به گزارش «نماینده» هفته ای که گذشت شاهد برخی رفت و آمدهای دیپلماتیک میان مقامات ایرانی، روسی و ترک بودیم که این مهم با در نظر گرفتن شرایط حساس منطقه ای و جایگاه هر یک از سه کشور مزبور در منطقه و عرصه بین الملل حائز اهمیت دو چندانی می شود. متعاقب سفر ظریف به ترکیه روز پنجشنبه هفته گذشته «چاوش اوغلو» همتای ترک ظریف به ایران آمد و بنا به آنچه گفته شده مذاکره میان این دو در تهران ۵ ساعت به طول انجامیده است.

دو طرف در این گفتگو در خصوص مسایل مهم منطقه ای چون بحران سوریه، عراق، یمن، گروه های پژاک، پ.ک.ک و دیگر مشکلات و مسایل منطقه ای و بین المللی به بحث و تبادل نظر پرداختند و بر همکاری مشترک فی مابین تاکید کردند. چاوش اغلو همچنین از حمایت ایران از ترکیه در پی کودتای نافرجام ۱۵ جولای این کشور تمجید کرده و در همین راستا به سفر ظریف وزیر امور خارجه ایران به آنکارا به منظور اعلام همبستگی با ترکیه اشاره کرد. گفتنی است که اغلو سفر خود را به تهران مثبت خواند و آن را مقدمه خوبی برای سفرش به هند برشمرد.

برخی از رسانه های عربی و غربی در خصوص تراکم سفرهای اخیر مقامات سه کشور ایران، روسیه و ترکیه به گمانه زنی هایی پرداختند و هر یک از دیدگاه خاص خود به موضوع نگریسته و به نقد و بررسی ابعاد احتمالی آن در معادلات منطقه ای پرداختند. اما این گمانه زنی چه بود؟ اینکه میان سه کشور فوق اتحاد و ائتلافی در خصوص برخی مسایل منطقه ای به ویژه بحران سوریه شکل خواهد گرفت که موجبات تسریع حل و فصل مشکلات در منطقه می شود و صد البته موجبات تقویت جبهه مقاومت به رهبری ایران را فراهم خواهد ساخت.

این موضوع از ابعاد مختلفی قابل بررسی و اعتنا است که در این مقال به صورت موجز، از منظر سیاست خارجی ایران به آن می پردازیم. نخست آنکه ما در شرایطی قرار داریم که منطقه بسیار ملتهب و ناآرام است و در این شرایط می بایست برای پیشبرد مقاصد و منافع خود یاران و متحدانی را داشته باشید.

دوم آنکه برخی دولت های عربی به رهبری عربستان با همکاری رژیم صهیونیستی در راستای تضعیف هر چه بیشتر جبهه مقاومت تلاش های گسترده ای را دارند و هزینه ای میلیارد دلاری در این مسیر انجام داده اند که بعضاً نتایجی هم بدست آوردند ولی در کل در کفه ترازو شکست های آنها از پیروزی های نه چندان ارزمشندی که داشتند بسیار بیشتر است و این تحلیل کارشناسان غربی و عربی است که اقدامات اخیر عربستان را به عنوان پرچم دار مبارزه با محور مقاومت در منطقه نشات گرفته از شکست های پی در پی در صحنه عملیاتی و سیاسی در برابر ایران و متحدان آن می دانند.  

به هر حال شواهدی دال بر تایید فرضیه ائتلاف میان سه کشور مطرح است که از جمله آن می توان به سیر صعودی روابط میان تهران و آنکار پس از وقوع کودتای نافرجام ترکیه، سفر ظریف به ترکیه و دیدارش با اردوغان، احتمال سفر اردوغان به ایران و سفر قریب الوقوع لاریجانی به ترکیه به دعوت رئیس مجلس آن کشور، سفر جابری انصاری به ترکیه که بنا به گفته خودش به زودی صورت خواهد گرفت، سفر اخیر نماینده ویژه پوتین به تهران و دیدار با مقامات ایرانی و ...اشاره کرد.

سفر هفته گذشته ظریف به ترکیه در حالی صورت گرفت که دولت آن کشور به تازگی قامت از زیر بار یک کودتای نافرجام راست کرده و هزینه های سیاسی، اقتصادی بسیاری را هم متحمل شده است. به باور برخی تحلیل گران داخلی و عربی، سقر ظریف به ترکیه از هشومندی مقامات تهران نشات می گیرد که در بهترین زمان ممکن به آن کشور می گویند ما در کنار شما هستیم و از شما حمایت می کنیم.

