به گزارش «نماینده» کارشناسان معتقدند خشکسالی به عنوان بی‌سروصداترین بلای طبیعی در مقابل سیلاب به عنوان یکی از پرصداترین بلاها قرار گرفته و این در حالی است که خطر و خسارت‌های ناشی از خشکسالی به مراتب بیشتر از سایر بلایای طبیعی مانند: «سیل و حتی زلزله» است اما آنچه موجب شده تا خشکسالی نسبت به سیل کمتر مورد توجه قرار بگیرد این است که خسارات سیل در کوتاه مدت به‌صورت ناگهانی ظهور می‌یابد ولی آثار مخرب خشکسالی به مرور نمایان می‌شود.
به‌طور معمول قبل از رسیدن فصل تابستان هشدارهایی در خصوص کم آبی در بسیاری از استان‌ها اعلام می‌شود. در روزهای گذشته خبر بارش‌های شدید و حتی جاری شدن سیل نقل محافل بود. در بررسی‌های صورت گرفته مشخص شد برخی شهرهای کشور که در چند سال گذشته با خشکسالی دست و پنجه نرم می‌کردند، از سیلاب‌های اخیر بی‌بهره نبودند و خساراتی از این حادثه طبیعی متحمل شدند.
سؤالی که مطرح است اینکه آیا این مناطق که به شدت نیازمند آب بودند توانسته‌اند از خیل عظیم این نعمت الهی بهره‌مند شده و توشه‌ای لااقل برای تابستان خود بیندوزند؟ ملایر در استان مرکزی و همدان از مناطقی هستند که نامشان در لیست شهرهای متأثر از خشکسالی چندین ساله و نیز خسارت دیده از سیلاب اخیر، مشاهده می‌شود.
«کارخانه‌ای»، نماینده همدان در مجلس نهم درمورد وضعیت شهر خود به «نماینده»، گفت: «میزان بارندگی امسال نسبت به سال‌های قبل افزایش چشم‌گيری داشته است. در همدان به‌طور متوسط میزان روان آب‌ها ۸۰۰ میلیون متر مکعب بوده که امسال با توجه به افزایش بارش‌ها، این مقدار نیز افزایش زیادي داشته است. در حالی که همدان با مشکل کم آبی طی سال‌های گذشته مواجه بوده و سطح آب‌های زیرزمینی به شدت در حال کاهش است اما متأسفانه استان نتوانسته این ۸۰۰ میلیون متر مکعب روان آب‌ها را مهار کند. لذا در عین حالی که استان نیازمند به آب می‌باشد ولی این حجم زیاد آب بدون هیچ‌گونه استفاده‌ای از استان خارج می‌شود.»
«این سیلاب‌ها نمی‌تواند استان همدان را از خشکسالی ای که سال‌هاست گرفتار آن است، خارج کند.» کارخانه‌ای در ادامه گفت: «این بارش‌ها تا حدی بخش خالی سدها را پُر می‌کند و سپس از استان خارج می‌شود. باید تا حد امکان از سد، آب‌خیزداری و آب‌خوان‌داری بهره‌برداری کرد و از طرف دیگر مدیریت منابع آب و بهینه‌سازی مصرف صورت بگیرد.»
نماینده همدان به نکته‌ای اشاره داشت که کمتر به آن توجه شده است، وی یادآور شد: «یک موضوع مهم که مقام معظم رهبری ۹ میلیارد دلار از صندوق ذخیره ارزی به آن اختصاص داده‌اند، مسئله برون‌رفت آب‌های کشور در مرزهاست. علی‌رغم اینکه کشور ما به شدت نیازمند به آب است ولی سالانه چندین میلیارد متر مکعب آب از کشور خارج می‌شود. نزدیک به ۳ میلیارد متر مکعب آب سالانه تنها توسط رودخانه‌های غرب کشور از ایران خارج می‌شود.»
نه تنها آن‌طور که باید و شاید از نزولات آسمانی برای جبران کم آبی استفاده نمی‌شود بلکه از آب‌های موجود نیز استفاده مفیدی صورت نمی‌گیرد، درحالی‌که استان همدان با مشکل کم آبی مواجه است، سالانه بیش از یک میلیون تن سیب‌زمینی برداشت می‌شود. هر یک کیلو سیب‌زمینی بیش از ۳۰۰ لیتر آب مصرف می‌کند. هر یک کیلو هندوانه نیز بیش از ۷۰۰ لیتر آب مصرف می‌کند. کارخانه‌ای در این خصوص خاطرنشان کرد: «کشت سیب‌زمینی و هندوانه به وفور در استان انجام می شود.»
