هفته نامه «نماینده» / قانون مقابله با اقدامات ماجراجویانۀ آمریکا که بیش از یک ماه از مطرح شدن آن در مجلس میگذرد، بالاخره روز یکشنبه هفتۀ قبل به تصویب نمایندگان رسید. این طرح که توانست رأی بالایی را کسب کند، چه ویژگیهایی دارد؟
اظهار موافقت با این طرح نهتنها در نظرات سخنگوی کمیسیون و سایر موافقان، بلکه در صحبتهای مخالفان نیز موج میزد؛ مخالفانی که همان ابتدای سخنان خود به رأی موافقشان با این طرح اصرار میورزیدند، اما پس از آنکه جزئیات این طرح را خوب برمیشمردند اما آن را کافی و راضیکننده نمیدانستند.
میتوان از «حسینعلی حاجیدلیگانی» بهعنوان پرچمدار مخالفان نام برد. نماینده مردم شاهینشهر با تصریح بر اینکه مخالفتش با اصل طرح نیست، اظهار داشت: «پیشنهادم این است که طرح باید بازدارندهتر باشد؛ تناسبی بین آنچه آمریکا انجام داده و آنچه ما در این طرح آوردیم وجود ندارد و ناکافی است؛ همانگونه که مقام معظم رهبری اعلام میکند اگر برجام را پاره کنند ما آن را آتش میزنیم باید اقدامات بازدارندهتری در این راستا انجام داد.»
این عضو کمیسیون برنامهوبودجه مجلس تصریح نمود: «اقدامات آمریکا سنگینتر از چیزی است که در طرح مذکور آمده و باید بازنگری شود. این در حالی است که مقدماتی که در این طرح آمده کافی نیست بلکه باید اقدامات خصمانه آمریکا از ۲۸ مرداد تا کشتاری که به دست داعش در منطقه انجام میدهد در مقدمه ذکر میشد.»
وی با اعتقاد به اینکه «این طرح عملیاتی نیست» افزود: «باید در این طرح پیشبینی میکردیم که اگر آمریکا اقدامات خود را ادامه دهد ما به ۲۰ درصد غنیسازی خود باز خواهیم گشت و در این راستا دولت را باید مکلف میکردیم در همین زمینه باید تمهیداتی اندیشیده میشد تا بتوانیم جنایتکاران آمریکایی را محاکمه کنیم از سوی دیگر همانگونه که آمریکا ۶ میلیارد دلار از اموال ما را دزدید ما هم باید اینگونه مقابله میکردیم لذا به نظر میرسد جای تکلیفی قویتر به وزارت امور خارجه برای بهرهمندی از ابزار دیپلماسی و افشاگری علیه آمریکاییها، خالی است.»
در مقابل این تفکر که بهنوعی تصویب طرح مقابله با اقدامات آمریکا را فرصت مناسبی برای تلافی کردن نقض برجام توسط آمریکا تلقی مینمود، افرادی همچون فلاحتپیشه حضور داشتند که به نمایندگان نسبت به افتادن در دام آمریکا برای نقض برجام توسط ایران هشدار میدادند.
در این خصوص نمایندۀ مردم اسلامآباد غرب در جلسۀ علنی مجلس یادآور شد: «موضوعی که اکنون وجود دارد آن است که ما اکنون مقابله با آمریکا را در دستور کار داریم، نه مقابله با برجام.»
این عضو کمیسیون امینت ملی و سیاست خارجی مجلس تصریح کرد: «آمریکاییها به دنبال آن هستند تا برجام از سوی ایران نقض شود در همین راستا رئیسجمهور آمریکا تیمی را مشخص کرده و به آن ۳ ماه فرصت داده تا در راستای اعمال بند (۱۱) تا (۱۳) قطعنامه ۲۲۳۱ بررسیهای لازم را انجام دهد و ایران را ناقض برجام معرفی کند تا بتواند تحریمهای بزرگتری علیه ایران رقم زند.»
سخنگوی کمیسیون امنیت ملی مجلس برخی از دلایل تعویق در تصویب این قانون را در گفتوگو با «نماینده»، «در نظر گرفتن پشتوانههای مالی لازم» و «گرفتن پیشنهادهای نهادهای مرتبط با موضوع» بیان کرده بود که بر اساس سخنان نمایندۀ دولت در صحن علنی به نظر میرسد کاملاً تأمین شده است.
