هفته نامه «نماینده»؛ حشمت‌الله فلاحت‌پیشه*/ قطعنامه‌ها و قراردادهای بین‌المللی معمولاً از پشتوانه‌های محکمی برخوردارند که نمی‌توان به‌راحتی از آن عبور کرد. اجرا نکردن یا به‌اصطلاح پاره کردن موافقت‌نامه‌های بین‌المللی تبعات خود را در حوزه‌های مختلف می‌گذارد و در مورد مصداقی همچون «برجام» یک کشور به‌تنهایی قادر به توقف اجرای آن نیست.
در مجموع حدود ۱۷ کشور یا نهاد بین‌المللی که به‌نوعی جزء مجموعۀ قدرت‌های جهانی هستند، به‌عنوان طرف مقابل برجام محسوب می‌شوند که تنها یکی از آنها آمریکا است؛ متأسفانه این کشور از همان ابتدای اجرای برجام کارشکنی خود را آغاز کرد، بر همین اساس به‌صورت مستقیم بخشی از تعهداتش را انجام نداد و مسائل مرتبط با برخی کشورها نیز به همین واسطه اجرا نشد.
رئیس‌جمهور جدید آمریکا نیز تلاش می‌کند رسماً از تعهدات آمریکا در قبال برجام خارج شود. اما واقعیت این است که بر اساس پیش‌بینی مقام معظم رهبری ـ مبنی بر اینکه اگر آنها برجام را پاره کنند ما آتش می‌زنیم ـ جمهوری اسلامی نیز خودش را برای رویارویی با هر گونه اقدامی از جانب آمریکا آماده کرده است.
مجلس شورای اسلامی تا کنون ۴ قانون در حوزۀ مسائل هسته‌ای تصویب نموده است. آخرین قانون در مجلس نهم تصویب شد و تصریح دارد بر اینکه داده‌ها و ستانده‌های مذاکرات هسته‌ای باید با هم متوازن بوده و همخوانی لازم را داشته باشند.
موضع مجلس در قبال تحولات اخیر نیز کاملاً مشخص است؛ اگر آنچه ایران تحت عنوان برجام اجرا می‌کند، هم‌وزن با ستانده‌هایش ـ از جمله در رفع تحریم‌ها ـ نباشد، موظف به بازنگری در اجرای تعهدات خواهیم بود. در همین راستا نخستین گزارش سه‌ماهه از اجرای برجام که وزارت امور خارجۀ کشورمان پس از به قدرت رسیدن ترامپ به مجلس تقدیم می‌کند نشانگر میزان کارشکنی‌های رئیس‌جمهور جدید آمریکا خواهد بود.
بر اساس این گزارش مشخص می‌شود ترامپ تنها به صورت کلامی، تهدید به کارشکنی کرده یا در عمل نیز کارهایی مغایر برجام انجام داده است. معتقدم اگر ترامپ به ادعاهایش عمل کرده و در روال اجرای برجام خللی ایجاد کند، جمهوری اسلامی باید با سایر طرف‌های برجام کارش را ادامه دهد.
ایران باید مراقب باشد که در دام نومحافظه‌کاران تندرو آمریکایی نیفتد. آنها تلاش می‌کنند برجام ابتدا توسط ایران نقض شود تا بهانه به دست آمریکا بیفتد. در عین این مراقبت، داده‌ها و ستانده‌ها باید مورد ارزیابی قرار بگیرد و طبق نتایج بررسی‌ها اقدامات متناسبی که لازم است انجام شود.
حتی دستوری که رئیس‌جمهور کشورمان پس از تمدید قانون ISA به وزیر امور خارجه و رئیس سازمان انرژی اتمی صادر کرد، خارج از مجوزهای و امتیازات برجام نبود و به نظر می‌رسد مجموعۀ نظام جمهوری اسلامی تصمیم گرفته است که محوریتی برای آمریکا قائل نباشد، زیرا ما در حال تعامل با تمام دنیا هستیم.
ایران پس از برجام به موارد و امتیازاتی دست یافته است که به نظر می‌رسد دیگر نتوان آن را به شرایط قبل از تحریم برگرداند؛ می‌توان گفت آن چیزی که ایران از برجام دنبال می‌کرد ـ که همان شکستن تحریم‌های بین‌المللی است ـ علیرغم کارشکنی‌های وسیع آمریکایی‌ها به دست آمده است.
به عنوان مثال حدود ۹۰۰ شخص، شرکت و هواپیمای ایرانی اکنون دیگر در تحریم نیستند و فروش نفت ایران نیز حدود ۲.۵ برابر رشد داشته است که پول فروش آن به کشور بازمی‌گردد.
رئیس‌جمهور جدید آمریکا برای پیشبرد شعارهای انتخاباتی‌اش در مقابل خود ۲ مانع جدی دارد. نخست اینکه امکانات و مؤلفه‌های قدرت آمریکا بشدت تضعیف شده است، همین ضعف باعث می‌شود بخش عمده‌ای از شعارهای ترامپ امکان تحقق نداشته باشد.
دومین مانع را هم باید در در داخل آمریکا جستجو کرد. در واقع این نگرانی وجود دارد که اگر جنگی در دنیا شکل بگیرد، حتماً یک طرف آن آمریکا خواهد بود؛ از طرفی آمریکایی‌ها به دلایل مختلف سیاسی، امنیتی و اقتصادی دیگر حاضر به ورود به فضای جنگ نیستند.
در همین راستا اکنون شاهدیم در دستگاه قضایی آمریکا به راحتی با دستورات رئیس‌جمهور جدید مخالفت صورت می‌گیرد و موارد مخالفت‌های دیگری همچون لغو ممنوعیت صدور روادید به چند کشور باز هم اتفاق خواهد افتاد. در مجموع به نظر می‌رسد این ۲ مانع روزبه‌روز مشکلات جدی‌تری مقابل اقدامات ترامپ ایجاد خواهد کرد.
البته در ترکیب تیم سیاست خارجی این کشور افرادی هستند که واقعاً درک مناسبی از شرایط رو به افول ایالات متحده دارند؛ لذا سیاستمداران تازه‌وارد به دولت آمریکا تلاش کردند فضای روانی جدیدی را با استفاده از شعارها و دیوانگی‌های ترامپ ایجاد کنند، اما وضعیت مد نظر آنها تاکنون شکل نگرفته و عوامل قدرت آمریکا اعم از دلار و سایر ابزارها که بی‌اثر شده است موجب می‌شود نهایتاً دچار ضعف علی‌حده‌ای بشوند.
*نمایندۀ اسلام‌آباد غرب و عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس