هفته نامه «نماینده»/نام حجت‌الاسلام «نصراله پژمانفر» در سال‌های اخیر با کمیسیون فرهنگی مجلس عجین شده است. در دورۀ دهم مجلس نیز این نمایندۀ مردم مشهد توانست کرسی ریاست این کمیسیون را تصاحب کند. همین دلایل کافی بود تا در حاشیه یکی از جلسات علنی هفتۀ گذشته مجلس دربارۀ برخی مسائل این حوزه با وی به گفت‌وگو بنشینیم. آنچه می‌خوانید گفت‌وگوی هفته‌نامه «نماینده» با حجت‌الاسلام پژمانفر، رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس است:
* در برنامه‌های توسعه چه میزان از اهداف فرهنگی پیش‌بینی شده محقق شده است؟
برخی‌ها اساساً به حوزه فرهنگ با توجه به ظرفیت‌های گفتمان انقلاب اسلامی بی‌توجه هستند. سعی می‌کنند از ظرفیت فرهنگ غیردینی استفاده کنند. آنچه ما باید روی آن کار کنیم این است که در چارچوب نظام در توسعه ظرفیت‌های فرهنگی کشور تلاش‌های جدی داشته باشیم و بتوانیم در این موضوع با استفاده از این ظرفیت قدم‌های خیلی مؤثری برداریم.
مدیران ما هنوز توسعه را بر مبنای گفتمان انقلاب اسلامی معنا نکردند، چه برسد که برنامه‌ای مدون داشته باشیم یا به سمت اجرایی کردن آن پیش برویم. در سیاست‌های کلی برنامه‌های توسعه‌ای که اسلام‌محور و بر اساس عدالت و باورهای دینی باشد، رهبری سیاست‌ها را گفته‌اند و ابلاغ نیز شد؛ اما وقتی دستورالعمل‌هایی را که برای این موضوع در حوزه اقتصاد، صنعت و ... تبیین و تدوین می‌شود می‌بینیم، تمامی مدل‌ها همان چیزی است که در غرب وجود دارد و اساساً آقایان بلد نیستند با رویکرد دینی به این مسائل بپردازند.
* دولت در مواردی قوانین مصوب مجلس در زمینه امور فرهنگی را اجرا نمی‌کند. چه راهکاری برای حل این مشکل وجود دارد؟
در دولت افرادی هستند که نظراتشان با مجلس متفاوت است، اما باید دید قانون چه چیزی را اقتضا می‌کند. قانون و ضوابط کشور ما می‌گوید مجلس به‌عنوان ریل‌گذار و قانون‌گذار است، طبیعتاً دولت در فرصت قانون‌گذاری می‌توانست اظهارنظر داشته باشد؛ اما وقتی یک قانون مسیر تصویب و تأییدش را طی کرد، دستگاه‌های اجرایی باید تمکین داشته باشند، وگرنه سنگ روی سنگ بند نمی‌شود.
البته دولت در برخی موارد به دلیل مشکلاتی که وجود دارد نمی‌تواند قانونی را اجرا کند که باید راهکار پیدا کرده و اصلاح کنیم؛ اما امروز نگرانی داریم، زیرا دولت قصد اجرای برخی قوانین همچون امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر را ندارد. برای پیگیری این‌گونه قوانین که دولت در عدم اجرای آن تعمد دارد، قطعاً از رؤسای قوا تقاضا کرده و با آنها مکاتبه می‌کنیم.
* قبلاً درباره بی‌متولی بودن برخی حوزه‌های فرهنگ گفته بودید. این متولی نداشتن یا در مواردی چند متولی بودن، نظارت را سخت‌تر نمی‌کند؟
مشکل این است که مثلاً در زمینۀ سبک زندگی به‌جز یک کار تحقیقاتی که شورای عالی انقلاب فرهنگی کرده است خروجی دیگری نداشتیم؛ با توجه به اینکه در کشور ما سبک زندگی اصلاً متولی ندارد، پس دستگاهی وجود ندارد که برای پیشبرد اهدافش طرح یا لایحه‌ای تدوین کند و مشکلات این مسیر حل شود. البته در حوزه‌هایی که چند متولی دارد نیز با مشکلاتی مواجهیم. در چند متولی‌ها هم به نتیجه نمی‌رسیم چون هر نهاد مسیر خودش را پیش می‌رود.
