«نماینده»/نادرسلیمانی*:شیوع ویروس کرونا آسیب های شدیدی بر بخش اقتصادی وارد آورده است.
مهم ترین آسیب های اقتصادی کرونا به شرح زیر است:
۱- آسیب بر صنعت هواپیمایی: گسترش ویروس کرونا موجب شده تا آمار مسافران هواپیمایی کشور به شدت ریزش داشته باشد.همین امر موجب کاهش شدید قیمت بلیط های هواپیمایی نیز گردیده است.به علاوه به دلیل گسترش شیوع ویروس کرونا در ایران،اکثر کشورها پروازهای خود به مقصد ایران را کنسل نمودند که همین امر موجب کاهش شدید ارز آوری نیز شده است.راهکار این مشکل اقتصادی ضد عفونی کردن کامل هواپیماهای مسافربری و اطلاع رسانی و آرامش خاطر دادن به مسافران مبنی بر آلوده نبودن هواپیماها به ویروس میباشد.
توزیع ماسک، دستکش و ژل ضد عفونی کننده بین مسافران قبل از سوار شدن مسافران به هواپیما نیز از دیگر راهکار برای حل این مشکل است.گستره این مشکل عمدتا شامل شرکت های فروش بلیط هواپیمایی و سرمایه گذاران فعال در این عرصه میباشد.فرودگاه ها نیز از این قضیه مستثنی نیستند.کاهش شدید مسافر موجب کسادی رستوران ها و فروشگاه های داخل فرودگاه ها نیز گردیده است.سازمان هواپیمایی کشور با همکاری وزارت بهداشت و صدا و سیما متولیان اصلی رفع این مشکل میباشند.
۲- تاثیر جدی بر شاخص های بازار بورس و اوراق بهادار: بازار بورس و اوراق بهادار از یک طرف به دلیل کاهش شدید حجم معاملات روزانه و از یک طرف به دلیل افزایش روز افزون نگرانی ها که اصطلاحا تاثیر روانی نامیده میشود،شدیدا دچار افت گردیده است.
راهکار این مشکل عمدتا اطلاع رسانی و آگاهی بخشی به جامعه میباشد.دور کاری یا حضور در محیط کار با رعایت اصول بهداشتی نیز از دیگر راهکارهای این مشکل میباشد.صدا و سیما و فضای مجازی اصلی ترین نقش را در انجام این رسالت دارند.گستره جغرافیایی این امر بیشتر شهر های صنعتی که دارای شرکت های پذیرفته شده در بورس میباشند را در بر میگیرد.بیشترین تاثیر این مشکل بر مالکان،مدیران و کارکنان شرکت های مذکور میباشد. به نظر میرسد عدم اطلاع رسانی مناسب توسط صدا و سیما و همچنین عدم کنترل فضای در انتشار مطالب استرس زا و نگران کننده در مورد ویروس کرونا باعث این وضعیت شده است.
۳-کاهش شدید قیمت نفت: به دلیل تعطیلی اکثر شرکت های نفتی در اقصی نقاط جهان علی الخصوص در چین که بزرگترین خریدار نفت ایران میباشد،نگرانی از افزایش روز افزون آمار مبتلایان به ویروس کرونا،قیمت نفت به طور بی سابقه ای کاهش یافته است. با توجه به سهم قابل توجه درآمد حاصل از فروش نفت در بودجه کشور، این امر علاوه بر کاهش شدید درآمد ارزی موجب کسری بودجه شدیدی خواهد شد. گستره این رویداد تقریبا تمامی شرکت ها، سازمان های دولتی و خصوصی که به نحوی با تولید،عرضه و صادرات نفت در ارتباط هستتد میباشد. با توجه به روند بهبود روز افزون مبتلایان به ویروس کرونا در چین که بزرگترین مصرف کننده نفت ایران میباشد از طریق اخذ قراردادهای کارشناسانه و مذاکرات با دولت چین می توان این بحران را تا حد بالایی کاهش داد. وزارت نفت،وزارت امور خارجه اصلی ترین متولیان این امر میباشد.به نظر میرسد عواملی که موجب شده این بحران به این مرحله برسد خارج از کنترل ایران بوده و در صورت اثبات دست کاری در ویروس کرونا توسط کشور ایالات متحده آمریکا، جنگ اقتصادی بین آمریکا و چین از عوامل اصلی این بحران خواهد بود.