وی در ادامه افزود: «تا کنون برنامه‌ای در رابطه با تغییر الگوی کشت در استان همدان انجام نشده است. از طرفی شاهد مصرف بی‌رویه و عدم اصلاح الگوی کشت هستیم و از طرف دیگر برون رفت روان آب‌ها از استان وجود دارد که سبب می‌شود اگر بارندگی هم صورت بگیرد فقط برای کشت‌های بهاره مفید باشد و در سایر فصول سال این بارش‌ها حتی با توجه به پُر شدن سدهای استان باز هم مشکل کم آبی را حل نخواهد کرد.»
آریایی‌نژاد دیگر نماینده مجلس در رابطه سود و زیان سیل اخیر در شهر ملایر به «نماینده» توضیح داد: «یک سد در بالادست شهرستان وجود دارد و طبیعتاً نمی‌تواند از سیلاب‌های موجود در شهرستان منفعت ببرد. بر این اساس سیلاب اخیر در ملایر موجب تخریب بافت‌های فرسوده و منازل مسکونی و وارد آمدن خسارات زیادی به منطقه شده است.» وی معتقد است: «حاصل سیلاب در ملایر پرآب شدن روخانه کارون بود. یکی از سرچشمه‌های رودخانه کارون در ملایر است. با وجود بارش‌های فراوان در منطقه متأسفانه استفاده‌ای از این منبع رایگان الهی نشد.»
نماینده ملایر در مجلس گفت: «متأسفانه تدبیری برای استفاده از سیل نداریم؛ سیل بندها، بندهای انحرافی، طرح‌های آب‌خیزداری و آب‌خوان‌داری به اندازه کافی در شهرستان اجرا نشده است. سال‌های متمادی ما گرفتار خشکسالی بودیم و در بخش‌های مختلف مردم تقاضای احداث سد و بند داشتند که این امکان وجود داشت که با مقداری تدبیر از این سیلاب‌ها استفاده کافی و بهینه صورت بگیرد.»
وی درخصوص اثرات خشکسالی در منطقه گفت: «تالاب ملایر در منطقه اسلام آباد نیز در گذشته وضعیت متفاوتی نسبت به امروز داشته است. امروزه یکی از دلایل آلودگی و گرد و غبار موجود در شهرستان به دلیل خشک شدن همین تالاب است و این موضوع هم نشان دهنده اهمیت مدیریت آب و استفاده حداکثری از آب‌های روان حاصل از سیلاب‌هاست.»
آریایی‌نژاد ادامه داد: «قریب به ۵ سال است که دچار خشکسالی هستیم. بارش‌های حداقلی موجب شد که حدود یک چهارم روستاها را به‌وسیله تانکر آبرسانی کنیم و آن هم یک-دوبار در هفته صورت می‌گرفت. در شهرستان ملایر (که دومین شهرستان استان به لحاظ بزرگی محسوب می‌شود) تنها یک مجتمع آبرسانی وجود دارد.»
او نیز سخنان کارخانه‌ای را در خصوص استفاده غلط از اندک آب موجود در منطقه تأیید کرد و گفت: «استان همدان از نظر آب فقیر است با این وجود صنایعی که بر اساس عدم شناخت کافی از منطقه در استان مستقر می‌شوند مانند پتروشیمی‌هایی که در مناطق کم آب ساخته می‌شوند (قرار بود در ملایر هم تأسیس شود که خوشبختانه این‌طور نشد) موجب وخامت اوضاع و برجسته‌تر شدن مشکلات می‌شوند.»
نگاهی به خسارت‌های وارده ناشی از سیلاب بیانگر این واقعیت است که زیرساخت لازم برای مهار آب و کاهش خسارات در مزارع و باغ‌های کشاورزی وجود ندارد تا این حجم آب را ذخیره کند. پر واضح است که برای مقابله با بحران کم آبی به عزم ملی نیاز است و این مهم زمانی تحقق می‌یابد که تمام بهره‌برداران منابع آب در حفظ و حراست از این منابع خدادادی فعالانه مشارکت کنند.
به نظر می‌رسد که باید برخی اقدامات توسط مسئولان به طور جدی مورد توجه قرار گیرد و اقداماتی در سه سطح کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت برنامه‌ریزی شود و پیش از اینکه مناطق به مرحله بی‌بازگشت و خیلی بحرانی برسند اقدامات انجام شده مانع از بحران جدّی شود.
نظر شما