با اینکه بسیاری از متون و دیوانهای پیشینیان به صورت کامل در دسترس نیست و از گزند روزگاران در امان نمانده و بسیاری دیگر نیز همچنان بهصورت نسخههای خطّی در کتابخانههای جهان خاک میخورند، باز مشکل میتوان دیوانی را یافت که از نام امیرالمؤمنین علی(ع) و مدح مولای غدیرخم محروم مانده باشد.
برای اثبات این سخن کافی است تا گلگشتی در آثار سه شاعر بزرگ ایران یعنی فردوسی، سعدی و مولوی داشته باشیم.
حماسهسرای بزرگ باستان حکیم ابوالقاسم فردوسی گوید:
*اگر چشمداری به دیگر سرای
به نزد نبی و وصی گیر جای
*منم بنده اهل بیت نبی
ستاینده خاکِ پای وصی
حکیم طوس، چنانکه از ابیات بالا نیز پیداست، هرگاه از حضرت علی(ع) یاد میکند، بیش از هر وصف دیگر به «وصایت» تکیه میکند و در آن زمان با جرئت هرچه تمامتر خود را بنده اهل بیت میداند.
از فردوسی که بگذریم به ترتیب تاریخی میرسیم به جلالالدین محمد مولوی در حاشیه مثنوی از او نقل شده:
* تا صورت پیوند جهان بود علی بود
تا نقش زمین بود و زمان بود، علی بود
*شاهی که ولی بود و وصی بود، علی بود
سلطان سخا و کرم و جود، علی بود …
*آن کاشف قرآن که خدا در همه قرآن
کردش صفت عصمت و بستود علی بود
مولانا در این غزل، مولا علی(ع) را مانند شاعری شیعی با اوصاف و امتیازهایی چون: «ولی»، «وصی» و «معصوم به نصّ قرآن» میستاید.
شیخ مصلحالدین سعدی شیرازی نیز کسی از اصحاب پیامبر(ص) را مانند علی(ع) نستوده است:
*جوانمرد اگر راست خواهی ولی است
کرم پیشه شاه مردان علی است
مرحوم قاضی نوراللّه شوشتری از کتاب «خلاصه المناقب» مولانا نورالدین جعفر بدخشی قصیدهای از قصاید سعدی را نقل میکند که در ضمن آن سعدی گوید:
*به آن روزی که وحی آمد نبی را
که از پالان اشتر ساخت منبر
*که بعد از مصطفی در کلّ عالم
نَبُدْ فاضلتر و بهتر ز حیدر
*پس از احمد امام حق علیدان
که بود او نفس معصوم مطهّر
نظر شما