طرح استانی شدن انتخابات مجلس برای سومین بار در ۹ دوره گذشته در مجلس مطرح میشود، طرحی که در دوره های پنجم و ششم مورد ایراد شورای نگهبان و مجلس قرار گرفت و در این دوره کلیات آن علی رغم مخالفت دولت به تصویب مجلس رسید. این طرح به باور بسیاری از تحلیل گران دارای نقاط ضعف و قوتی است که از جمله آن نبود بسترهای لازم برای ورود احزاب و تشکل های سیاسی به عرصه انتخابات و پررنگ تر شدن آنها و احتمال ورود افراد با امکانات ویژه و در مقابل فراهم شدن زمینه ای برای حزبی شدن انتخابات و پرداختن نمایندگان به کارهای ملی به جای کارهای اجرایی است. برای روشن تر شدن این موارد نظر کارشناسان را در زیر می خوانید.

محمدرضا خباز

دکتری/ معاون امور تقنيني معاونت پارلمانی رئیس‌جمهور

شرایط مناسب این طرح هنوز فراهم نیست

کسی با اصل استانی شدن انتخابات مخالف نیست چون زمینه حزبی شدن انتخابات را فراهم می کند بحث در این است که به دلیل فراهم نبودن مقدمات کار و احزاب فعال و فراگیر در کشور، هزینه کاندیدا برای تبلیغات افزایش پیدا می کند یعنی کسی که قرار است در شهری کاندیدا شود با استانی شدن باید در تمامی شهرهای استان ستاد بزند که این هزینه تبلیغاتش را زیاد می کند. نکته بعدی این است که مردم پناهگاهشان یعنی نمایندگان را از دست می دهند، در حال حاضر نمایندگان پروژه ها و گرفتاری های مردم پیگیری می کند که با استانی شدن انتخابات این اتفاق نمی افتد. البته در صورت وجود احزاب نماینده به این کارها ورود پیدا نمی کند و به کارهای کارهای کلان کشور می پردازند.

با این توضیحات هدف این طرح برای سوق دادن نمایندگان از کارهای جزیی به کارهای کلان خوب است ولی به ابزار و ساز و کار نیاز دارد که در حال حاضر فراهم نیست؛ از طرف دیگر با توجه به قرار گرفتن در سال آخر مجلس و وجود شائبه اعمال محدودیت در انتخابات، این طرح به درد انتخابات دوره دهم نمی خورد. با این دلایل، ما از مجلس می خواهیم از این طرح صرف نظر کند و مجلس دهم از ابتدای کارش به آن بپردازد تا فرصت رسیدگی و تشکیل حزب وجود داشته باشد و کاندیداهایی که می خواهد برای دوره یازدهم فعالیت کنند، فرصت کافی داشته باشند.

غلامعلی جعفرزاده

دکتری/ عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس

موافقم ولی نقایص آن برطرف شود

بنده موافق طرح استانی شدن انتخابات هستم اما با این شرط که علاوه بر رفع دغدغه های مردم، ضعف ها و نقایص این طرح نیز رفع شود. با توجه به محلی بودن مکانیزم فعلی مجلس می توان گفت که این مجلس آن مجلسی نیست که در شأن این نظام و کشور باشد؛ از این رو با استانی شدن انتخابات، افراد فنی تر، استانی تر و ملی تر وارد پارلمان می شوند و مجلس نیز از سطح نخبگی بالایی برخوردار خواهد شد.

البته با استانی شدن انتخابات این دغدغه و نگرانی وجود دارد که توجه لازم به شهرها و روستاهای کوچک نشود و فقط مراکز استان ها مورد توجه قرار گیرد، همچنین مردم نمایندگان را در این شرایط نماینده خود ندادند، برای رفع این دغدغه و مشارکت مردم باید انتخابات با ترکیبی از محلی، منطقه ای، ملی و استانی برگزار شود؛ یعنی کاندیدا درصدی از آرا را از شهر و روستای محلی اش کسب کنید و بقیه درصد آرا را از استان بدست آورد. در این شرایط آن کاندیدا مورد تایید مردم شهر و استانش قرار گرفته و مشکل حل می شود.

