر از مزدوران خود را از کشورهای مختلف جهان در مناطق جنوب یمن و به خصوص عدن متمرکز کرده است و حتی از وجود القاعده برای مقابله با انصارالله و نیروهای انقلابی استفاده می کند. به همین دلیل به نظر می رسد که بخش جنوبی یمن در اختیار هواداران منصور هادی رییس جمهور مستعفی یمن قرار دارد و بخش شمالی یمن در اختیار نیروهای انصارالله و انقلابی است و کماکان وضعیت میدانی شفاف روشنی در یمن وجود ندارد.
•    آیا دولت مستعفی یمن طبق وعده ای که داده بود توانست وارد عدن شود و دولت خود را مستقر کند؟
الآن دولت منصور هادی هیچگونه ثباتی ندارد و یک دولت تحمیلی و غیر قانونی است. از همین رو هنوز دولت یمن کاملا مستقر نشده است به همین دلیل الآن هیچگونه حاکمیت متمرکزی در یمن وجود ندارد و عوامل منصور هادی با استفاده از امکانات محلی حاکمیت خودشان را بر مردم جنوب یمن تحمیل کنند و این نشان می دهد که عربستان سعودی در تلاش است تا یمن را به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم کند.
•    خبرهایی به گوش رسید که سازمان ملل طرحی را برای حل بحران یمن داده است که انصارالله نیز با آن موافقت کرده است، از جزییات این طرح اطلاعی در دست دارید؟
یک طرح ده ماده ای توسط اسماعیل ولد شیخ احمد نماینده سازمان ملل در امور یمن ارائه داده شده است که گفته می شود این طرح مورد توافق طرفین تا حدودی قرار گرفته است.
•    مگر این طرح در حال حاضر هشت ماده ای نیست؟
بله، ولی در اصل این طرح ده بندی بود که عربستان سعودی با دو بند آن مخالفت کرد و حذف شده است. این دو ماده یکی تشکیل کمیته حقیقت یاب برای تعیین متجاوز به یمن بود و دیگری پرداخت غرامت از سوی متجاوز به مردم یمن است و چون این طرح با مخالفت عربستان از این توافقنامه حذف شده است، به همین دلیل کماکان رایزنی ها برای پخته کردن این طرح نماینده دبیر کل سازمان ملل ادامه دارد ولی هنوز به جایی نرسیده است و تلاش ها برای رسیدن به یک راه حل سیاسی در یمن ادامه دارد.
•    مهمترین جزییات هشت ماده دیگر این توافقنامه پیشنهادی چیست؟
این هشت ماده شامل اجرای آتش بس و قطعنامه لازم الاجرای شورای امنیت سازمان ملل در خصوص یمن است. همچنین ارسال کمک های انسان دوستانه به یمن از سر گرفته می شود، شبه نظامیان از شهرهای در اختیار خود عقب نشینی می کنند. کمک برای بازسازی یمن اختصاص داده می شود و تلاش ها برای ایجاد یک دولت انتقالی در یک فرآیند زمانی دو ماهه آغاز می شود و سپس انتخاباتی آزاد در یمن برگزار می شود. این بخش هایی از طرح سازمان ملل در خصوص یمن است.
•    آیا این طرح را قابل اجرا می دانید؟
به نظر می آید که اگر عربستان سعودی بخواهد به بحران یمن پایان دهد می تواند قابل اجرا باشد اما باید گفت که عربستان سعودی در تلاش است با بدست آوردن یک دستاورد نظامی یک پیروزی ساختگی برای خود بدست بیاورد.
•    برآورد شما چیست؟ آیا عربستان این توافقنامه را پذیرفته است؟
عربستان سعودی الآن به نقطه بن بست رسیده و می داند موضوع یمن راه حل نظامی ندارد و سعودی ها ناچار خواهند شد تا طرح نماینده دبیر کل سازمان ملل را با اندکی تعدیل بپذیرند.
