هفته نامه «نماینده»؛ مهدی کاشی‌پزها- با گذشت ۱۰۰۰ روز از آغاز به کار دولت تدبیر و امید اگر بخواهیم تحولات اقتصادی دولت روحانی را در ۳ سال گذشته مورد ارزیابی قرار دهیم، شاید تنها به یک شاخص مثبت و در خور توجه برسیم. این شاخص قطعاً کاهش تورم است که بنا به اعلام مرکز آمار و بانک مرکزی از حدود ۴۰درصد تا نزدیک ۱۱درصد کاهش یافته است.

هم‌اكنون دولت یازدهم در حالی سومین بهار فعالیت خود را تجربه می‌کند که در پایان فروردین ماه طبق آخرین اعلام نظر مرکز آمار ایران، نرخ تورم میانگین را به ۱۱.۲ درصد رسانده است. تورم نقطه به نقطه هم چند ماهی است، تک رقمی شده و در دولت روحانی عدد ۷.۴ درصد را تجربه می‌کند. اما حالا با وجود این اعداد و ارقامی که مرکز آمار از وضعیت تورم در دولت تدبیر و امید منتشر کرده، این سؤال در فضای جامعه مطرح است که آیا با وجود کاهش نسبتاً زیاد تورم در دولت حسن روحانی، وضع زندگی مردم بهتر شده است؟ شاید برای پاسخ به این سؤال باید دید که کالاهای اساسی مورد نیاز مردم چه سهمی از کاهش تورم داشته‌اند.

بانک مرکزی و مرکز آمار برای محاسبه نرخ تورم تغییرات قیمت ۳۸۵ کالا و خدمت را مورد بررسی قرار می‌دهند. این کالا و خدمات شامل خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها، دخانیات، پوشاک و کفش، مسکن، آب، برق و گاز و سایر سوخت‌ها، اثاث و خدمات مورد استفاده در خانه، بهداشت و درمان، حمل‌ونقل، ارتباطات، تفریح و امور فرهنگی، تحصیل، رستوران و هتل و کالاها و خدمات متفرقه می‌باشد که در ۱۲ گروه قرار می‌گیرد.

با نگاهی به جزئیات این ۱۲ گروه کالا و خدمت به راحتی می‌توان دریافت که گروه مواد غذایی که شامل خوراکی و آشامیدنی‌ها می‌شود، مهمترین گروه را در بین کالاهای مورد نیاز مردم تشکیل می‌دهد. این گروه سبد اصلی روزانه خانوارها را تشکیل می‌دهد و پایین آمدن نوسانات قیمتی در این گروه به خوبی اثر کاهش تورم را در زندگی خانوارها آشكار مي‌سازد.

با این حال، کاهش تورم این گروه، کمترین سهم را در کاهش تورم ۳ سال گذشته ایفا کرده است. در دولت روحانی علی‌رغم کاهش تورم در بسیاری از گروه‌های کالایی و خدمات، شاهد کاهش تورم مواد غذایی و سبد کالایی اصلی مورد نیاز مردم نبودیم و در بسیاری از موارد این کالاها با افزایش قیمت بسیار بالایی هم روبه‌رو شده‌اند.

بررسی جزئیات تغییرات قیمت‌ها در این گروه به خوبی این مسئله را نشان می‌دهد. اولین زیر گروهی که در این بخش مورد بررسی قرار می‌دهیم، گوشت قرمز است. طبق آخرین گزارش هفتگی بانک مرکزی و مشاهدات میدانی از بازار، هر کیلوگرم گوشت گوساله، ۳۴ هزار تومان به فروش می‌رسد، این در حالی است كه نسبت به سال گذشته، ۳ هزار تومان افزایش قیمت داشته است. در حال حاضر هر کیلوگرم گوشت چرخ کرده گوساله، ۲۹ هزار تومان است که نسبت به سال گذشته در همین زمان ۲ هزار تومان افزایش قیمت داشته است.

در بخش گوشت گوسفند هم وضعیت به همین شکل است. هر کیلوگرم گوشت گوسفند، ۳۶ هزار تومان به فروش می‌رسد که نسبت به سال گذشته با افزایش قیمت ۴ هزار تومانی روبه‌رو شده است. هر کیلو گوشت چرخ کرده گوسفند هم از ۲۸ هزار تومان در سال گذشته به کیلویی ۳۰ هزار تومان رسیده است.

