شناسهٔ خبر: 141679 - سرویس جامعه
نسخه قابل چاپ منبع: فرهیختگان

نظر اصحاب رسانه درباره لایحه نظام رسانه‌ای چیست؟/دولت پسند

مطبوعات43 امیرابراهیم رسولی درخصوص لایحه نظام رسانه‌ای به دولت در وضعیت فعلی سه پیشنهاد برای تلطیف فضا ارائه کرد: «اول: مشارکت اهالی رسانه درتدوین واصلاح؛ دوم: توجیه اهالی رسانه نسبت به ضرورت لایحه؛ سوم: نگاه صنفی درکنار مصلحت ملی.» 

گفته می‌شود لایحه «نظام رسانه‌ای» کشور در هیات دولت در حال رسیدگی و بررسی نهایی برای ارائه به مجلس است. هر چند این مرتبه دولت وسیستم رسانه‌ای‌ آن سروصدایی راجع به این اقدام دولت دوازدهم نکرده‌اند، جسته و گریخته اخبار مربوطه را رصد می‌کنیم. آنچه مسلم است طی سال‌های گذشته که پیش‌نویس این لایحه منتشر شد؛ بسیاری از فعالان رسانه‌ای در هر دو طیف سیاسی کشور و مستقلان اشکالات عدیده‌ای به پیش‌نویس منتشره داشتند. در بررسی کلی مفاد این لایحه به وضوح شاهد حضور چشمگیر دولت و ارکان برای تعیین سرنوشت خبرنگاران و روزنامه‌نگاران هستیم و عملا سازمان رسانه‌ای که شکل خواهد گرفت. پس از انتقاد شدید اصحاب رسانه به پیش‌نویس لایحه نظام رسانه‌ای کشور، وزیران دولت دوازدهم این پیش‌نویس را در آخرین جلسه هیات وزیران، به‌ دلیل آنچه ایرادات این پیش‌نویس خواندند، برای اصلاح به کمیسیون فرهنگی دولت بازگرداندند. هرچند بیشتر فعالان رسانه‌ای بر این باورند که این لایحه از اساس دارای مشکل است، اما دولتی‌ها تنها از اصلاح برخی بندها خبر داده‌اند. در همین راستا، «فرهیختگان» بر آن شد تا در راستای حفاظت از کیان رسانه و بررسی این لایحه با مدیران مسئول و کارشناسان سیاسی حاضر در این حوزه خطیر گفت‌وگو کند.

محبیان مطرح کرد
شائبه رسانه‌دولتی در لایحه نظام رسانه‌ای

بررسی و رسیدگی لایحه «نظام رسانه‌ای» کشور در هیات دولت با کش و قوس‌های بسیاری همراه است؛ کش و قوس‌هایی که با انتقاد نمایندگان اصحاب رسانه بیشتر و هیات دولت را وادار کرد تا برای اصلاح برخی موارد آن، این لایحه را مجددا به کمیسیون فرهنگی دولت ارجاع دهد. در همین راستا و برای بررسی مفاد لایحه با امیر محبیان به گفت و گو پرداختیم.

امیر محبیان (زاده ۱۳۴۱ در تهران)، روزنامه‌نگار، سیاستمدار، نظریه‌پرداز اصولگرا و استاد فلسفه غرب است که از چهره‌های برجسته دو دهه اخیر روزنامه‌نگاری ایران و از تحلیلگران صاحب سبک به حساب می‌آید.

محبیان از سوی جناح اصلاح‌طلب در دوران پر چالش پس از دوم خرداد ۷۶ و ریاست جمهوری سید محمد خاتمی، به عنوان استراتژیست و نظریه‌پرداز جناح اصولگرا ملقب شد. محبیان در سال ۱۳۸۵ حزب نواندیشان ایران اسلامی را تاسیس کرد که به گفته او قصد دارد حزب پیشگام در حوزه تئوری پردازی جناح اصولگرا باشد. حزبی که ضمن دفاع از آزادی و دموکراسی در حوزه اقتصاد گرایشی نیمه‌سوسیالیستی داشته و شدیدا از عدالت اجتماعی دفاع می‌کند. در بند آرمان‌های اقتصادی واجتماعی این حزب تاکید شده است که مالکیت محترم شمرده می‌شود ولی با تقدم منفعت جمع برمنفعت فرد.او اکنون استاد یار و مدرس فلسفه غرب دانشکده ادبیات دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی است. در ادامه گفت و گوی «فرهیختگان» با امیر محبیان آمده است.

