به گزارش «نماینده» رویارویی ایران و عربستان در اوضاع و احوال امنیتی منطقه تنها در سوریه، بحرین و یمن خلاصه نمی‌شود. این روزها هر منطقه‌ای در رابطه این دو کشور به زمینی مین‌گذاری شده برای هر دو تبدیل شده است. از فوتبال و حاشیه‌های آن گرفته تا مراسم حج سال جاری و غیبت زائران ایرانی و اوضاع اقتصادی و قیمت نفت، همه و همه تأثیر گرفته از روابط سیاسی دو کشور و البته تلاش عربستان برای از بین بردن نتایج، تأثیرات و هزینه‌های جنگ‌هایش در منطقه است.

زمین قیمت نفت و اوپک، زمین جدیدی برای رویارویی عربستان و ایران نیست اما این روزها که هوا گرم‌تر شده و عربستان سعی دارد سقفی تازه برای تولید محصولات کشورهای عضو اوپک تعیین کند، ایران به قدرتی مهارنشدنی در این زمینه تبدیل شده است. کشورمان که تازه از تحریم‌های چندین ساله نفتی رهایی یافته، به فکر بازگشت به میدان رقابت‌های نفتی با کشورهای همسایه است و قصد ندارد میزان تولید نفت خود را پایین بیاورد اما رژیم سعودی سعی دارد به هر نحو ممکن برای جلوگیری از ضرردهی بیشتر در این زمینه و همچنین مبارزه با نشانه‌های فروپاشی اقتصادی این رژیم، راهکاری برای ثابت نگه داشتن قیمت نفت بیندیشد. چند روز پیش بود که کابینه عربستان اعلام کرد «طرح تحول ملی» را در افق چشم‌انداز ۲۰۳۰م. به تصویب رسانده است اما محتویات این سند به خوبی نشان می‌دهد رژیم سعودی این روزها به شدت به دنبال در پیش گرفتن سیاست‌های ریاضت اقتصادی است که بتواند از این طریق هزینه‌های جنگ در یمن و همچنین فرستادن نیروهای تندروی تروریست به سوریه و دیگر نقاط دنیا را جبران کند. آن‌طور که روزنامه «رأی الیوم» بیان کرده است بر اساس این طرح، یارانه آب و برق به شدت کاهش یافته و همچنین میزان دستمزدها نیز تا سال ۲۰۲۰م. با کاهش قابل توجهی روبه‌رو خواهد شد. عربستان همچنین سعی دارد تا سال ۲۰۲۰م. تولید ۱۲.۵ میلیون بشکه در روز را حفظ کند تا بلکه بتواند هزینه‌های خود را تا حدودی با قیمت نفت پوشش دهد. بر اساس این طرح پروژه‌های دولتی نیز طی سال‌های آینده با کاهش چشمگیر روبه‌رو خواهد شد. گرچه عربستان اعلام کرده است که قصد دارد تا سال ۲۰۳۰م. تکیه خود به نفت را کاهش دهد اما شرایط فعلی و بدهی‌های میلیاردی به خاطر خرید میلیاردها دلار تسلیحات جنگی از آمریکا و اروپا این کشور را با کسری بودجه آشکار و همچنین بدهی‌های بزرگ روبه‌رو خواهد کرد.

بنا بر گزارش نشریه «فوربس» نیز همین چند ماه پیش بود که عربستان و ایران رقابتی جدید را با کم کردن از میزان مشتریان آسیایی خود و افزودن به مشتریان اروپایی آغاز کردند و این رقابت باعث کاهش قیمت نفت در کل جهان شد. حالا روند دیگری در پیش گرفته شده است و درحالی‌که عربستان سعی دارد با پروژه «فریز نفتی» یا همان ایجاد سقف برای فروش نفت در اوپک، جلوی تلاش ایران برای بازگشت به بازار نفت جهان را بگیرد، ایران همچنان مشتریان خاص خود در اروپا و چین را دارد. در هر صورت این رقابت که هم اکنون به جنگی آشکار تبدیل شده است، چند ماهی است که قیمت نفت را در سراشیبی سقوط قرار داده و آن را به ۲۰ دلار در بشکه نیز رسانده است.

بر این اساس، عربستان در ماه‌های دسامبر و ژانویه اجازه داده که بازار نفت، سحر خود را به کار بگیرد و قیمت نفت را چنان کاهش داده که ورود دوباره ایران به بازارهای جهانی نفت را تضعیف کرده و باعث توقف فعالیت تعدادی از چاه‌های نفت آمریکایی نیز شده است. با وجود اینکه عربستان سعودی سعی در تضعیف ایران بعد از معامله بزرگ هسته‌ای با آمریکا داشت، به‌گونه‌ای راه کاهش قیمت نفت را در پیش گرفت که هم اکنون کارشناسان بر این باورند، عربستان با این کار هم آمریکا را به خاطر توافق هسته‌ای با ایران تنبیه کرد و هم به فکر تنبیه ایران به خاطر پیروزی‌های مکرر منطقه‌ای‌اش در عراق، سوریه، یمن و حتی لبنان بوده است. در پی افت استخراج نفتی از سکوهای نفتی آمریکا، بازار بار دیگر جادوی خود را به کار بست و قیمت نفت به ۵۰ دلار در هر بشکه افت کرد.

