«نماینده» - حامدزمانی: ایرانیان از پیشتازان مصرف بنزین در جهان محسوب می‌شوند. میزان مصرف بنزین در کشور تقریباً 6 برابر مصرف جهانی است.
بر اساس گزارش‌ها میزان مصرف بنزین در ایران به 91 میلیون لیتر در روز رسیده است که با یک تقسیم‌بندی هر ساعت چیزی نزدیک به 7/3 میلیون لیتر بنزین سوخت می‌شود.
یک مقایسۀ سرانگشتی
مردم کشور ترکیه با دارا بودن 21 میلیون وسیلۀ نقلیه روزانه 8 میلیون لیتر بنزین مصرف می‌کنند؛ درحالی که مردم ایران با دارا بودن 19 میلیون وسیلۀ نقلیه رکورد 91 میلیون لیتر در روز را هم زده‌اند.
طبق آمار میزان مصرف سوخت خودروهای بنزینی در ایران نزدیک به 11 میلیون لیتر در روز است که این رقم در آلمان و ژاپن 2.5 لیتر، در فرانسه 1.9 لیتر و در کانادا 5.6 لیتر است.
باتوجه به فرهنگ زندگی مردم کشورمان که کمتر به امر مصرف صحیح انرژی توجه دارند، میزان مصرف انرژی در مقایسه با سایر کشورها بسیار بالاست.
البته بیان این نکته نیز حائز اهمیت است که علاوه بر مصرف بالای سوخت در کشور، قاچاق سوخت نیز از دیگر آفت‌های سوخت محسوب می‌شود.
قاچاق بنزین
«ادیانی» عضو کمیسیون انرژی مجلس می‌گوید: «عدد دقیقی از قاچاق بنزین وجود ندارد؛ اما می‌توان گفت که کف رقم قاچاق بنزین روزانه ۱۰ میلیون لیتر است که با احتساب دلار ۱۵ هزار تومانی ارزش آن ۱۵۰ میلیارد تومان است.»
طبق آنچه دی‌ماه سال گذشته پایگاه اطلاع‌رسانی دولت در قالب یک طرح اینفوگرافیک منتشر کرده، روزانه 11.5 میلیون لیتر سوخت از کشور قاچاق می‌شود که سهم گازوئیل از این میزان قاچاق، 85 درصد است. به‌عبارتی در هر شبانه‌روز، 9 میلیون و 775 هزار لیتر گازوئیل از کشور قاچاق می‌شود و سهم بنزین، نفت کوره و نفت سفید از قاچاق سوخت، کمتر از 2 میلیون لیتر در روز است.
اما آمارها این را نیز گفته‌اند که سالانه حدود 900 میلیارد تومان یارانۀ پنهان به انواع حامل‌های انرژی در ایران اختصاص داده شده که این رقم دو برابر بودجۀ سال 98 کل کشور است.
این مسائل باعث شد تا در سالیان گذشته، مسئولین وقت با به‌کارگیری سیاست مصرف بهینۀ سوخت در کشور، بنزین را به‌صورت سهمیه‌ای و در قالب کارت سوخت به مردم عرضه کنند تا هم مرهمی بر زخم مصرف بالای مردم باشد و هم راهکاری برای مبارزه با قاچاق سوخت.
اما این موضوع تا آغاز دولت یازدهم ادامه یافت، تا اینکه با سیاست جدید نفتی دولت، کارت سوخت از چرخه اقتصادی کشور خارج شد. دیری نپایید و درست سه سال بعد از حذف کارت سوخت دولتی‌ها عقب‌گرد کردند و دوباره سهمیه‌بندی بنزین مطرح شد.
اقتصاددانان معتقدند راه‌حل مناسب و بهینه برای یارانۀ بنزین حذف یارانۀ آن است تا یارانۀ نقدی به هر فرد پرداخت شود. این باید به هر ایرانی یک سهمیۀ یکسان پرداخت شود؛ آنها این امر را یک انقلاب بزرگ اقتصادی در کشور می‌نامند.
آنها معتقدند بسیاری از بی‌عدالتی‌های ساختاری در کشور با اجرای درست این طرح برطرف خواهد شد؛ اما این طرح در بین مسئولان مطرح نیست.
طبق آمار دهک‌های پردرآمد جامعه چیزی بیش از 20 برابر دهک‌های کم‌درآمد از یارانۀ پنهان حامل‌های انرژی استفاده می‌کنند که این موضوع اقشار کم‌درآمد جامعه را با مشکل مواجهه کرده است.
آمارها نشان می‌دهد نیمی از خانواده‌های ایرانی صاحب خودرو هستند و اگر قرار باشد برای هر خودرو سهمیۀ سوخت در نظر گرفته شود، نیمی دیگر از جامعه که جزء اقشار آسیب‌پذیر و یا کم‌درآمد هستند از این دایره حذف می‌شوند و این خود مصداق بی‌عدالتی در جامعه است.
یک طرح کارشناسی شده
چند تن از نمایندگان مجلس هم با دغدغۀ اجرای عدالت واقعی در سهمیه‌بندی سوخت، در آخرین روزهای دی‌ماه سال گذشته با ارائۀ طرحی تحت عنوان اعطای سهمیه بنزین به هر ایرانی گامی در این جهت برداشتند.
این طرح دارای 3 ماده است که نمایندگان عضو سه فراکسیون اصلی مجلس بدون دغدغۀ سیاسی و با در نظر گرفتن منافع ملی این طرح را امضا کردند.
در مادۀ یک این طرح تأکید شده که به هر ایرانی دارای کد ملی 30 لیتر بنزین به قیمت سال 97 داده شود و به‌طور ماهانه کارت سوخت سرپرست هر خانوار به‌ازای اعضای خانواده شارژ شود.
این طرح وزارت نفت را نیز موظف می‌کرد که سامانه بورس الکترونیک معاملات بنزین سهمیه‌بندی را ایجاد و امکان خرید و فروش بنزین مازاد بر نیاز شهروندان را فراهم کند.
این طرح حتی جایگاه‌های سوخت را نیز مکلف به فروش قیمت بنزین بر مبنای سامانۀ بورس الکترونیک معاملات بنزین سهمیه‌بندی کرده است تا از سوءاستفاده و دلال‌بازی جلوگیری شود.
اقتصاددانان طرح سهمیه‌بندی بنزین به هر ایرانی را مطابق عدالت‌طلبی و رویکرد اصلی انقلاب می‌دانند و تأکید دارند که اجرای این طرح به‌هیچ‌وجه پیچیده و سخت نیست.
با این وجود، روز 4 اسفندماه 97 نمایندگان در جریان بررسی جزئیات لایحۀ بودجۀ سال 98 کل کشور، با پیشنهاد اختصاص ماهانه 30 لیتر در ماه به‌ازای هر نفر با 53 رأی موافق، 147 مخالف و 3 رأی ممتنع از مجموع 227 نمایندۀ حاضر در صحن خانه ملت مخالفت کردند.
طرحی که می‌توانست راه‌گشای بسیار خوبی برای استفادۀ بهینه از سوخت باشد. البته بیان نکته حائز اهمیت است که این طرح در حال حاضر به‌صورت عادی در کمیسیون‌های تخصصی مجلس در حال بررسی است و باید منتظر ماند و دید که وکلای ملت چه زمانی مجدد آن را مطرح خواهند کرد.