امیرمحبیان، فعال رسانه‌ای اصولگرا در گفت‌وگو با «فرهیختگان» با اشاره به اینکه متاسفانه اصحاب رسانه در کشورمان از یک جایگاه و ارزش واقعی برخوردار نیستند، تاکید کرد: «اقدام دولت دوازدهم در تهیه و تدوین یک نظام جامع برای رسانه‌های جمعی و اصحاب رسانه را باید به فال نیک گرفت، اما سوال بنده این است که در تهیه این نظام چقدر از همفکری اصحاب رسانه بهره گرفته شده است.»

وی تاکید کرد: «در همه جای دنیا اصحاب رسانه، روزنامه‌نگاران و خبرنگاران از یک جایگاه و انجمن مشخصی برخوردارند که معمولا خودشان نیز برای تهیه و نحوه شکل‌گیری آن زحمت کشیده‌ و بر اساس آن نظام مشخصی را برای خود تهیه و تدوین کرده‌اند.»

این فعال رسانه‌ای اصولگرا تصریح کرد: «در مقطع فعلی و با گذشت سالیان متمادی از بلاتکلیفی اصحاب رسانه در کشورمان به‌رغم سختی‌ها و مشقاتی که در کار آنها وجود دارد، بهتر بود به جای دولت خود آنها برای آینده و رویکردهایشان تصمیم‌گیری می‌کردند.»

محبیان خاطرنشان کرد: «حمایت دولت از رسانه‌ها اعم از روزنامه، خبرگزاری و سایت‌ها از نظر مالی و معنوی اقدامی موثر است، اما بی‌شک نباید به تصمیم‌گیری درباره آنها منتهی شود.»

وی اظهار کرد: «حضور دولت و تصمیم‌گیری نهاد اجرایی کشور درباره رسانه‌های بدون‌تردید شائبه ایجاد رسانه دولتی را در بین مردم ایجاد می‌کند و سبب می‌شود افکار عمومی اعتماد لازم را به روزنامه و سایر رسانه‌ها نداشته باشند.»

این فعال رسانه‌ای اصولگرا خاطرنشان کرد: «برای ایجاد یک نظام رسانه‌ای مشخص و منسجم به‌طورحتم در ابتدا لازم است که یک انجمن صنفی مشخص برای اصحاب رسانه تهیه شود، سپس خود آنها با برگزاری نشست و رویکردهای علمی و صنفی در جهت تهیه یک نظام رسانه‌ای اقدام کنند.»

محبیان تصریح کرد: «در همه نظام‌های رسانه‌ای دنیا اصحاب رسانه برای تصمیم‌گیری در حیطه کاری خود مختار هستند و هیچ محدودیتی از سوی هیچ فرد و ارگانی برای آنها در نظر گرفته نمی‌شود، چه برسد به اینکه دولت برای آنها یک نظام رسانه‌ای تدوین کند.»

وی با اشاره به اینکه بدون‌شک تهیه و تنظیم یک سند و نظام رسانه‌ای بدون در نظر گرفتن نظرات اصحاب رسانه و روزنامه‌نگاران قابل قبول نیست، تاکیدکرد: «انتظار این است که وزیر محترم ارشاد که مسئول و متولی ارتباط با روزنامه نگاران، خبرنگاران و اصحاب رسانه است با برگزاری چندین نشست تخصصی در جهت شنیدن نظرات و پیشنهادهای اصحاب رسانه‌ها وارد عمل شود سپس با اتخاذ رویکردهای لازم در جهت حمایت از اصحاب رسانه با خود آنها نظام جامع رسانه‌ای تهیه و تدوین کند.»

این فعال رسانه‌ای اصولگرا اظهارکرد: «خبرنگاران و روزنامه‌نگاران در کشورمان به‌رغم تامین امنیت شغلی و وجود امکانات اولیه به‌منظور انجام کار خبری و محدودیت‌هایی که وجود دارد به هیچ یک از ارگان‌های دولتی وابستگی ندارند و سعی می‌کنند با کمترین امکانات موجود کار خود را انجام دهند.»

محبیان تصریح کرد: «انتظار می‌رود دوستان‌مان در مجموعه دولت که لطف خود را شامل حال اصحاب رسانه کردند و نظام جامع رسانه‌ای را برای حمایت از این مجموعه تدارک دیدند از نظر و همفکری اصحاب رسانه نیز در تصمیم‌گیری مربوط به خود آنها بهره بگیرند.»