«عباس عراقچی» دراینباره ضمن اعلام موافقت دولت و تشکر از مجلس برای تهیه این طرح قاطع و هوشمندانه، خطاب به نمایندگان گفت: «به اعتقاد ما این طرح پاسخ بسیار مناسب و درعینحال هوشمندانه و خردمندانه به دشمنی و خباثت آمریکا و خصومتهای آن کشور علیه جمهوری اسلامی ایران است.»
معاون وزیر امور خارجه کشورمان با تأکید بر اینکه «طرح مجلس در خصوص مقابله با اقدامات تروریستی آمریکا طرح بسیار قویتری نسبت به مصوبه کنگره آمریکا در این رابطه است» تصریح کرد: «این طرح نهفقط جنبههای تحریمی علیه دولت و اتباع آمریکا را در برمیگیرد بلکه جنبه حمایتی و پشتیبانی از نیروهای مسلح کشور و سازمانهای درگیر در این مسائل را دارد.»
با وجود تعریف و تمجیدهای فراوان از جانب عباس عراقچی و اغلب نمایندگان مجلس و علیرغم رأی کمسابقهای که نمایندگان مجلس به تصویب این طرح دادند، اما عدهای از منتقدان معتقدند کارایی کافی در این طرح وجود ندارد.
بهعنوانمثال، روزنامه کیهان در بخشی از گزارش خود نوشت: «با نگاهی گذرا به این طرح کاملاً آشکار است که طرح پیشنهادی تلاش کرده با الگوگیری (بخوانید کپیبرداری کامل و صرفاً جابجایی اسم ایران و آمریکا) از قوانین تحریمی آمریکا مجازاتهایی برای افراد و نهادهای آمریکایی در نظر بگیرد. آنچه در این میان نیاز به تأمل دارد، میزان اثرگذاری این نوع مجازات برای جامعه هدف است. بدیهیترین شرط تأثیرگذاری تحریمها این است که اشخاص تحریمی دارای تعاملات اقتصادی با ایران بوده و منافع اقتصادی مشخص و قابلتوجهی در ایران داشته باشند؛ اما آیا در عالم واقع چنین است!؟»
همچنین «مهدی محمدی» عضو گروه سابق مذاکرهکنندۀ هستهای معتقد است: «تحریم کاتسا یکی از نیرومندترین تحریمها علیه ایران - یا هر کشور دیگری در جهان - است که تاکنون وضع شده. در قانون مجلس اما هیچ چیزی که نشانهای از «پاسخ واقعی» در آن باشد، نمیتوان دید. این قانون حتی اینقدر شجاعت به خرج نداده که ارتش و نیروهای اطلاعاتی امریکا در منطقه را صریحاً «تروریست» معرفی کند.»
بههرحال آنچه مهم است اینکه طرح ۲۷ مادهای نمایندگان که در ۹ قسمت تنظیم شده بود امروز تبدیل به یک قانون لازمالاجرا شده است و برای قضاوت دربارۀ اثربخش بودن تصویب این قانون در مقابله با اقدامات ماجراجویانۀ آمریکا، جز صبر و رصد دقیق تحرکات آمریکا و مطالبۀ اجرای قانون از مجریان آن، راهی پیش روی ما نیست.
البته بر اساس اینکه معاون وزیر خارجه تصویب این قانون را بخشی از اقدامات پیشبینی شده توسط هیئت نظارت بر برجام برای مقابله با کنگره آمریکا برشمرده و رئیس مجلس نیز بعد از اتمام رسیدگی به این طرح گفت: «این طرح گام اول مجلس بود که برداشته شد، ضمن اینکه ما با احتیاط در بعضی امور گام برداشتیم؛ اما ۱۶ مورد اقدام دیگر نیز در شورای هستهای تصویب شد که آنها نیز اجرایی خواهد شد.» میتوان امیدوار بود قدمهای دیگری که در این خصوص برداشته میشود از اثربخشی بیشتری برخوردار باشد.
نظر شما