به گزارش ماهنامه «نماینده»، همزمان با بازگشت تحریمها و موضوع خروج آمریکا از برجام از یک سو، بحران ارزی بهوجود آمده در کشور از سوی دیگر، ضرورت جایگزینی ارزهای دیگر بهجای ارز رایج فعلی(دلار) بیش از پیش، مطرح میشود.
علی اکبر کریمی نماینده مردم اراک، خنداب و کمیجان در مجلس دهم معتقد است؛ وقت آن رسیده که سهم دلار در مبادلات خارجی را کاهش داده و رفتهرفته بهسمت ارزهای دیگر برویم.
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس اظهار داشت: «با توجه به خصومت و دشمنی آمریکا و اعمال تحریمهای ظالمانه علیه کشورمان و مشکلاتی که از مجرای مبادلات تجاریمان -با توجه به الزام چرخه مبادلات ارزی- داریم(نظام آمریکا و سوئیفت الزام میکند هر حوالهای در آنجا چک و تأیید شود) معضلاتی را برای اقتصاد ملی و مبادلات تجاری ما ایجاد کرد و رفتهرفته این اندیشه قوت گرفت که نقش و سهم دلار را در مبادلات خارجیمان کاهش دهیم و بهسمت جایگزینی ارزهای دیگر از جمله یورو برویم.»
وی به بیان دلایل استفاده از دلار در مبادلات خارجی پرداخت و گفت: «دلایل متعددی وجود داشت که ما در مبادلات تجاری خودمان از دلار بیش از سایر ارزها استفاده کردیم؛ عمده مبادلات تجاریمان از قبل انقلاب با ارز دلار بوده، فروش نفت هم بهطور عمده با دلار انجام میشود. یکی از تعهداتی که آمریکا از کشورهای وابسته به خودش، یعنی کشورهای نفتخیز، تولیدکننده و صادرکننده نفت گرفته، این است که بازار مبادلات نفت نیز با دلار انجام شود. این همه، باعث شد عمده مبادلات خارجی و تجاریمان با دلار باشد.»
نماینده مردم اراک، خنداب و کمیجان از تصمیم دولت برای کاهش نقش دلار خبر داد و افزود: «ممنوعیت ثبت سفارش با دلار و انجام ثبت سفارش با ارزهای غیر از دلار، تصمیم خوبی بود که دولت در ماههای اخیر گرفت.»
وی ادامه داد: «یکی دیگر از راههای شکستن سلطه دلار در بازار هم این است که در نظام آمار و اطلاعات کشور بهجای اینکه ارقام را با دلار بگوییم با یورو بگوییم این هم به روانی میتواند نقش دلار را در بازار و اقتصاد ما کاهش دهد.»
کریمی با بیان اینکه «سهم دلار در مبادلات تجاری ما چیزی حدود ۱۲ تا ۲۰ درصد است» تصریح کرد: «این آمار نشان میدهد سهم دلار رفتهرفته و بهطور طبیعی هم کاهش پیدا کرده و در نتیجه میتوانیم با تمهیداتی نقش آن را در اقتصاد و مبادلات تجاریمان کمرنگ و از این مجرا تأثیر فشارهای ناشی از تحریم آمریکا بر اقتصادمان را هم کاهش دهیم.»
این عضو کمیسیون اقتصادی از اقدام مجلس برای کمک به تسریع این روند سخن گفت و اظهارداشت: «یکی از این اقداماتی که برای این منظور در مجلس شورای اسلامی دنبال شد، احکامی است که در برنامه ششم آوردیم. بر همین اساس، دولت ملزم شد نسبت به انعقاد پیمانهای دوجانبه پولی با کشورهای طرف تجاری اقدام کند و همین امر باعث میشود مبادلات تجاریمان را با پولهای ملی خودمان و کشورهای یاد شده، انجام دهیم.»
وی در همین راستا از انجام مذاکرات با روسیه و ترکیه خبر داد و گفت: «مذاکرات اولیه با روسیه و ترکیه انجام و موفقیتهایی حاصل شده که میتواند بسیار مؤثر و مفید باشد. همچنین استفاده از ارز چین(یوان) با توجه به گستردگی نقش این کشور در بازار و اقتصاد جهانی، میتواند برای ما ارز مفیدی باشد.»
ایجاد تعامل بین بانکهای ایرانی و بانکهای خارجی برای استفاده از کارتهای بانکی اتباع دو کشور، موضوعی دیگر بود که کریمی به آن اشاره کرد. نماینده مردم اراک گفت: «وقتی بتوان با همین کارت بانکی که در ایران در اختیارداریم، در روسیه، ترکیه و... خرید و هزینه کنیم، دیگر نیازی نیست اینجا چندهزار دلار اسکناس بگیریم. این خودش میتواند حجم عظیمی از تقاضای مسافرتی و توریستی را بر بخش تقاضای نقدی برای اسکناس دلار و ارزهای دیگر کاهش دهد. دولت در حال حاضر روی این موضوع کار میکند.»