وی خاطرنشان کرد: «نکته دیگری که باید به آن اشاره کنم این است که کار رسانه دارای هیچ محدودیتی نیست و نباید باشد، چراکه آنچه سبب می‌شود روزنامه‌ها و سایر رسانه‌ها از سوی مردم مورد استقبال قرار گیرند پرداختن بدون شفاف آنها به مسائل است؛ از این رو این موضوع باید مدنظر قرار گیرد که تهیه یک نظام جامع رسانه‌ای از سوی دولت شاید با محدودیت‌هایی برای اصحاب رسانه همراه باشد که این امر قابل قبول نیست.»

این فعال رسانه‌ای اصولگرا تصریح کرد: «نظام رسانه‌ای از نظر بنده برای اصحاب رسانه قابل قبول است که خود روزنامه‌نگاران و خبرنگاران برای تهیه بندبند آن فکر و راهکار داشته باشند.»

محبیان خاطرنشان کرد: «نظام رسانه‌ای که از سوی دولت برای اصحاب رسانه تهیه و تنظیم شود بی‌شک نقایصی خواهد داشت که به مرور زمان مشکلاتی را برای اصحاب رسانه ایجاد خواهد کرد، پس بهتر است دوستان‌مان در مجموعه دولت رویکردهای اتخاذی خود در باب مجموعه رسانه را مورد تغییر قراد دهند و با همفکری با اصحاب رسانه وارد تهیه نظام جامع رسانه‌ای دیگری شوند.»

وی تصریح کرد: «نظام جامع رسانه‌ای دولتی در هیچ کجای دنیا و در قبال هیچ رسانه‌ای وجود ندارد؛ از این رو طبق اطلاعاتی که بنده از آن مطلع هستم دوستان‌مان در مجموعه رسانه‌های اصلاح‌طلب و اصولگرا با تهیه این نظام جامع رسانه‌ای از سوی دولت مخالف بوده و خواهان اصلاح این رویه هستند.»

این فعال رسانه اصولگرا خاطرنشان کرد: «امیدوارم با تشکیل یک نشست مشترک بین دوستان‌مان در مجموعه وزارت فرهنگ به‌عنوان رابط اصلی ارتباط با اصحاب رسانه و روزنامه‌نگاران بازنگری جدی در بحث نظام جامع رسانه‌ای که از سوی دولت تهیه شده است، صورت گیرد.»

محبیان تاکیدکرد: «از منظر بنده اصحاب رسانه تصمیم گیرنده اصلی درباره ساختار خود هستند، از این رو آنها خود باید به‌تنهایی و بر پایه تکیه بر خردجمعی اصحاب رسانه و البته دولت و وزارت ارشاد به‌عنوان متولی حمایت از روزنامه‌نگاران و خبرنگاران نظام جامع رسانه‌ای وارد عمل شوند روندی که به‌یقین تحقق آن دور از انتظار نخواهد بود.»

حسن کربلایی، نایب‌رئیس انجمن روزنامه‌نگاران مسلمان:
مفاد لایحه به‌گونه‌ای است که ارکان دولت بیش از حد انتظار به این عرصه ورود کرده‌اند

 کربلایی با انتقاد از لایحه نظام رسانه‌ای گفت: «ما انتظار داشتیم که سازمان رسانه‌ای هم مانند نظام پزشکی و نظام مهندسی، صفر تا صدش با اهالی رسانه باشد، در حالی که با این لایحه چنین آرزو و سازمانی محال است؛ شکل بگیرد.»

این مدرس دانشگاه خاطرنشان کرد: «مفاد کلی این لایحه به‌گونه‌ای است که ارکان دولت بیش از حد و انتظار ورود به این عرصه کرده‌اند و عملا از اختیارات اهل رسانه کاسته شده است.»

کربلایی با اشاره به ایرادهای وارده به این لایحه تصریح کرد: «در مواد ۱۹ و ۲۲ این لایحه از افرادی استفاده شده است که هیچ ارتباطی با این حرفه ندارند؛ البته شاید این افراد، اشخاصی فهیم و اندیشمند باشند که هستند، اما چون در این عرصه نبوده‌اند قطعا بازدهی اندکی در راستای حمایت از خبرنگاران خواهند داشت.»

نایب‌رئیس انجمن روزنامه‌نگاران مسلمان با بیان دیگر اشکالات وارده به این لایحه گفت: «اشکال دیگر این لایحه، وارد کردن خبرنگاران صدا و سیما در نظام رسانه‌ای کشور است، در حالی که ماهیت کار صدا و سیما مانند رسانه‌های مکتوب و مجازی نیست.»


محمدکاظم انبارلویی، سردبیر روزنامه رسالت:
اینکه دولت نظام رسانه‌ای مدنظر خود را تهیه و اجرایی کند، مقبول نیست

 انبارلویی با بیان اینکه تدوین نظام جامع رسانه‌ای باید از سوی خود خبرنگاران و روزنامه‌نگاران صورت گیرد، تاکید کرد: «اینکه دولت نظام رسانه‌ای مدنظر خود را برای روزنامه‌ها و رسانه‌های جمعی تهیه و اجرایی کند به‌طورحتم مقبول نیست.»