•    خبرها حاکی از آن است که انصارالله به بازگشت خالد بحاح به صنعا و تشکیل دولت موقت چراغ سبز نشان داده است، این موضوع تا چه حد صحت دارد؟
بله، این موضوع صحیح است. انصارالله پذیرفته است تا خالد بحاح، دولتی را به مدت دوماه به عنوان دولتی انتقالی تشکیل دهد. از طرفی خالد بحاح به دلیل اختلافاتی که با منصور هادی دارد سعی می کند تا خود را به انصارالله نزدیک کند و به نظر می رسد که خالد بحاح نسبت به سایر گزینه ها در این خصوص قابل قبول تر باشد.
•    یعنی بحاح این توان را دارد که در چنین شرایطی دولت تشکیل دهد؟
بله، خالد بحاح این ظرفیت و توانایی را دارد که بتواند همه طیف های سیاسی یمن را در یک دولت جمع کند ولی اینکه چگونه این دولت تشکیل خواهد شد و سهم نیروهای مخالف چگونه خواهد بود قطعا مورد بحث قرار خواهد گرفت و قطعا یکی از نقاط اختلاف میان طیف های سیاسی یمن خواهد شد.
•    برخی خبرها حاکی از آن بود عربستان چراغ سبزی به رییس جمهور مستعفی یمن داده است مبنی بر اینکه کابینه خود در ریاض را تغییر دهد و خالد بحاح را از پست نخست وزیری برداشته و در پست معاونت ریاست جمهوری باقی بماند، این موضوع را چگونه می بینید؟
عربستان سعودی با نخست وزیری خالد بحاح همواره مخالفت کرده است. به دلیل اینکه خالد بحاح یک شخصیت مستقلی است ولی عربستان سعودی سعی می کند تا تمامی اعضای کابینه را وابسته به خود کند که این موضوع نیز به شدت مورد مخالفت انصارلله قرار گرفت.
•    اگر چنین اتفاقی رخ دهد آیا طرح صلح سازمان ملل زیر سئوال نمی رود؟
به هر حال اکنون رایزنی ها میان نماینده دبیر کل سازمان ملل با طیف های سیاسی یمن و همچنین دولت عربستان ادامه دارد و هنوز وضعیت طرح اسماعیل ولد شیخ احمد، کماکان روشن نیست و کلیه طیف ها به یک جمع بندی مشترک برای پایان دادن به بحران سیاسی در این کشور نرسیده اند.
•    چقدر احتمال می دهید که خالد بحاح جابگزین منصور هادی شود؟
این امر بعید به نظر می رسد ولی به هر حال سعی می کنند یک گزینه مستقلی به جای منصور هادی که یک شخصیت جنجالی است برای این گزینه استفاده کنند.
•    چرا جایگزینی خالد بحاح به جای منصور هادی بعید است؟
خالد بحاح به دلیل مخالفت جدی عربستان امکان رییس جمهور شدن را ندارد ولی به هر حال طیف های سیاسی یمن و حتی سازمان ملل بحاح رو شایسته تر از منصور هادی می دانند. ولی به هر حال مهم این است که کشورهای عرب منطقه به خصوص عربستان، امارات و بحرین در این خصوص موافقت کنند.
•    طرح عربستان مبنی بر حمله زمینی به خاک یمن را چگونه ارزیابی می کنید؟
عربستان نمی تواند نیروی زمینی خود را به دلیل آسیب هایی که می تواند متوجه ارتش این کشور شود به صورت تمام عیار وارد خاک یمن کند. از همین رو عربستان سعی می کند از نیروهای مزدور خود برای حمله به یمن استفاده کند کما اینکه الآن هم مشغول استفاده از همین نیروهاست.
•    با ورود عربستان به خاک یمن چه اتفاقی رخ خواهد داد؟
قطعا شاهد تلفات سنگین ارتش عربستان سعودی در خاک یمن خواهیم بود.
•    اگر پاکستان بخواهد با عربستان در این خصوص همکاری کند چه شرایطی پیش خواهد آمد؟
به هر حال اگر پاکستان ورود پیدا کند بحران گسترده ای در منطقه رخ خواهد داد و مشکلات یمن از حالت منطقه ای به یک حالت بین المللی تبدیل خواهد شد و این مساله کمکی به بحل بحران یمن نخواهد کرد.
