به گزارش «نماینده» اصل رقابت‌پذیری در دنیای امروز، وجود و لزوم برنامه‌ریزی صحیح برای استفاده از سرمایه و منابع محدود و تخصیص بهینه منابع در جهت استفاده از مزیت‌های نسبی را بیش از پیش تقویت می‌کند. یکی از وظایف اصلی حاکمیت، شناخت مزیت‌های نسبی مناطق مختلف و ایجاد زیرساخت‌ها جهت هدایت درست سرمایه‌ها و منابع برای تولید ثروت و ارزش افزوده از مزیت‌های موجود و تبدیل این مزیت‌ها به مزیت‌های رقابتی است و تمامی این اهداف محقق نمی‌شود مگر در سایه شناخت دقیق و درست پتانسیل‌های نقاط مختلف کشور در عرصه‌های گوناگون.

یکی از مهمترین بخش‌ها در این بین، بخش معدن و صنایع معدنی است که به‌واسطه بالا بودن هزینه‌های حمل‌ونقل و لزوم ایجاد زنجیره ارزش در طولی استخراج تا حلقه‌های پایانی زنجیره و عدم توان جابجایی معدن، لزوم شناخت پتانسیل‌های معدنی نقاط مختلف، اهمیت پیدا می‌کند. مرکز پژوهش‌های مجلس در این گزارش کوشیده است با معرفی پتانسیل‌های معدنی استان کردستان، رشته فعالیت‌های دارای مزیت نسبی در صنایع معدنی استان را پیشنهاد دهد تا نمایندگان این استان در تصمیم‌گیری برای ایجاد زیرساخت‌ها و توسعه منطقه‌ای، همچنین هدایت درست سرمایه‌گذاران، اقدامات لازم را معمول فرمایند.

* وضعیت معادن مهم استان کردستان در سال ۱۳۹۴

بر اساس آمار رسمی دریافت شده از سازمان صنعت، معدن و تجارت استان کردستان، در سال ۱۳۹۴ تعداد ۱۳۵ معدن فعال فعالیت معدن‌کاری داشته‌اند که در این معادن تعداد ۱۲۰۹ نفر به کار اشتغال داشته‌اند. معادن فعال استان کردستان عمدتاً از معادن غیرفلزی محسوب می‌شوند. در این میان سنگ لاشه با ۷۲، مرمریت و سنگ مرمر با ۳۰ و پوکه معدنی با ۱۴ معدن از بیشترین فراوانی معادن در حال فعالیت استان کردستان به شمار می‌روند. البته وجود یک معدن طلا نیز در این استان توانسته به تنهایی ضمن ایجاد ۱۸۰ شغل ارزش تولیدات خود را به ۸۴۰ میلیون ریال برساند. میزان استخراج واقعی معادن استان در سال مذکور (بر طبق اعلام سازمان صنعت، معدن و تجارت استان مذکور) ۶۳۳۲ هزار تن، نسبت استخراج واقعی به ذخایر معدنی برای تمامي معادن استان 1.57 درصد و متوسط تولید سرانه معادن 2920.8 تن و با ارزش 184.8 هزار ریال برای این سرانه تولید در سال ۱۳۹۴ بوده است. از میان معادن غیرفعال یا در حال تجهیز استان، وجود معادن آهن، آهن پلاسری و همچنین منگنز که جزو مواد معدنی فلزی به شمار می‌آیند، حائز اهمیت است که بیانگر وجود پتانسیل‌های معدنی فلزی در استان کردستان است.

* وضعیت صنایع معدنی استان کردستان

بر مبنای اطلاعات دریافتی از سازمان صنعت، معدن و تجارت استان کردستان، تعداد کارگاه‌های صنایع معدنی استان به ۲۵۵ عدد می‌رسد که ۴۲۴۳ نفر را در خود مشغول به کار کرده است. ارزش داده‌های فعالیت‌های صنایع معدنی استان 3.503.086 میلیون ریال، ارزش ستانده فعالیت‌های صنایع معدنی 1.264.895 میلیون ریال و ارزش افزوده فعالیت‌های صنایع معدنی 824.830 میلیون ریال در سال مذکور برای استان کردستان ذکر گردیده است همچنین شاخص بهره‌وری کار برای فعالیت‌های صنایع معدنی 445.6 میلیون ریال-نفر بوده است.

