هفته نامه «نماینده» - مجلة اقتصادی «فوربس» آمریکا در گزارشی به ۵ ابهام و یا سؤال بزرگ قرارداد خرید ۱۱۸ هواپیمای ایرباس از فرانسه اشاره می‌کند که هنوز بی‌پاسخ مانده است. این مجلة اقتصادی معروف آمریکا به ابهام‌های قرارداد خرید ۱۱۸ فروند هواپیمای ایرباس ایران از فرانسه پرداخته و آن را از زوایای مختلف بررسی کرده است. فوربس در گزارشی با عنوان «۵ سؤال بی‌پاسخ دربارة سفارش بزرگ ایران به ایرباس» تلاش کرده به نکات تاریک این قرارداد، بپردازد.
در این یادداشت آمده است:
در این مسئله تردیدی نیست که توافق ایران با ایرباس برای تهیه ۱۱۸ هواپیما به نقطة عطفی در تاریخ صنعت حملونقل هوایی ایران تبدیل شده است که بر اثر تحریم‌های چند دهه‌ای به صنعتی غیر قابل توجه و منزوی تبدیل شده بود. ایرباس‌های غربی قرار است صنعت حملونقل هوایی ایران را که زمانی بزرگ‌ترین و مهم‌ترین صنعت در کل کشورهای منطقة خلیج فارس بود را دوباره با رونق اولیة خود رو‌به‌رو سازد. البته اگر بخواهیم فراتر از این توافق تاریخی را بنگریم، چند سؤال همچنان بی‌پاسخ باقی می‌مانند. در شرایطی که کارخانه‌های تولید هواپیما در آمریکا مانند بوئینگ نیز برای سفارش‌های احتمالی ایران کمین کرده‌اند، به نظر می‌رسد همة دنیا با دقت تمام در حال رصد این قرارداد هستند. البته مسائلی هم وجود دارد که ما هنوز هم دربارة آنها چیزی نمی‌دانیم. در اینجا به ۵ ابهام در این زمینه اشاره شده است:
چه نوع هواپیماهایی خریداری شده است؟
بر اساس اعلام ایرباس، ۱۱۸ هواپیمای سفارشی ایران، ۷۳ پهن پیکر شامل ۴۵ فروند هواپیمای «S۳۳۰ –A»، تعداد ۱۶ فروند هواپیمای «s۳۵۰ –A» و ۱۲ فروند هواپیمای «s۳۸۰ –A» است. همچنین ۴۵ فروند هواپیمای معمولی که همة آنها از خانوادة ۳۲۰ -A هستند. این آمارها از سوی مسئولان ایرانی هم تکرار شده است، اما هنوز حداقل ۲ مقام مسئول، اطلاعاتی متفاوت در این باره داده‌اند. «محمد خداکرمی»، معاون مدیرعامل سازمان هواپیمایی گفت: «اکثر هواپیماها از خانوادة ۳۲۰ –A هستند.» همین گفته را «اصغر فخریه کاشان»، معاون وزیر راه‌وشهرسازی یک روز بعد از اعلام عمومی تکرار کرد. وی گفت: «اکثر سفارشات ایران را «S۳۲۱-A» و «S۳۲۰-A» تشکیل می‌دهند. ایران بازار داخلی بزرگی دارد و با هواپیمای «S۳۲۰-A» خو گرفته است، بنابراین توجه به هواپیماهايی که پهن پیکر نیستند، یک اقدام منطقی است.» کارشناسان اعلام کرده‌اند که هواپیماهای پهن پیکر خریداری شده امکان فرود در فرودگاه‌های کشور به غیر از فرودگاه امام خمینی(ره) تهران را ندارند.
چه زمانی هواپیماها تحویل داده می‌شود؟
شرکت ایرباس مهلت زمانی برای تحویل این هواپیما تعیین نکرده است، اما فخریه کاشان معاون وزیر شهرسازی به هیئت‌ها گفته است که نخستین هواپیما امسال تحویل داده می‌شود و آخرین آن در سال ۲۰۲۲ م. به ایران تحویل می‌گردد.
از سوی دیگر مهندسان و خلبانان ایرانی اگرچه ممکن است تخصص‌هایی را با وجود تحریم‌ها به دست بیاورند، اما فنون و تکنیک‌های آنان در ارتباط با هواپیماهای مسن و فرسوده است. حتی با کمک شرکای خارجی زمان زیادی برای نگهداری و حل مشکلات فنی آنها برای آخرین نسل هواپیماهایی که دریافت می‌کنند، وجود خواهد داشت. فروشندگان هواپیماها در گام نخست لازم است مسائل فنی و نگهداری این هواپیماها را نیز منتقل کنند.
مالک هواپیماهای خریداری شده کیست؟
هنوز اعلام ایرباس مبنی بر اینکه ۱۱۸ فروند هواپیما به مقصد ایران‌ایر خواهد بود، مشخص نیست. در حال حاضر ناوگان هواپیمایی ایران به ۲۶ فروند می‌رسد، ۱۹ فروند دیگر ذخیره دارد و سفارش ۴۰ هواپیمای «ATR» را نیز دارد، با وجود این خرید هواپیما از دیگر کارخانه‌ها مانند بوئینگ را نیز رد نمی‌کند. افزودن ۱۰۰ فروند ایرباس به ناوگان هوایی یک بلندپروازی صرف است و این هدف در کوتاه‌مدت محقق نخواهد شد. با فرض اینکه این میزان برای ناوگان هوایی ایران لازم باشد، این تا حدودی برای ایران عجیب به نظر می‌رسد که تمام هواپیماهای ایرباس خود را برای یک شرکت هواپیمایی (ایران‌ایر) اختصاص دهد و بهتر بود هواپیماها برای شرکت‌های هواپیمایی مختلفی تقسیم شود.
هزینة هواپیما چگونه پرداخت می‌شود؟
بانک مرکزی ایران دو قرارداد با شرکت‌های «کفیس» فرانسه و «SACE» ایتالیا منعقد کرده است. این آژانس‌های اعتباری صادراتی می‌تواند تضمینی برای بانک‌های اروپایی که در نقل‌وانتقال پول‌ها دخیل هستند، باشد. اما نهادهای ایرانی هنوز محدودیت سنگینی برای مبادلات مالی دارند، به‌ویژه وقتی بحث مبادله با دلار پیش بیاید، فرجام معاملات مبهم به نظر می‌رسد. در حالی‌که چنین موانع فنی هنوز پابرجاست، ارادة سیاسی و ریسک بزرگی را برای بانکداران اروپایی می‌طلبد.
آیا قراردادها الزام‌آور است؟
مسئلة دیگر این است که آیا ما راجع به تفاهم‌نامه صحبت می‌کنیم یا قراردادی که الزام‌آور باشد. آیا این گزینه‌ها یا قوانین خرید را هم شامل می‌شود. سرنخ‌های اندکی در بیانیة ایرباس وجود دارد؛ هرچند که باید بعد از اینکه این بیانیه در ماه فوریه به‌صورت به‌روز شده اعلام شد، زوایای آن را کشف کنیم. تا آن موقع همة ما مجبوریم به اظهارنظرهاي تولیدکنندگان در مذاکرات با ایران بسنده کنیم.
نظر شما