جالب اینجاست که رسانه های عربی پس از سفر ظریف به ترکیه لب به شماتت مقامات عربستان به طور خاص گشودند و یادآور شدند ایران در حالی پس از کودتا خود را قدم به قدم به ترکیه نزدیک می کند که مسئولان سعودی در خواب به سر می برند و زمانی بیدار می شوند که دیگر کار از کار گذشته و آنکارا به اردوگاه ایران و روسیه پیوسته است.

برخی اظهار نظرات هم گویای این مطلب است که ترکیه در حال تغییر سیاست هایش است، همچون صحبتی که «مسعودگودرزی» عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی داشته مبنی بر اینکه کودتا در ترکیه در تغییر موضع این کشور نسبت به سوریه موثر بوده است.

همچنین هفته گشته نماینده ویژه رئیس جمهور روسیه «میخائیل باگدانف» به ایران آمد و با وزیر امور خارجه کشورمان به رایزنی و تبادل نظر پرداخت. وی که به عنوان نماینده پوتین در امور غرب آسیا محسوب می شود گفته که بعد از ایران به قطر و اردن هم سفر می کند و سعی می کند در خصوص حل و فصل مسایل و مشکلات منطقه ای با مقامات آن کشورها هم تبادل نظر کند.

در خصوص رابطه راهبردی میان ایران و روسیه بارها مقامات دو طرف اظهار نظراتی داشته اند و در یکی از آخرین موضع گیری ها علی اکبر ولایتی مشاور امور بین الملل رهبر معظم انقلاب گفته که رابطه ایران با روسیه از نگاه تهران به شرق نشات می گیرد. ولایتی این ارتباط را راهبردی و جامع الطراف دانست و گفت: در حوزه های سیاسی، اقتصادی، امنیتی و دفاعی و...همکاری هایی میان دو طرف در جریان است.

«باگدانف» همچنین با حسین جابری انصاری معاون عربی و افریقای وزارت امور خارجه هم گفتگو کرد، این نشست میان جابری انصاری و همتای روس او در هتل اسپیناس تهران برگزار شد و دو طرف بر تلاش و همکاری ها میان مسکو و تهران در بازگرداندن شرایط حلب سوریه به وضعیت عادی تاکید کردند. در این دیدار همچنین تهران و مسکو بر گسترش همکاری های دو جانبه در خصوص برجام و اجرایی شدن آن، مبارزه همه جانبه و گسترده با تروریسم بین المللی،  حل بحران سوریه و همچنین مسایل منطقه ای جاری تاکید داشتند.

البته این فرضیه ائتلاف مخالفانی دارد و بدیهی است، مادامی که به صورت رسمی تایید نشود نمی تواند قطعی و نهایی باشد. برخی تحلیل گران داخلی و خارجی معتقدند ترکیه هرگز بنا به راهبردی که دارد از ارودگاه غرب خارج نخواهد شد، چرا که همچنان عضو ناتو هست و رویای پیوستن به اتحادیه اروپا هنوز در میان مقامات آنکارا وجود دارد و در راستای آن تلاش های بسیاری را نیز داشته اند.

بنا به آنچه بیان شد می توان این نتیجه گیری را داشت که اتحاد میان سه کشور قدرتمند ایران، روسیه و ترکیه چندان مورد پسند و رضایت برخی دولت های منطقه ای چون عربستان و برخی دولت های فرا منطقه ای همچون امریکا، رژیم صهیونیستی و متحدان دیگر آنها نیست و احتمال فراوان در این مسیر سنگ اندازی هایی را همچون گذشته خواهند داشت.

در پایان باید اضافه کرد چه این ائتلاف صورت بگیرد با همه مزایایی که در پی خواهد داشت و چه صورت نگیرد، آنچه در صحنه سیاسی و عملیاتی منطقه می بینیم، سیر پیشروی نیروهای دولتی سوریه و عراق در برابر تروریست ها است و از طرف دیگر در میدان نبرد یمن هم می بینیم که انصارالله برای چندمین مرتبه با وجود تحریم های شدید زمینی، آبی و هوایی توانست با موشک های زلزال خود عمق خاک سعودی ها را مورد هدف قرار دهد و با گذشت یکسال و نیم از تجاوز عربستان به آن کشور نه تنها انصارالله تضعیف نشده بلکه موقعیت و جایگاهش در یمن ارتقا هم یافته و قدرت و تجربه دفاعی اش افزایش پیدا کرده و به باور برخی کارشناسان راهی که امروز  انصار الله یمن در آن گام بر می دارد همان راهی است که حزب الله لبنان رفت و امروز به یک بازیگر قدرتمند و تاثیرگذار منطقه ای تبدیل شده است و همه اینها یعنی موازنه قدرت در منطقه به نفع جبهه مقاومت در حال پیشروی است.