شناسهٔ خبر: 142920 - سرویس مجلس
نسخه قابل چاپ منبع: ماهنامه نماینده

رأی ممتنع یا سفید در مجالس دنیا به چه معناست؟

پارلمان جهان در برخی موارد نیز تناقض بین منافع شخصی یا منطقه‌ای نماینده و طرح کلی مورد بحث قرار گرفته باعث می‌شود که نماینده رأی سفید به موضوع دهد تا از جدال آشکار با طرح گریخته و درعین‌حال منافع شخصی یا گروهی خود را نیز به خطر نیندازد.

ماهنامه «نماینده» / خودداری از رأی دادن در پارلمان‌های مختلف دنیا به‌معنای این است که نماینده در جلسة رأی‌گیری حضور داشته اما به دلایلی از رأی دادن در مورد موضوعی خاص خودداری می‌کند. خودداری از رأی دادن با این‌حال با «رأی سفید دادن» یا «رأی مخدوش» یا همان رأی ممتنع که در مجلس ایران شناخته می‌شود، که در اصطلاحات پارلمانی به آن «رأی اعتراضی» هم گفته می‌شود، متفاوت است. در رأی سفید یا اعتراضی، رأی ‌دهنده با خواست و ارادة خود به‌صورت عمدی رأی خود را به‌صورت سفید یا مخدوش شده ارائه می‌کند تا اعتراضش را به موضوع مورد نظر اعلام کند. این‌گونه آراء، آرای باطله خوانده می‌شوند و بنا به قوانین مختلف در پارلمان‌های مختلف، معنای گوناگونی دارند. در برخی از مجالس دنیا، از آرای باطله به‌عنوان آرای مخالف مسئلة رأی‌گیری شده یاد می‌شود و در برخی دیگر این آراء اصلاً به‌حساب نمی‌آیند. در بسیاری از مجالس دنیا و به‌خصوص در کنگرة آمریکا، رأی سفید به این معناست که نمایندة مورد نظر موضع قاطعی در مورد مسئله به رأی گذاشته‌ شده دارد اما به دلیل اینکه حزب متبوعش یا نمایندگان موافق و مخالف، تعداد زیادی از آراء را با خود همراه دارند، او نیز ترجیح می‌دهد مخالف نظر جمع چیزی نگوید و با آنها مخالفت نکند اما به‌صورت قطعی نیز موافق رویة در پیش‌گرفته شده نیست. در کنگرة آمریکا زمانی که نماینده‌ای نمی‌خواهد نظری برخلاف نظر حزب متبوعش دهد، معمولاً از این رویه استفاده می‌کند که رأی سفید بدهد. با این‌حال در برخی موارد نیز موافقان و مخالفان چنان دارای محبوبیت هستند که برخی از نمایندگان ترجیح می‌دهند مخالف نظر آنها چیزی مطرح نکنند و فضای موجود را بر هم نزنند اما نمی‌خواهند موافقت صددرصد خود را نیز با این اقدام اعلام کنند و بدین ترتیب نظر سفید می‌دهند.

در بسیاری موارد نیز دلیل رأی سفید دادن نیز به این معناست که نمایندة مورد نظر دانش و آگاهی کافی در مورد موضوع مورد بحث را ندارد یا اینکه نقشی در بحث‌های موجود در پارلمان نداشته و به همین دلیل حضور خود در جلسه را اعلام کرده و رأی می‌دهد اما با رأی سفید دادن ناآگاهی خود از موضوع را نیز اعلام می‌کند.

در برخی موارد نیز تناقض بین منافع شخصی یا منطقه‌ای نماینده و طرح کلی مورد بحث قرار گرفته باعث می‌شود که نماینده رأی سفید به موضوع دهد تا از جدال آشکار با طرح گریخته و درعین‌حال منافع شخصی یا گروهی خود را نیز به خطر نیندازد. آرای سفید در اکثر پارلمان‌های دنیا همراه با آرای موافق یا مخالف شمرده نمی‌شوند و تنها برای این اعلام می‌شوند که نشان داده شود مجلس، حدنصاب لازم برای رأی‌گیری را داشته است.

در مجالس انگلستان اما رویه به شکل دیگری است. در مجلس عوام انگلستان در بسیاری موارد نمایندگان اقدام به دادن رأی سفید یا ممتنع می‌کنند. در این مواقع، نماینده دکمة بله و نه را هم‌زمان فشار داده یا رأی خود را به‌صورت بله و خیر می‌نویسد و این به معنای مخدوش شدن رأی است. این مسئله از نظر قانونی دقیقاً مثل این است که فرد اصلاً رأی نداده باشد و نتیجة آراء دچار هیچ تغییری با این آرای مخدوش نمی‌شود. با این‌حال در مجلس اعیان دادن رأی سفید یا رأی بله و خیر به‌صورت هم‌زمان امکان‌پذیر نیست چراکه این کار به‌معنای این است که اصلاً رأیی از طرف نماینده ارائه نشده و بدین معناست که نماینده در جلسة رأی‌گیری حضور نداشته است.

دلایل مختلفی برای دادن رأی ممتنع یا مخدوش در روند تصویب یک قانون در پارلمان‌های مختلف وجود دارد. برخی اعتراض شخصی نمایندگان را به موضوع مورد بحث یا عدم علاقه‌مندی آنها به موضوع را علت اصلی می‌دانند و در برخی دیگر از مجالس نیز همراهی نکردن نمایندگان با روند موجود در بین تصمیم‌های حزبی، دلیل اصلی این اقدام اعلام می‌شود.

نظر شما