در این میان کارگاه‌های تولید محصولات ساخته شده از کانی‌های غیرفلزی با ۹۵ عدد بیشترین تعداد کارگاه صنایع معدنی استان را تشکیل می‌دهد. همچنین کارگاه‌های تولید محصولات ساخته شده از بتن، سیمان و گچ با 86 کارگاه و تولید محصولات سرامیکی غیرنسوز ساختمانی با 26 عدد کارگاه در جایگاه‌های بعدى قرار دارند. از نکات قابل توجه برای صنایع معدنی این استان، وجود کارگاه‌های تولید محصولات اولیه و ریخته‌گری آهن و فولاد است.

* مزیت‌های سرمایه‌گذاری در استان کردستان

یکی از مزیت‌ها، وجود ۲۳۰ کیلومتر مرز مشترک استان با کشور عراق و نزدیکی به کشورهای اروپایی، امکان صادرات زمینی تا سواحل دریای مدیترانه و سپس به کشورهای اروپایی (در صورت ایجاد امنیت در عراق) را فراهم می‌آورد. (فاصله کردستان تا دریای مدیترانه کمتر از فاصله تهران تا بندرعباس می‌باشد.) استان کردستان به لحاظ دارا بودن پتانسیل‌های معدنی می‌تواند در زمینه تولیدات صنعتی رشد و توسعه یابد. این استان دارای ذخایر قابل توجه مواد معدنی است که از آن جمله می‌توان به سنگ‌های تزئینی با تنوع فراوان در رنگ اشاره داشت که یکی از شاخص‌ترین منابع معدنی منطقه می‌باشد.

* جمع‌بندی و نتیجه‌گیری

موقعیت قرارگیری استان کردستان در همسایگی کشور عراق و توانایی این استان در ترانزیت محصولات فرآوری شده معدنی که به کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل و انرژی منجر خواهد شد، از پتانسیل‌های با اهمیت این استان می‌باشد که خواهد توانست توجه سرمایه‌گذاران صنعتی و معدنی را به خود معطوف کند. از این رو ایجاد واحدهای تولیدی مصالح ساختمانی نسوز در استان قابل توجیه اقتصادی خواهد بود. از طرفی وجود معادن قابل توجه پوکه معدنی همچنین کارخانه‌هاي سنگ‌های ساختمانی، سرمایه‌گذاری در حوزه‌های صنایع تولید پوکه معدنی، سنگ‌های ساختمانی و سنگ‌های تزئینی و آنتیک را در اولویت‌های سرمایه‌گذاری استان قرار داده است. از جهتی وجود آهک فراوان در سطح استان می‌تواند به ایجاد کارخانه‌هاي جدید سیمان در استان منجر شود.

در صورت فعال شدن معادن فلزی استان کردستان، به علت دارا بودن اندیس‌های فلزی موجود در استان، با در نظر داشتن ضرورت توجه به صرفه‌های مقیاس سرمایه‌گذاری برای ایجاد کارخانه‌هاي جدید آهن و فولاد، ایجاد کارخانه‌هاي جدید تولید فروآلیاژها و کارخانه‌هاي تولید شمش روی از فرصت‌های سرمایه‌گذاری در حوزه معدن و صنایع معدنی برای این استان غربی کشور می‌باشند. سرمایه‌گذاری در استخراج و فرآوری خاک طلا به دلیل ارزش افزوده بالا و قیمت فروش بسیار زیاد خاک‌های طلا یکی دیگر از فرصت‌های پیش روی سرمایه‌گذاران این بخش می‌باشد.