به گزارش «نماینده» "علی دارابی" معاون سابق سیمای رسانه ملی است که علاوه بر این سمت، معاون مجلس و استان‌ها و قائم مقام استان‌ها نیز بوده است.
بازدید دارابی از خبرگزاری دفاع مقدس فرصتی شد تا با او در رابطه با فعالیت‌های معاونت سیما در سال‌های گذشته به خصوص در حوزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس با وی به گفت‌و‌گو بنشینیم.
دفاع پرس: وقتی شما وارد رسانه ملی شدید، اواخر دوران اصلاحات بود و در جامعه نگاه مثبتی نسبت به دفاع مقدس حاکم نبود. چگونه توانستید طی این سال‌ها برنامه‌های دفاع مقدسی را در کشور پررنگ‌تر نشان دهید؟
دارابی: فضای گفتمانی کشور در دوره دهه ۷۰ بحث اصلاح‌طلبی، توسعه سیاسی و... بود. ما هنوز فراموش نکرده‌ایم که روزنامه‌های مختلف، ارزش‌های دفاع مقدس را زیرسوال می‌بردند.
مسئولیت آقای ضرغامی در سازمان صداوسیما تقارن پیدا کرد با اینکه فضای گفتمانی کشور عوض شد. در سال ۸۳ و ۸۴ فضای گفتمانی کشور به سمت گفتمان خدمت، عدالت و ارزش‌ها رفت که حضرت آقا هم بارها بر این موضوع تاکید فرمودند. رسانه ملی هم نمی‌توانست جدا از گفتمان غالبی که در جامعه وجود داشت، حرکت کند.
گفتمان مسلط یک گفتمان ارزشی و انقلابی بود که یکی از ویژگی‌های این گفتمان، دفاع مقدس بود. گفتمان دفاع مقدس چند مولفه و اجزا دارد. یکی اینکه گرایش به آخرت‌گرایی و کم‌توجهی به دنیا در آن پررنگ است. دوم خداباوری. توکل، توسل و ولایت‌پذیری به معنای واقعی کلمه و تقدم منافع جمعی بر منافع فردی است.
الان برخی افراد در جامعه ما به‌گونه‌ای رفتار می‌کنند که انگار قیامتی وجود ندارد و همه‌چیز را بر خود مباح می‌دانند.
ایثارگری، شهادت‌طلبی و مقاومت نیز از ارزش‌های دفاع مقدس بود که اتفاقا ما اگر استقلال، عزت، آبادانی و پیشرفتی را به دست آورده‌ایم، نقش دفاع مقدس در پیدایش آن بی‌بدیل است.
لذا در دوره ۸۳ تا ۹۳ مسئله‌ی دفاع مقدس در صداوسیما مورد توجه‌ی بیشتری قرار گرفت. دلایل آن هم مشخص بود؛ اول گفتمان جامعه بود. طبعا گفتمان جامعه بر رسانه ملی اثرگذار بود. دلیل دیگری این بود که خود مدیران ارشد دست‌اندرکار دفاع مقدس بودند. رئیس صداوسیما خود از خانواده بسیج و سپاه بود و همکارانی که داشتند نیز از این خانوده بودند. بنده افتخار داشتم سال‌ها در دوران دفاع مقدس در کنار عزیزان بودم و انجام وظیفه کردم. پس بنابراین جمعی که آمدند خودشان آزاده و رزمنده بودند.
دلیل سوم نیز ضرورت جامعه ما بود. ما با نسلی رو به رو بودیم که می‌خواهند در آینده مدیران جامعه شوند. این‌ها در دوران انقلاب و بعضا در دوران دفاع مقدس حضور نداشته‌اند، حالا ما باید روای صادق دفاع مقدس می‌بودیم و باورپذیری را بالا می‌بردیم.
** محافظه‌کاری و نگرانی در حوزه دفاع مقدس پاشنه آشیل است
یکی از کارهایی که ما در حوزه دفاع مقدس و باورپذیری آن انجام دادیم، پاسخ دادن به سوالات و شبهات بود. وقتی می‌خواستیم سریال معراجی‌ها را کلید بزنیم، بعضی دوستان از سر خیرخواهی نصیحت می‌کردند معراجی‌ها را نسازید. جالب اینکه وقتی این سریال ساخته و پخش شد و سوالات خوبی هم مطرح کرد، برخی از همان دوستان آمدند تا به اصطلاح با این کار عکس یادگاری بگیرند. محافظه‌کاری و نگرانی در حوزه دفاع مقدس پاشنه آشیل است.