۴- افزایش قیمت ارز در بلند مدت: شاید بتوان گفت اولین اثر ناشی از کاهش مبادلات اقتصادی و کالایی کشور، خود را در بازار ارز، بالاخص ارز کاغذی نشان دهد. کاهش صادرات کشور می‌تواند یک عامل بنیادین در رشد قیمت ارز در بلندمدت باشد؛ هرچند در کوتاه‌مدت با توجه به کاهش تقاضا، احتمالاً شاهد کاهش قیمت باشیم. گستره این مشکل تقریبا شامل همه ایرانیان میشود.
راهکار این مشکل کنترل هر چه سریع تر بیماری کرونا و مذاکره با کشورهای همسایه جهت بازگشایی سریع مرزهای مشترک میباشد چرا که افزایش مبادلات اقتصادی با کشورهای همسایه اصلی ترین روش کنترل قیمت ارز میباشد.متولیان اصلی این امر وزارت امور خارجه،وزارت بهداشت و بانک مرکزی میباشد.
۵- کاهش قیمت مواد خام: در هفته جاری قیمت مواد خام و انرژی عمدتاً با کاهش شدیدی روبه‌رو شد. قیمت نفت خام با کاهش بیش از ۱۵ درصدی در طول هفته گذشته به رقم ۴۵ دلار در هر بشکه رسید.در صورت گسترش بحران، گمانه‌زنی‌هایی نیز از کاهش قیمت نفت به زیر ۳۰ دلار شنیده میشود. در صورتی که قیمت نفت به ۳۰ دلار در هر بشکه برسد، با توجه به تحریم‌های گسترده علیه ایران، کاهش شدید صادرات کشور و هزینه مضاعف استخراج هر بشکه نفت در زمان محرومیت از تکنولوژی روز جهان، میتوان گفت که عملاً درآمد نفتی کشور کاهش شدیدی خواهد یافت.گستره این مشکل بسیار وسیع میباشد راهکار این بحران کنترل عرضه و تقاضا و کنترل هر چه سریع تر بیماری کرونا توسط وزارت بهداشت و وزارت اقتصاد میباشد.
۶- کاهش تقاضا: کاهش تقاضا اولین نشانه داخلی گسترش ویروس کرونا در کشور است. گزارش‌ها از شهرهای بزرگ کشور همچون تهران، اصفهان، سنندج، تبریز و ...، نشان می‌دهد که عمده شهرهای کشور در سکون عجیبی فرو رفته است. این واقعه زمانی بحرانی میشود که نگاهی به تقویم بیندازیم. مطابق با آمار، عمده تقاضای مردمی برای خرید کالا در بسیاری از صنوف در اسفندماه رخ می‌دهد. از این رو، کاهش فروش در این بخش‌ها می‌تواند زمینه را برای تعمیق رکود در کشور آماده کند. با توجه به گرانی‌های اخیر، شاید عده‌ای از هم‌وطنان از این وقایع و حراج‌های گسترده ناراحت نباشند، اما باید دانست که نابودی تولید ملی و رکود اقتصادی می‌تواند در بازه میان‌مدت آسیب جدی به کشور وارد کند. از طرفی نیز با کاهش خریدوفروش، باید شاهد کاهش شدید درآمدهای مالیاتی دولت باشیم که در دوران تحریم نفتی، دولت به آن چشم دارد. گستره این بحران تک تک مردم ایران می باشند.
راهکار این بحران گسترش اقتصاد دیجیتال میباشد با رونق کسب و کار دیجیتال و با عنایت به این موضوع که ضریب نفوذ اینترنت در کشور بسیار بالا میباشد به راحتی میتوان تا حد چشمگیری از این بحران کاست و این تهدید را به فرصت تبدیل کرد.اصلی ترین متولی این امر وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات با همکاری وزارت اقتصاد و مدیران کسب و کارهای اینترنتی میباشد.
۷- افزایش قیمت کالاهای بهداشتی: با توجه به شیوع ویروس کرونا و افزایش آمار مبتلایان به این بیماری،قیمت کالاهای بهداشتی به شدت افزایش یافته است.گستره این مشکل همه مردم کشور هستند. اصلی ترین عامل این بحران عدم نظارت لازم بر فرایند تولید و توزیع مواد بهداشتی میباشد به طوری که احتکار مواد مذکور موجب کمبود شدید در داروخانه ها و فروشگاه های لوازم پزشکی گردیده است.
وزارت بهداشت و قوه قضاییه متولیان اصلی حل این بحران هستند به طوری که با نظارت شدید بر تولید و توزیع مواد بهداشتی و برخورد شدید با محتکرین،این مواد به دست مردم رسیده و از افزایش آمار مبتلایان به بیماری پیشگیری شود.