در بخش گوشت مرغ، افزایش قیمت‌ها چندان قابل توجه نبوده، زیرا تولید مرغ در ۲ سال گذشته بیش از نیاز کشور بوده است و به مواقعی مانند شب عید، قیمت مرغ معمولاً در سطح متوسطی قرار گرفته است. در حال حاضر هر کیلو گرم مرغ ۶۸۰۰ تومان در بازار به فروش می‌رسد که نسبت به سال گذشته تغییر چندانی نکرده است. این وضعیت در مورد تخم‌مرغ هم به همين شکل است و هر بسته ۶ عددی تخم‌مرغ، ۳۵۰۰ تومان به فروش می‌رسد، در حالی که سال گذشته هم همین قیمت برای تخم‌مرغ وجود داشت. اما قیمت برنج در یک سال گذشته با افزایش قیمت نسبتاً بالایی روبه‌رو شده است. هر کیلو برنج ایرانی را در حالی به طور میانگین چیزی در حدود ۱۲ هزار تومان برای مصرف کنندگان آب می‌خورد که سال گذشته، همین برنج چیزی در حدود ۷۰۰۰ تومان قیمت داشت. افزایش نسبتاً بالای قیمت برنج در ماه‌های اخیر به ویژه در سال ۹۵، مشکلات زیادی را براي مردم ایجاد کرده است.

هر بطری روغن ۱۳۵۰ گرمی هم که به طور معمول در خانواده‌ها استفاده می‌شود، در حالی ۸۰۰۰ تومان به فروش می‌رسد که سال گذشته قیمت آن ۶۵۰۰ تومان بود. قیمت شکر و قند هم به کیلویی ۳۵۰۰ و ۳۸۰۰ تومان رسیده در حالی که نسبت به سال گذشته با افزایش قیمت ۱۵۰۰ تومانی روبه‌رو شده است. در بخش حبوبات با افزایش قیمت در اکثر زیر گروه‌ها روبه‌رو شده‌ایم. لوبیا چینی با قیمت کیلویی ۱۴۰۰۰ تومان، لپه با قیمت کیلویی ۱۳۰۰۰ تومان، نسبت به سال گذشته ۳۰۰۰ تومان گران‌تر شدند. لوبیا قرمز با قیمت کیلویی ۱۰۰۰ تومان و عدس با قیمت کیلویی ۱۲ هزار تومان با افزایش قیمت ۲ هزار توماني روبه‌رو شدند. هر قوطی رب ۸۰۰ گرمی هم که به طور معمول در خانواده مورد استفاده قرار می‌گیرد در حالی به ۵۵۰۰ تومان رسید که نسبت به سال گذشته ۱۲۰۰ تومان گران‌تر شده است. قیمت هر بسته ماکارونی ساده هم به ۳۰۰۰ تومان رسیده است، در حالی كه سال گذشته، ۲۶۰۰ تومان بود.

در بخش میوه اما قیمت‌ها بیشتر در مسیر کاهش قرار گرفته است که مهمترین آن مشکلات تنظیم بازار شب عید بود. پیش‌بینی غلط مسئولان وزارت جهاد کشاورزی و ذخیره‌سازی بیش از نیاز میوه باعث شد که قیمت میوه طی ماه‌های اخیر کاهش پیدا کند اما در نهایت میوه‌های مازاد نیاز فاسد شده و دولت مجبور است تا آنها را معدوم کند. بنابراین در یک قلم از مواد غذایی که کاهش قیمت نسبتاً چشمگیری اتفاق افتاده است کشاورزان با ضرر بسیاری زیادی روبه‌رو شده‌اند و بسیاری از محصولات آنها هم محکوم به از بین رفتن شدند.

در بخش لبنیات هم از ابتدای سال برای چندین بار قیمت ماست، شیر و پنیر گران شد در حالی که در طول یک سال گذشه قیمت این زیر گروه از مواد غذایی ۲ بار دیگر هم گران شده بودند. قیمت شیر یک لیتری از ۳۰۰۰ تومان در سال گذشته به ۳۴۰۰ تومان رسیده است. قیمت ماست ۸۰۰ گرمی هم که به طور معمول در خانواده مصرف می‌شود از ۲۸۰۰ تومان به ۳۵۰۰ تومان رسیده است. قیمت پنیر ۷۵۰ گرمی هم از ۳۸۰۰ تومان در سال گذشته به ۴۲۰۰ تومان رسیده است.

با این حساب به راحتی می‌توان دریافت که کاهش تورم در دولت روحانی به هیچ وجه در بخش کالاهای اساسی مورد نیاز مردم حس نمی‌شود و تنها در بخش‌هایی اتفاق افتاده که چندان در زندگی مردم اولویت ندارد. به علاوه بخش زیادی از کاهش تورم ناشی از رکود عمیقی است که بر اقتصاد ایران سایه افکنده است. این رکود در بخش‌هایی مانند مسکن بسیاری از صنایع وابسته را تحت تأثیر قرار داده است. با توجه حجم بالای نقدینگی تا رقم هزار هزار میلیارد تومان و رکود عمیق اقتصادی به راحتی می‌توان دریافت که با خروج اقتصاد ایران از رکود، کاهش نرخ تورم به عنوان تنها دستاورد دولت تدبیر و امید تحت تأثیر قرار می‌گیرد و بسیاری از کالاهای دیگر هم گران خواهد شد.

با این حساب دولتمردان نباید چندان به کاهش نرخ تورم دل ببندند و به این نکته توجه کنند که این کاهش تورم گروه‌های کالایی را مورد نظر قرار داده که چندان در زندگی مردم اولویت ندارد. باید دولتمردان تدبیر از خواب بیدار شوند؟