حال ایران و عربستان آماده جنگ بعدی می‌شوند. عربستان از اوپک می‌خواهد که از جادوی قدیمی خود استفاده کند و قیمت نفت را افزایش دهد تا مسیر برای اجرای طرح عرضه عمومی آرامکو هموار شود. بر اساس گفته نشریه «سعودی گزت» حالا دوباره عربستان به فکر افزایش قیمت نفت خاک سبک عربی در آسیا برای دومین ماه پیاپی است که از ابتدای ماه می سال ۲۰۱۵م. روند آن را آغاز کرده است. این قیمت قرار است به بالاترین میزان خود از سپتامبر سال ۲۰۱۴م. برسد. افزایش قیمت نفت عربستان سعودی زمانی به وجود آمده که حوادث غیر مترقبه‌ای چون آتش‌سوزی گسترده در کانادا و برخی اختلال‌ها در نیجریه، حرص و ولع جهانی به نفت را افزایش داده است و درعین‌حال چند روز پیش نیز اعضای اوپک در رسیدن به توافق برای طرح «فریز» نفتی ناکام ماندند. این مسئله مستلزم توقف سطح تولید اعضای اوپک است و عربستان طی نشست‌های اخیر اوپک سعی کرده رایزنی‌هایی در این زمینه داشته باشد و پس‌ازآن کاهش بازده با طرح عرضه عمومی آرامکو همزمان می‌شود.

با توجه به تاریخچه اوپک، گفتن این مسئله آسان‌تر از عملی کردنش است. جلب رضایت اعضای اوپک در مورد توافقی برای توقف سطح بازده نفتی یک مسئله است، کنار آمدن با سهم اعضا و اجرایی کردن این توافق، مسئله دیگری است. اما آیا ایران از رهبری عربستان در این مسئله حمایت خواهد کرد؟ این‌طور به نظر نمی‌رسد.

این بار مسائل بسیار پیچیده‌تر است. ایران اعلام کرده که در اجرای برنامه‌های عربستان همکاری نخواهد کرد و سعی دارد که سهم خود در بازار را پس بگیرد. علاوه بر این، ایران دلایل بسیاری دارد که خواستار شکست طرح عرضه عمومی آرامکو باشد. این مسئله اقتصاد عربستان و چشم‌انداز ۲۰۳۰م. این پادشاهی را تضعیف می‌کند.

ساده‌تر اینکه ایران ترجیح می‌دهد قیمت نفت از امروز تا روزی که آرامکو وارد بازار می‌شود، پائین بماند. به همین دلیل است که باعث بی‌نتیجه ماندن نشست‌های اخیر اوپک می‌شود. اخیراً نیز وزیر نفت ایران در کنفرانسی خبری اعلام کرده است که بازار نفت آسیا مهم است اما ایران سعی دارد به مشتریان خود در اروپا و آفریقا نفت بفروشد و به‌طور تلویحی نیز به این مسئله اشاره کرد که ایران به دنبال عربستان در این زمینه نمی‌رود. ایران شاید چندان هم به بازار آسیا نیاز نداشته باشد چرا که هدف اولیه‌اش رسیدن به همان سطح تولید و فروش نفت در دوران قبل از تحریم‌ها به کشورهای آفریقایی و اروپایی است و اروپاییان نیز اعلام کرده‌اند که با این مسئله مشکلی ندارند. بازار ایران دیگر مثل چند سال اخیر نیست. این بازار فعلاً به روی اروپاییان باز بوده و سود سرشاری را نیز به آنها وعده می‌دهد. این بدین معنی است که ایران با وجود همه فشارهای عربستان، در نهایت به استخراج نفت ادامه داده و سعی می‌کند سهم خود را در این بازار دوباره به دست آورد، حتی اگر این کار به قیمت کاهش یافتن قیمت نفت در جهان باشد.

نفت خام عربستان بسیار به ایران شبیه است و به همین دلیل این دو رقیب همیشگی این بار که عربستان به تهدید ایران روی آورده و از درون با نیازهای اقتصادی زیادی روبه‌رو شده است، ایران نیز از این فرصت کمال استفاده را می‌برد و تهدید را با تهدید جواب می‌دهد. جنگی تمام عیار در حوزه نفتی دو کشور در حال روی دادن است که تأثیر قابل توجهی بر روی قیمت نفت در جهان می‌گذارد.

این جنگ را چه کسی می‌برد؟ پیش‌بینی پاسخ این سؤال سخت است چراکه پارامترهای بازی تغییر کرده است. حال عربستان بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت نیست بلکه آمریکا در این جایگاه قرارگرفته و این امر وابستگی بازارهای جهانی نفت به ایران و عربستان را کاهش خواهد داد.

وب‌سایت تحلیلی «اویل پرایس» در این زمینه نوشته است: «ایران از زمان لغو تحریم‌ها، همچون اسبی در تاریکی به سرعت سهم خود را از بازار نفت افزایش داده و موجب تعجب بسیاری از تحلیل‌گران شده است. ایران با پیشنهاد کردن تخفیف‌هایی عمده به مشتریان آسیایی، قیمت نفت خود را نسبت به نفت عربستان و عراق پایین آورده تا بتواند سهم بیشتری از بازار را از آن خود کند.»

نشریه انگلیسی «بیزنس اینسایدر» نیز در تحلیل خود از این رقابت و در واقع جنگ نفتی پیش رو بین ایران و عربستان نوشته است: «هیچ نشانی از فروکش کردن یا کاهش رقابت و چالش ایران و عربستان برای برتری و سبقت جویی مشاهده نمی‌شود اما به نظر می‌رسد در این زمینه ایران دست بالا را در بازارهای نفتی آسیا و اروپا دارد. درحالی‌که عربستان سعودی در تلاش برای گذار از یک اقتصاد وابسته به نفت است، ایران از ضعف این کشور در اداره جنگ‌هایش در منطقه نیز به خوبی بهره می‌برد. ایران می‌داند عربستان به بودجه زیادی برای ادامه دادن به جنگ بی‌فرجام یمن و همچنین سوریه نیاز دارد و از این طریق به خوبی این کشور را در عرصه نفتی به بازی گرفته است.