«نماینده»-حمیدرضا حاجی‌بابایی*/ نگاه و تعریف بودجه نیازمند یک دگرگونی جدی است. این دگرگونی حتی باید در تعریف بودجه جاری و عمرانی نیز شکل گیرد. در حال حاضر تعاریف گوناگونی از بودجه جاری و عمرانی ارائه می‌شود. از آنجایی که دو سوم بودجه در بخش دولتی است و از سویی دیگر بنیادها و نهادهای همه سازمان‌های دولتی و غیردولتی، از جمله شهرداری‌ها و بنیاد مستضعفین و به طور کلی قریب به ۳۰ نهاد غیردولتی مشمول دریافت بودجه می‌شوند.
اینکه قسمتی از دخل و خرج دولت را بودجه دولت تلقی کنیم و چند درصد از آن را در ردیف بودجه جاری و عمومی قرار دهیم، دچار مشکلی جدی می‌شود. در همین راستا باید در تعریف بودجه به طور کلی دقت بیشتری داشته باشیم. باید دید به واقع بودجه جاری چیست و با بودجه عمرانی چه تفاوتی دارد؛ به طور مثال آموزش‌وپرورش در گروهی قرار دارد که نسبت به تعریف بودجه آن شبهات جدی بسیاری وجود دارد.
در ایران اعتقاد بر آن است که همه کارها در راستایی انجام می‌شود که نتیجه نهایی آن تولید انسان‌های تحصیلکرده و فرهیخته باشد. همچنین تولید این انسان‌های فرهیخته در راستای فراهم شدن فضای مناسب برای چرخیدن چرخ کشور است. از همین رو این بودجه در ردیف بودجه جاری کشور قرار می‌گیرد. اما این تعریف در کشورهای دیگر پذیرفته شده نیست.
به عنوان نمونه این سوال مطرح می‌شود که بودجه عمرانی چگونه تعریف می‌شود؟ آنچه در ردیف بودجه عمرانی بیان می‌شود مبتنی بر اوراقی است که کاملا نسیه در اختیار دستگاه‌ها و نهادها گذاشته می‌شود تا مشغول به کارهای عمرانی باشند اما پرداخت این اوراق در نهایت به نفع دولت نیست و با توجه به موضوع ارزش افزوده برای دولت بسیار گران تمام خواهد شد.
مشکلی که هر روز بر پیچیدگی روند بودجه کشور می‌افزاید شفاف نبودن درآمدها و هزینه‌هاست. برای مثال درآمدهای حاصل از هدفمندی یارانه و مابه‌تفاوت آن روشن نیست. بر اساس آمار درآمد حاصل از هدفمندی یارانه‌ها مبلغی معادل ۸۷ هزار میلیارد تومان است. در شرایطی که ۳۵ میلیارد تومان از این درآمد به مردم پرداخت می‌شود، مشخص نیست تفاضل این عدد در شرایطی که وارد صندوق ذخیره ارزی نمی‌شود، چه سرنوشتی دارد؟
تا زمانی که در بودجه کشور شفافیت حاصل نشود و مجلس شورای اسلامی در جریان کامل همه امور قرار نگیرد این روند ادامه خواهد داشت و نمی‌توان چاره‌ای جدی برای مشکلات اندیشید اما مساله دیگری که باید در بودجه کشور خیلی جدی به آن توجه کرد، مقوله فاینانس است. استفاده از فاینانس به گونه‌ای تیغ دولبه است که اگر به درستی از آن استفاده شود اتفاق بسیار مثبتی برای بودجه و در نهایت اقتصاد کشور است.
حال آنکه بی‌توجهی به آن حاصلی نخواهد داشت مگر بروز قرض‌های سنگین برای دولت که بازپرداخت آن نیز مشکلی بسیار عمیق خواهد بود. استفاده درست از فاینانس به معنی بالا رفتن سرعت چرخه اقتصاد، همزمان با سودآوری و اشتغال است. این موضوع نیز حاصل انتقال تکنولوژی و دانش و نه کالاهای مصرفی است.
اگر دولت بودجه سال ۹۷ را با شفافیت کامل ارائه دهد و همه موارد به وضوح قابل درک باشد می‌توان امیدوار بود شفافیت در بودجه موجب تعامل و بررسی دوطرفه بین مجلس و دولت شود که حاصل آن دسترسی به نقاط تاریک و روشن بودجه است. تنها در این روش این امکان وجود دارد که برنامه‌ریزی اقتصادی مناسبی برای آینده کشور ارائه دهیم اما بی‌شک روبه‌رو شدن با کسری بودجه چند میلیاردی و در ادامه آن فروش اوراق مشارکت بی‌پشتوانه موجب خواهد شد تا مشکلات همچنان ادامه پیدا کنند.
*عضو فراکسیون برنامه و بودجه مجلس
منبع: روزنامه جهان صنعت
نظر شما