وی تصریح کرد: «اگر قرار است نظام جامع رسانه‌ای برای اصحاب رسانه تهیه شود باید خود آنها در این راستا اقدامات لازم را انجام دهند و دولت باید تنها در نقش یک حامی وارد عمل شود.»

این فعال رسانه‌ای اصولگرا خاطرنشان کرد: «هیچ معنا و مفهومی برای اینکه دولت یک نظام رسانه‌ای تهیه کند و اصحاب رسانه از آن تبعیت کنند، وجود ندارند.»

انبارلویی اظهارکرد: «روزنامه و سایر رسانه‌های نوشتاری برای انجام فعالیت‌های خود باید آزادانه عمل کنند، از این رو تدوین یک نظام دولتی برای این صنف بی‌شک محدودیت‌هایی را در حوزه عملکرد آنها ایجاد خواهد کرد.»

وی خاطرنشان کرد: «انتظار می‌رود در شرایط فعلی دولت به جای اینکه خود به‌تنهایی در جهت تدوین یک نظام جامع رسانه‌ای اقدام کند از نظر اصحاب رسانه در جهت اوضاع نامناسب فعلی مشورت گیرد، چرا تدوین چنین نظامی در شرایط فعلی بدون تامین نظر اصحاب رسانه تاثیری در وضعیت آنها ایجاد نخواهد کرد.»


امیرابراهیم رسولی، مدیرمسئول ماهنامه فرهنگ امروز:
لایحه نظام رسانه‌ای در کلیت موضوع فاقد تدبیر لازم برای طرح بوده است

 رسولی درخصوص لایحه نظام رسانه‌ای گفت: «قطعا امروز در حوزه رسانه و حواشی آن مشکلات فراوان است. فضای مجازی دچار رهاشدگی و فرهنگ بومی آسیب‌پذیر شده است. خبرنگاران دچار مشکلات فراوانند و باید برای آنان اقداماتی انجام شود که البته مصرفی درازمدت داشته باشد؛ لذا لایحه‌ای برای حل معضلات ضروری است اما باید دید یک لایحه متناسب این شرایط باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد. اما آنچه اهمیت دارد اجماع مخالفت همگان یا اکثریت بر آن است.»

مدیرمسئول فرهنگ امروز در ادامه افزود: «هر لایحه یا طرحی ممکن است مخالفان و موافقانی داشته باشد و هرکس آن را از نگاه خود یا جریانش بنگرد اما وحدت در مخالفت هنری است که امروز دولت دوازدهم به آن دست یافته و اهالی رسانه در هر جایگاهی را معترض کرده است.»

رسولی به دولت در وضعیت فعلی سه پیشنهاد برای تلطیف فضا ارائه کرد: «اول: مشارکت اهالی رسانه درتدوین واصلاح؛ دوم: توجیه اهالی رسانه نسبت به ضرورت لایحه؛ سوم: نگاه صنفی درکنار مصلحت ملی.» 

او درباره پیشنهادهای خود افزود: «اقدامات فوق می‌تواند فضای موجود را از حالت کنونی خارج کند و مطمنا اهالی رسانه نیز با آن همراه خواهند شد اما در نظر نگرفتن ابعاد مختلف روان‌شناسانه و اجتماعی، حل معضل را پیچیده‌تر خواهد کرد.»

الیاس حضرتی، مدیرمسئول روزنامه اعتماد:
در هیچ‌ کجای دنیا مرسوم نیست دولت برای رسانه‌ها خط‌مشی ساختاری تدوین کند

حضرتی درباره تهیه طرح نظام جامع رسانه‌ای از سوی دولت اظهار کرد: «بی‌شک در مقطع فعلی و با وضعیت کنونی روزنامه‌ها، خبرگزاری‌ها و سایت‌های خبری ایجاد یک نظام مشخص برای ساماندهی اوضاع وضعیت رسانه در کشورمان امری لازم است.»

وی تاکیدکرد: «اما بی‌شک برای داشتن یک نظام رسانه‌ای جامع و کلان در کشور باید ساختارها و بسترهای لازم از سوی خود رسانه‌ها تهیه و تنظیم شود.»

مدیرمسئول روزنامه «اعتماد» تصریح کرد: «اینکه دولت برای رسانه‌ها یک خط‌مشی ساختاری تدوین کند در هیچ کجای دنیا امری مرسوم نیست، از این بهتر است اصحاب رسانه خودشان درباره نحوه فعالیت‌شان تصمیم‌گیری کنند.»