در این دوره سریال‌ها و مستندهای خوبی در این حوزه کار شد. به عنوان مثال سریال در چشم باد ساخته آقای جعفری جوزانی که یک نویسنده و کارگردان صاحب سبک است. ایشان وقتی برای ساخت این سریال روی شخصیت شهید حسن باقری مطالعه کرد، این‌قدر مجذوب شخصیت ایشان شده بود که می‌گفت باید کار مجزایی برای شهید باقری ساخت. این از برکات کارهای دفاع مقدس است.
** بلندترین سریال تلویزیون با موضوع انقلاب و دفاع مقدس از پاییز روی آنتن می‌رود
الان بلندترین سریال تاریخ جمهوری اسلامی ایران «کیمیا» با ۱۰۰ قسمت است که در دوره آقای مهندس ضرغامی ساخته شد. این سریال از اول پاییز پخش خواهد شد. این مجموعه یک سه‌گانه‌ی کاملا اجتماعی است که قبل از انقلاب، دوران جنگ و بعد از جنگ را نمایش می‌دهد. ما در بستر کار اجتماعی روایت دفاع مقدس را به زیبایی انجام داده‌ایم. یک سری سوالات را هنرمندانه مطرح کرده‌ایم و به نسل جوان خود پاسخ می‌دهیم. بهترین بازیگران و هنرمندان کشور در این سریال بازی می‌کنند و از این جهت کار بسیار مهمی در این حوزه است.
** فیلمنامه سریال زندگی شهید طهرانی مقدم در حال نگارش است
ما همین امروز برای ۱۰ سال آینده‌ی سازمان صداوسیما، بیش از ۵۰ سریال الف ویژه در حوزه دفاع مقدس آماده کرده‌ایم. بعضی از سریال‌ها مقدماتشان طی شده و بعضی فیلنامه‌های آن نیز به آخر رسیده است. بعضی از این‌ها مثل زندگی شهید حسن طهرانی مقدم در حال نگارش است. این جزو برنامه‌هایی است که امیدوارم عزیزانی که امروز در صداوسیما مسئولیت دارند این‌کار را بتوانند دنبال کنند. البته سازمان صداوسیما از نظر بودجه و اعتبار مشکل جدی دارد و باید این بودجه فراهم شود.
** سه‌برابر شدن متقاضی استخدام در نهاجا پس از پخش سریال «شوق پرواز»
درباره تاثیرات سریال‌های دفاع مقدسی هم مثالی بزنم. وقتی سریال شوق پرواز با موضوع زندگی شهید عباس بابایی پخش شد، معاون فرمانده نیروی هوایی در جلسه‌ای گفتند از موقعی که این سریال را پخش کرده‌اید، متقاضی استخدام در نیروی هوایی سه‌برابر شده است.
مستند آخرین روزهای زمستان که بچه‌های دانشکده صداوسیما کار کردند و واقعا هم سپاه و ارتش به ما کمک کردند. این مستند چقدر زیبا و باورپذیر بود. من بیش از سه‌بار این مستند را از اول تا آخر دیده‌ام؛ این در حالی است که بنده خودم در جبهه حضور داشته‌ام و این چیزها را از نزدیک دیده‌ام. این‌قدر این مستند جذاب و خوب بود.
اصلا یکی از افتخارات من این است که ما پنج برادر بودیم و در دوران دفاع مقدس پنج برادر همزمان در جبهه حضور داشتیم. من در جبهه بودم که خبر دادند همزمان سه‌تن از برادران من مجروح شده‌اند. بعد از آن بود که ما تصمیم گرفتیم چون دو نفرمان ازدواج کرده بودیم، یک‌نفر پشت جبهه بماند و به کارها رسیدگی کند و بقیه در جبهه حضور یابند.
ما در تلویزیون یک ستاد منظم دائمی برای دفاع مقدس تشکیل دادیم. در این ستاد نمایندگانی از بنیادحفظ آثار و جاهای دیگر آمدند. جلسات‌مان را نیز با سردار کارگر و دیگر دوستان برگزار می‌کردیم و در این جلسات برنامه‌های‌مان را یک‌سال مانده به مناسبت‌های دفاع مقدس می‌بستیم.
در بحث راهیان نور، رادیو راهیان نور راه افتاد. همچنین در راه‌اندازی شبکه افق، این نگاه وجود داشت که این شبکه گفتمان دفاع مقدس را به‌صورت جدی دنبال کند.