اسماعیل جلیلی

نماینده مسجد سلیمان در مجلس

مخالفم؛ طرح ناپخته است

به دلیل نداشتن پختگی و زیرساخت های لازم، مخالف طرح استانی شدن انتخابات هستم، طرحی که به دلیل ابهامات و ضعف های جدی اش، امکان اجرایی شدن آن در شرایط فعلی وجود ندارد چون ممکن است تغییر در هر بخش از فرآیند وساختار انتخاباتی بقیه بخش ها را با مشکل مواجه کند. البته فرآیند استانی شدن فی الواقع مفید است اما به دلیل فراهم نبودن زیرساخت های آن ابهامات بسیاری را در ذهن ایجاد می کند از جمله این که با این طرح، تکلیف مناطق کمتر توسعه یافته آن هم به دلیل تبعیض و بی عدالتی مدیران در دوره های گذشته چه می شود؟ رابطه مردم و موکلانشان چگونه خواهد شد؟ احزاب در چه شرایطی و با چه اختیاراتی به این انتخابات ورود پیدا می کنند؟

از طرف دیگر چگونه نیازهای مردم و انتظارات منطقه ای شان پاسهخ داده می شود؟ اگر قرار به فعالیت های حزبی هم باشد سهم بندی احزاب از کرسی های پارلمان چقدر است؟ این طرح نگاه بدبینانه ای را نسبت به طراحان و حتی خود مجلس ایجاد می کند مبنی بر اینکه شاید هدف از اجرای آن خارج کردن رقبا از گردونه تا اصلاح ساختار انتخاباتی باشد.

محمد كرمي‌راد

عضو كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس هشتم

کارشناسان، معایب این طرح را برطرف کنند

طرح استانی شدن یکسری معایب و مزایا دارد که  کمیسیون شوراها می تواند با حضور کارشناسان مرکز پژوهش ها و مسئولان وزارت کشور ایرادات آن را رفع کند؛ در این شرایط اشخاص مهم و چهره های سرشناس، فهیم، آگاه، فهیم، خوش فکر، قابل اعتماد و مورد اقبال در استان های مختلف وارد مجلس می شوند. با استانی شدن انتخابات بستر مناسبی برای فعالیت احزاب فراهم می شود  و کاندیداها تحت لوای لیست احزاب معرفی می شوند؛ همچنین هزینه های تبلیغات کاندیداهانیز کمتر می شود. از طرف دیگر با استانی شدن از ورود افراد که تنها با حمایت اقوام و قبیله هایشان وارد مجلس می شوند، جلوگیری می شود.

حسين ابراهيمي

عضو جامعه روحانیت مبارز و نماينده مجلس هشتم

طرح خوبی است اما بسترهای لازم فراهم نشده

استانی شدن انتخابات اتفاق خوبی است اما در حال حاضر بسترهای لازم و احزاب فراگیر برای اجرای آن نداریم، احزاب در کشور ما نهادینه نشدند و یا ستادی هستند و در تمامی استان ها حضور ندارند ، طبیعتا این تشکل ها با این شرایط نمی توانند پاسخگوی انتخابات استانی باشند. برای برگزاری استانی انتخابات باید احزاب فراگیر وجود داشته باشد چون در غیر این صورت ممکن است افرادی با امکانات ویژه وارد مجلس شوند و کاندیداهای دیگر با مذاهب و دیدگاه های مختلف و اقوام و قبایل محدود شوند. از طرف دیگر یکسری افراد دارای سوابق و توان لازم هستند که شهرت و امکانات برای تبلیغات در استان را ندارند که در این شرایط ورود آن ها به مجلس محال و دشوار می شود.

منبع: آستان