ماهنامه«نماینده»- مهدی فضایلی، کارشناس ارشد رسانه است که پیش از این مدیریت خبرگزاری فارس و انتشارات سروش را برعهده داشته، با او هم‌سخن شدیم تا میزان ساماندهی فضای مجازی و پیام‌رسان‌های خارجی را ارزیابی کند
* از منظر شما به‌عنوان یک کارشناس رسانه، استفاده از پیام‌رسان‌های خارجی مانند: «تلگرام» در بسترهای اقتصادی چه آسیب‌هایی را به‌همراه دارد؟
فضای مجازی و پیام‌رسان‌ها دارای نقاط ضعف و قوت هستند که به‌مواردی از آن اشاره می‌کنیم. یکی از این نقاط قوت، فراهم ساختن فرصت تبادل نظر است. در واقع پیام‌رسان‌ها در فضای مجازی می‌توانند امکاناتی را به‌عنوان فرصت‌های شغلی در زمینۀ ارتباطات فراهم کنند. اکنون شاهد هستیم که سازمان‌های مختلف گروه‌های مختلفی تشکیل داده‌اند و تعاملات نسبتاً نزدیکی را با یکدیگر برقرار کرده‌اند که هر لحظه از حال و هوای همدیگر خبر دارند. در کنار این مسئله سرگرمی‌های سالم و امکانات اطلاع‌رسانی خوبی می‌تواند از این مسیر فراهم شود. اینها برخی از نقاط قوتی است که پیام‌رسان تلگرام به‌طور مشخص دارد.
*در کنار این نقاط قوت، قاعدتاً با خطراتی در این مسئله روبه‌رو هستیم. ارزیابی شما از این مسئله چیست و با توجه به اینکه ساماندهی فضای مجازی وظیفه‌ای است که دولت باید انجام دهد و وعدۀ آن را داده، این مسئله چقدر ضرورت دارد که ما آن را تقویت کنیم که اگر اتفاقاتی مشابه چیزی که چند ماه پیش افتاد، نقاط مثبتی که شما به آن اشاره کردید را از دست ندهیم و بتواند جایگزین داشته باشد؟
در کنار این نقاط مثبت نقاط ضعف بسیار مهم و جدی دارد که در یک نگاه کلان خیلی از فرصت‌ها را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و مهم‌ترین آنها این است که می‌تواند در مدیریت جامعه شرایطی برای ادارۀ کشور و اخلال ایجاد کند. زیرا مدیریت این پیام‌رسان در اختیار بیگانه است و طبیعی است که وقتی مدیریت ابزاری با این اهمیت در اختیار بیگانگان باشد، می‌تواند خیلی مخاطره‌آمیز باشد.
این یکی از مهم‌ترین اشکالات و آسیب‌هایی است که دارد و نتیجه آن را در بحث مسائل غیر اخلاقی و مسائل امنیتی می‌بینیم که متأسفانه هم تجربه کردیم و همچنان این اتفاق می‌افتد. نقطه ضعف بسیار مهم دیگری که بسیار مهم است و اگر به ابعاد آن توجه کنیم حقیقتاً باید در حد تهدیدات خیلی جدی از آن یاد کنیم، این است که اصطلاحاً دیتاهایی را در اختیار مدیریت این پیام‌رسان قرار دهد که شاید خود ما در کشور چنین اطلاعات مهمی را نداشته باشیم.
همان‌طور که می‌دانید محتوایی که در چنین پیام‌رسانی تبادل، تولید و توزیع می‌شود، می‌تواند توسط پردازشگر یا ابر پردازشگرهایی تجزیه و تحلیل شود و اطلاعات و دیتاهای بسیار مهمی از جامعۀ ما در اختیار مالکین و اداره‌کنندگان این پیام‌رسان قرار دهد و آنها می‌توانند با چنین اطلاعاتی منافع بسیار کلانی را هم از جهت اقتصادی و هم از جهات سیاسی، امنیتی و فرهنگی به‌دست بیاورند که طبیعتاً مهم‌ترین مشتری‌های این اطلاعات در بخش سیاسی، امنیتی، فرهنگی سرویس‌های امنیتی کشورهای بیگانه و دشمن ما و در بخش‌هایی هم شرکت‌ها و کمپانی‌های بزرگ اقتصادی هستند.
این اطلاعات، در واقع اطلاعاتی است که می‌تواند برای کشور ما تهدیدات خیلی مهمی را در پی داشته باشد که اینها از خطرات و تهدیداتی است که این پیام‌رسان برای ما دارد. لذا مسئله‌ای که مهم است این است که در شرایط فعلی بحث این نیست که ما با توجه به فرصت‌هایی که اشاره کردم بتوانیم یا بخواهیم کشور را از پیام‌رسان‌ها محروم کنیم. بلکه آنچه مورد بحث است، این است که ما بتوانیم جایگزین‌هایی داشته باشیم که یا آن مخاطرات را نداشته باشد یا به حداقل برساند و این فرصت‌ها را داشته باشد. این کار به‌عبارتی مدیریت این فضاست که باید بدون نگاه فردی صورت بگیرد.
ما باید به‌نحوی این فضا را مدیریت کنیم که بتوانیم با جایگزین کردن پیام‌رسان داخلی خسارت‌ها را در این زمینه به حداقل برسانیم و کاری کنیم که این مسائل را نداشته باشد و بتواند آن فرصت‌ها را ایجاد کند که اکنون این امکان فراهم است و باید چنین جایگزینی صورت بگیرد.