•    نقش امارات متحده عربی را در این بین چگونه می بینید؟
امارات متحده عربی کاملا نقش تخریبی در تحولات یمن ایفا می‌کند. با وجود اینکه جنگنده‌های امارات متحده عربی در بمباران مناطق یمن نقش دارند، این کشور از یک طرف سعی می‌کند نیروهای وابسته به عبد ربه منصور هادی را به سوی خود جذب کند و از طرف دیگر تلاش می‌کند با انصارالله نیز ارتباط خود را حفظ کند. این امر ناشی از سردرگمی امارات در یمن است که می‌خواهد همه طیف‌های سیاسی یمن را در دست داشته باشد. ضمن اینکه از قدرت گرقتن عدن نیز احساس خطر می‌کند.
•    دولت جمهوری اسلامی تا کنون در یمن چه اقداماتی را انجام داده و در آینده چه اقداماتی می تواند انجام دهد؟
جمهوری اسلامی ایران از ابتدا خواهان حل بحران یمن از طریق گفت و گو راهکارهای سیاسی بوده و هست. اما متاسفانه کشورهای عرب منطقه مایل نیستند که یمن استقرار و ثبات داشته باشد. عربستان سعودی تلاش می کند تا یمن را به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم کند.
•    ایران چه اقداماتی انجام داده است؟
ایران هم از طریق سازمان ملل و رایزنی و گفت و گو با کشورهای منطقه سعی می کند تا به نوعی یک راه حل سیاسی برای یمن پیدا کند.
•    آیا دولت کاری می توانسته انجام دهد و انجام نداده است؟
به هر حال موانع و عوامل باز دارنده در این امر زیاد هستند ولی جمهوری اسلامی به تلاش خود ادامه خواهد داد.
•    بحث مذاکرات شش کشور حاشیه خلیج فارس با ایران را چگونه ارزیابی می کنید؟
متاسفانه کشورهای حاشیه خلیج فارس تحت تاثیر عربستان سعودی قرار دارند و اینها مایل نیستند با ایران به یک تفاهم مشترک برسند ولی به هر حال شش کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس در دو قطب تقسیم شده اند. برخی کشورها تمایل دارند که مشکلاتشان را با ایران حل کنند ولی برخی کشورها مانند عربستان و بحرین سعی می کنند از طریق جریان سازی سیاسی و امنیتی مانع از نزدیک شدن ایران به کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس شوند.
•    آیا این مذاکرات را اجرایی می بینید؟
به نظر نمی آید که این امر اجرایی باشد ولی به هر حال ایران تلاش می کند تا به نوعی روابط خورد را با شش کشور بهبود ببخشد ولی عربستان سعودی یک جریان سازی سیاسی و امنیتی شدیدی را علیه ایران آغاز کرده است و به نظر نمی آید که بتوان در یک فرآیند زمانی کوتاه مشکلات ایران با این کشورها حل شود. اما باید گفت که تمامی این شش کشور تابعی از اراده امریکا هستند و بدون چراغ سبز امریکا رابطه خود را با ایران بهبود نمی بخشند.
•    آینده یمن را چگونه می بینید؟ آیا بحران عمیق تر خواهد شد؟
بحران همچنان ادامه خواهد داشت مگر اینکه سازمان ملل و نهادهای بین المللی بخواهند اراده های خود را برای حل بحران یمن نشان دهند. به نظر نمی آید که چنین اراده ای در جامعه جهانی وجود داشته باشد. چرا که عربستان سعودی به دلیل برخورداری از توان اقتصادی و مالی بالا توانسته است اراده خود را به سازمان ها و نهادهای بین المللی تحمیل کند و به همین دلیل به نظر می رسد که نوعی جنگ فرسایشی میان یمن و عربستان آغاز شده است که همچنان ادامه خواهد داشت.
•    یعنی فکر نمی کنید طرح آخر سازمان ملل برای صلح به نتیجه برسد؟
نه، اکنون وضعیت یمن بحرانی است و شرایط ادامه خواهد داشت.