در ساختارهای مختلف حتی برنامه خندوانه که بسیار پربیننده هم هست، سرداران دفاع مقدس را می‌آوردیم. واقعا جای تشکر دارد از سردار کارگر که برای حضور برخی سرداران به ما کمک کردند. برخی فرماندهان استنکاف داشتند و می‌گفتند شاید جای ما در این برنامه نباشد؛ ولی وقتی می‌دیدند همه این برنامه را دیده‌اند، می‌گفتند هدف ما همین است که همه این را ببینند تا ما بتوانیم درباره دفاع مقدس صحبت کنیم.
کتاب «دا» را با حضور هنرمندان زن روایت کردیم. کتاب «پایی که جا ماند» نیز به همین ترتیب. کتاب «نورالدین پسر ایران» هم با استفاده از انیمیش روایت شد.
** ساختار برنامه‌های دفاع مقدسی از بحث مناسبتی خارج شد
می‌خواهم بگویم ساختار برنامه‌های دفاع مقدس در دوره ریاست مهندس ضرغامی بر صداوسیما از بحث مناسبتی بیرون رفت که صرفا در مناسبت‌هایی مثل سه خرداد، به دفاع مقدس پرداخته شود و ما در طول سال به دفاع مقدس می‌پرداختیم.
حاج علی فضلی بارها گفتند اگر صداوسیما نبود، راهیان نور این‌گونه گسترش پیدا نمی‌کرد. سرودها، اشعار، برنامه، نماهنگ‌هایی که ساخته شد بیانگر این است که در دوره آقای ضرغامی با عشق و اعتقاد به دفاع مقدس پرداخته شود. بسیج سازمان صداوسیما هم قرارگاه رسانه‌ای در این حوزه زدند و در این حوزه کار کردند.
یکی از بحث‌های ما این بود که راوی صادقی برای دفاع مقدس باشیم و غلو نکنیم. در بعضی از فیلم‌ها و سریال‌ها، سربازان عراقی فشل و بی دست‌وپا و همه سربازهای خود را قهرمان نشان می‌دهیم. در این شرایط جوانان ما می‌پرسند با این شرایط چرا این جنگ هشت سال به‌طول انجامید. پس فیلم‌ها باید باورپذیر باشند. ما مسئله باورپذیر بودن و واقع‌گرایی این مسئله را رعایت کردیم.
ما یک نظرسنجی کردیم در باکس شبکه مستند، روایت فتح پربیننده‌ترین برنامه شبکه مستند سیما بود. به رغم اینکه روایت فتح بارها قبلا پخش شده بود. اما ما ساعت خوبی را برای پخش آن انتخاب کردیم و برای آن تیزر ساختیم و تبلیغات جدی نیز انجام دادیم.
یک کار مهمی که به نظر من ماندگار بود، همایش چهره‌های ماندگار است که صداوسیما به‌صورت دوسالانه برگزار می‌کند. برای اول‌بار ما تصمیم گرفتیم حاج علی فضلی را به عنوان یک چهره ماندگار و یک قهرمان ملی تقدیر کنیم.
من دو خط از پشت صحنه این برنامه بگویم. اولا بعضی دوستان ما به ما انذار می‌دادند که چهره‌های علمی را در این همایش معرفی کنیم و اگر بخواهیم چهره‌های نظامی را معرفی کنیم، با این همایش مطابقت ندارد. نکته دوم این بود که برای این موضوع باید گردش کار وسیعی در نیروهای مسلح صورت می‌گرفت.
لذا من این را برای ثبت در تاریخ می‌گویم. ما واقعا اسطوره و قهرمان و فرمانده جنگ زیاد داریم، ولی از بین این افراد، حاج علی فضلی را انتخاب کردیم.
در همایش یکی یکی چهرهای ماندگار روی سن آمدند. وقتی مجری حاج علی فضلی را صدا کرد و روی سن آمد، ایشان با تواضع و ادب خاصی آمد و سلام نظامی داد به جمعیت، همه سالن به احترام ایشان بلند شدند و تشویق کردند. بعد از این بود که خیلی‌ها به ما گفتند کار درستی انجام دادید. بعد هم گفتند چرا دیگر از چهره‌های نظامی در این همایش تقدیر نمی‌شود. آن یک‌بار کار خود را کرد. حرف ما این بود که قهرمان و چهره‌ی ماندگار می‌خواهید، اسطوره‌های ما این‌ها هستند.
من نسبت به آینده هم خوشبین هستم، چون صداوسیما جدای از جامعه نیست و همواره دغدغه دفاع مقدس را در این زمینه داشته و امیدواریم این ریل‌گذاری که صورت گرفته، توسط دوستانی که الان مسئولیت دارند ادامه پیدا کند.