وی تصریح کرد: «با برخی کشورهای دیگر هم در این زمینه مذاکراتی صورت گرفته است. با توجه به جمعیت بالای ۱۰ میلیون مسافر به خارج از کشور و جمعیت چند میلیون توریست و گردشگر به داخل کشور، این موضوع میتواند فتح بابی برای کاهش تقاضای ارز نقدی و در عین حال سامان دادن این تقاضا از طریق سیستم بانکی بهطور متمرکز باشد.»
کریمی در خصوص سامانه «نیما» و تأثیرات آن در کاهش بحران ارزی نیز سخن گفت و اظهارداشت: «با ایجاد سامانه نیما، عرضه کنندگان ارز میتوانند موجودی خود را در این سامانه ابراز و در اختیار متقاضیان قرار دهند. بهعبارتی عرضه و تقاضا در این سامانه شناسایی میشود. البته هنوز گزارش کاملی از این سامانه در اختیار مجلس قرار نگرفته و ما از کیفیت آن بهطور دقیق مطلع نیستیم ولی در حد کلیات، توضیح دادند این سامانه میتواند به شفافیت بازار و جلوگیری از بورس بازی و دلالی در بازار ارز کمک کند. امیدواریم شرایط بهگونهای در دولت پیش برود که متقاضیان واقعی ارز یعنی فعالان اقتصادی و سایر اقشار مثل دانشجویان و مسافرین بتوانند از ارز بهصورت آسان و راحت استفاده کنند.»
نماینده مردم اراک از طرح مجلس در راستای کنترل بحران ارزی در نخستین روزهای شروع تنشها خبر داد و در ادامه گفت: «کمیسیون در همان روزهای اول که بحران ارزی بود، طرح دوفوریتی تهیه کردیم ولی با تصمیماتی که در همان چند روز اول دولت گرفت، بهنوعی بخشی از آن تصمیمات اجرایی شد. عین حال ما باز هم اعلام آمادگی کردهایم که در صورت نیاز دولت، موارد را در قالب لایحه به ما بدهد و با قید فوریت بالا در مجلس طرح کنیم. در حال حاضر هم منتظر تصمیم و اعلام نظر دولت هستیم.»
وی از سیاست تک نرخی کردن ارز هم انتقاد کرد و گفت: «در طرح مجلس، بحث تک نرخی شدن ارز مطرح نبود، بلکه این تصمیمی بود که خود دولت اتخاذ کرد. بهنظر ما اعمال سیاست تکنرخی در شرایط فعلی منطقی و عملی نیست. این ادعایی است که دولت مطرح کرده و باید منتظر اثبات آن در طی زمان باشیم. یعنی باید ببینیم میتواند ارز تک نرخی را با جلب رضایت متقاضیان مختلفی که برای ارز در بازار وجود دارد، حفظ کند؟»
کریمی که در حفظ نرخ ۴۲۰۰ تومانی توسط دولت، تردید داشت، از بلاتکلیفی و تعطیلی بسیاری از تقاضاها سخن گفت و افزود: «دولت عملاً با یک فضای پلیسی - امنیتی فعلاً این نرخ را حفظ میکند، ولی اینکه در بلند مدت این شرایط پایدار باشد، محل تردید است و به نظر ما قابل تغییر جدی است.»
نماینده مردم اراک افزایش نرخ دلار را چنین پیشبینی کرد و افزود: «به اعتقاد من احتمال افزایش نرخ دلار وجود دارد ولی در صورتی که این قیمت، از ۴۲۰۰ هم بالاتر برود، باز هم تک نرخی نمیشود. نرخی که همین الان صادرکنندگان یا دارندگان ارز در خارج از کشور مثل دبی را بهریال تبدیل میکنند، بالاتر از این نرخ موجود است. ما اعتقاد داریم بهترین شرایط برای اقتصاد ما، وضعیت دونرخی است.»
وی در بخش پایانی اظهارات خود به موضوع درخواست برخی نمایندگان از رئیسجمهور برای اعمال تغییراتی در سطوح مدیریتی بانک مرکزی و لزوم استعفای سیف، اشاره کرد و گفت: «نامهای در مجلس با حدود ۶۰ امضا تهیه شد که نمایندگان به آقای رئیسجمهور توصیه کردند با توجه به ناکارآمدی و ناکامیهایی که در مدیریت بانک مرکزی - چه سال گذشته در ادارة امور مؤسسات بانکی و چه در بحث بحران ارزی سال گذشته و امسال- به نظر میرسد یک نیروی تازه نفس میتواند در بانک مرکزی برای تیم اقتصادی دولت مفیدتر باشد، ولی هنوز پاسخی داده نشده است.»
این عضو کمیسیون اقتصادی افزود: «یکی از ایرادات جدی ما، این است که چرا باید یک فرد، بدون هیچگونه تجربه و سابقه کار در بانک مرکزی یک باره بهعنوان معاون ارزی بانک مرکزی منصوب شود؟ در شرایطی که کشور با مخاطرات و تهدیدهای جدی در حوزه بازار ارز مواجه است و به حضور افراد خبره و با تجربه و کار کشته نیاز داریم تا از تجارب خودشان در بحرانهای گذشته استفاده کنند، حضور فردی بدون تجربه در سمت معاونت ارزی -که تخصصیترین کار بانک مرکزی در حوزة ارز هست- جای توجیه ندارد.»