حضرتی با بیان اینکه باید از دولت به دلیل توجه به اصحاب رسانه تقدیر و تشکر کرد، اظهار کرد: «ما انتظارمان از دولت این است که در کار اجرایی وظیفه و محوریت اصلی را به خود اصحاب رسانه محول کند، چراکه بی‌شک اصحاب رسانه خود به خوبی به مسائل حیطه کاری خود واقف هستند.»

وی تاکیدکرد: «امیدواریم با تدوین و اجرایی شدن نظام جامع رسانه‌ای بستر لازم برای تحقق مطالبات فعالان رسانه‌ای در کشورمان فراهم شود.»

محمدعلی وکیلی، مدیرمسئول روزنامه ابتکار:
نظام جامع رسانه‌ای نباید در جهت اتخاذ رویکردهای دولتی در رسانه‌ها باشد

 وکیلی با اشاره به اینکه تدوین یک نظام جامع رسانه‌ای امری ضروری است، تاکید کرد: «به‌طورحتم برای داشتن این نظام باید با اتخاذ یک راهکار مبتنی‌بر خرد جمعی در میان اصحاب قلم و روزنامه‌نگاری وارد عمل شویم.»

وی تاکید کرد: «حمایت دولت از نظام جامع رسانه‌ای امری مهم و قابل ارزش و اهمیت است، اما این رویه نباید در جهت اتخاذ رویکردهای دولتی در رسانه‌ها اعم از روزنامه، سایت و خبرگزاری باشد.»

مدیرمسئول روزنامه ابتکار خاطرنشان کرد: «رسانه‌ای در عرصه عمومی دارای مخاطب خواهد بود که رویکردها و راهبردهای آن مستقل باشد و نقد سازنده و حمایت منطقی در آن وجود داشته باشد. روندی که از منظر بنده در تدوین نظام جامع رسانه‌ای باید محور اصلی باشد.»

وکیلی تاکید کرد: «اگر دوستان ما در مجموعه دولت بنای حمایت از اصحاب رسانه را دارند باید در جهت استفاده از نظرات آنها در تهیه برنامه جامع رسانه‌ای وارد عمل شوند؛ در غیر اینصورت ماهیت این برنامه قابل قبول نخواهد بود.»

وی تصریح کرد: «امیدواریم دوستان‌مان در مجموعه دولت و به‌خصوص وزارت ارشاد که مسئول ارتباط با رسانه‌هاست از توجه به نظر اصحاب رسانه در تهیه این طرح غافل نشوند.»


محمدرضا راه‌چمنی، مدیرمسئول روزنامه همبستگی:
اینکه دولت نظام رسانه‌ای بدون تامین نظر اصحاب رسانه آن تهیه کند، قابل قبول نیست

 راه‌چمنی اظهار کرد: «تدوین یک نظام جامع رسانه‌ای مختص به فعالیت و رویکردهای اصحاب رسانه امری پسندیده و قابل قبول است، اما بی‌شک شرایط و بسترهایی برای تحقق آن لازم است که باید به آنها توجه شود.»

عضو هیات‌مدیره انجمن صنفی روزنامه‌های غیردولتی کشور با اشاره به اینکه تهیه یک ساختار برای فعالیت مدون و مشخص برای اصحاب رسانه بر عهده خود روزنامه‌نگاران است، تاکید کرد: «از نظر بنده اینکه دولت خود دست به کار شده و نظامی را برای اصحاب رسانه بدون تامین نظر آنها تهیه کند قابل قبول نیست.»

این فعال رسانه‌ای تصریح کرد: «در مقطع فعلی که بسترهای لازم برای تهیه یک نظام برای رسانه فراهم شده بهتر است دولت و وزارت ارشاد به‌عنوان حامی و پشتیبان در این حیطه وارد عمل شوند.»

راه‌چمنی اظهارکرد: «تهیه یک نظام رسانه‌ای تنها در صورتی امکان‌پذیر است که خود روزنامه‌نگاران و خبرنگاران اقدامات لازم را برای تهیه آن انجام دهند.»

وی خاطرنشان کرد: «از نظر بنده طرحی که در حال حاضر از سوی دولت به‌عنوان نظام جامع رسانه‌ای تصویب شده است بی‌شک با توجه به اصولی چون آزادی عمل مطبوعات باید از سوی اصحاب رسانه مورد ارزیابی قرار گرفته و ‌ایرادها و پیشنهادها مدنظر آنها رفع شود سپس اجرایی شود.»

نظر شما