* یکی از پاسخ‌های ثابت مسئولان فرهنگی دولت‌ها این است که بخش کوچکی از اعتبارات فرهنگی در اختیارشان است و به بودجه نهادهایی دیگر اشاره می‌کنند. چاره چیست که دیگر این پاسخ را ندهند؟
من این پاسخ را غیر کارشناسی می‌دانم. معمولاً این‌گونه نیست که بپرسند چرا دستگاه ارشاد در قبال اختیارات حوزه‌های علمیه کوتاهی کرده است! چون طبیعتاً پاسخ می‌دهد حوزۀ علمیه زیرمجموعۀ من نیست. ما هیچ‌وقت از دستگاه‌های دولتی نخواستیم که در قبال وظایف سایر دستگاه‌ها پاسخ بدهند. ما می‌گوییم در حوزه اختیارات خودتان پاسخگو باشید.
امروزه در پاسخگویی یک فرافکنی و فرار به جلو صورت می‌گیرد که خیلی غیرمنطقی و غیر کارشناسانه است. وقتی می‌گوییم شما چرا فلان کار را نکردید، می‌گویند چرا فلانی فلان کار را نکرده است. وقتی دستگاهی مورد سؤال قرار بگیرد باید پاسخگو باشد که چرا خودش ضعیف است. فرض بگیریم دستگاه دیگری ضعیف باشد، او جداگانه باید بررسی شود.
من در جذب اعتبارات دستگاه‌ها به همان سطح کمی که هست و وظایف گسترده‌ای که دارند از همه بخش‌های مختلف فرهنگ دفاع می‌کنم، اما متأسفانه امروز از پاسخگویی فرار می‌شود. همه دستگاه‌ها باید با توجه به اعتباراتشان نسبت به وظایفشان پاسخگو باشند.
* نظام جامع رسانه که چند روز است بیشتر نامش را می‌شنویم چیست؟
مشکلات زیادی در عرصه رسانه هست، مشکل اساسی نیز عدم حمایت است؛ مثل حمایت از خبرنگاران و اصحاب رسانه که نظام‌مند نیست. پرداخت یارانه به رسانه‌ها صورت می‌گیرد، اما همیشه با چالش مواجه است. دائماً کمیسیون فرهنگی مورد سؤال واقع می‌شود که بر چه منطقی اعتبارات به‌صورت ناعادلانه در حال توزیع است. ده‌ها مشکل دیگر نیز وجود دارد از جمله ضعف‌هایی که در قانون وجود دارد که منجر به تعطیلی رسانه‌ها می‌شود. گاهی در این حوزه بی‌تقوایی‌هایی صورت می‌گیرد که آسیب‌هایی به کشور میزند. همه این‌ها ناشی از نداشتن یک قانون جامع در حوزۀ رسانه است. این نظام جامع می‌تواند مشکلات را حل‌وفصل کند. امروز تعلل در آوردن نظام جامع رسانه یعنی مشکلات بر عهده تعلل‌کنندگان است و در دنیا و آخرت باید پاسخگو باشند.
* انتقاداتی به عملکرد کمیسیون در مجلس نهم وارد می‌شد. رویکرد شما برای رفع کاستی‌های گذشته چیست؟
سعی ما بر این است که در بخش نظارت قوی‌تر وارد شویم. نظارت ما الآن کمّی است و تلاش می‌کنیم شیوه‌ای برای نظارت کیفی در کمیسیون داشته باشیم تا دستگاه‌های فرهنگی با دقت و وسواس بیشتر نظارت شوند. امروز وضعیت کارکرد دستگاه‌های اجرایی قابل‌قبول نیست. 80 درصد اعتبارات برای حقوق و مزایا و کارهای جاری صرف می‌شود و 20 درصد به برنامه‌ها اختصاص می‌یابد. اگرچه سرجمع اعتبارات فرهنگی بسیار کم هست اما شکل کار و نحوۀ اجرا نیز آسیب دارد.
* آخرین تعبیر رهبری درباره وضعیت فرهنگ عبارت «ولنگاری» بود. چرا در کشور به این وضعیت رسیدیم؟
از زمانی که جریان‌های مقابل نظام فهمیدند با مقابله سخت علیه نظام به نتیجه نمی‌رسند در عرصه فرهنگ آرام‌آرام وارد شدند. رهبری به‌عنوان دیدبان انقلاب مسائل را می‌دیدند و تهاجم فرهنگی، شبیخون فرهنگی و ناتوی فرهنگی را تذکر دادند. چون توجه نشد امروز این جریان فرهنگی در داخل کشور هست. دیگر خاک‌ریز ما و خاک‌ریز دشمن مطرح نیست، دشمن امروز در جزئی از بدنه ما قرار گرفته است. این‌ها همان اجزائی از ما هستند اما نسبت به مسائل فرهنگی رفتار دشمن را انجام می‌دهند. این وضعیت مصداق همان تعبیر ولنگاری فرهنگی است. معتقدم دشمن در عرصه فرهنگ عناصری را در داخل کشور برای پیگیری مطالباتش دارد که سربازانش در این مسیر هستند.
نظر شما