به گزارش هفته نامه «نماینده»؛ نیروی انتظامی از جمله دستگاه‌هایی است که در رفع پدیده حاشیه‌نشینی می‌تواند نقشی اثرگذار داشته باشد و حضور پررنگش در مناطق حاشیه‌نشین از آسیب‌های این معظل بکاهد. در همین راستا بی‌تردید پلیس پیشگیری ناجا نقش به‌سزایی را ایفا خواهد کرد. ازاین‌رو با سردار «مهدی معصوم‌بیگی»، جانشین پلیس پیشگیری ناجا، به گفت‌وگو نشستیم.

سردار معصوم‌بیگی در گفت‌وگو با هفته نامه «نماینده» ضمن یادآوریِ فرموده مقام معظم رهبری به این مضمون که «اگر به سراغ مرزها نروید، مرزها به سراغ شما می‌آیند»، اظهار داشت: «اگر ما به سراغ حاشیه‌نشینی نرویم و به صورت جامع و کامل به آن نپردازیم، حاشیه‌نشینی مشکلات خود را به شهرها تحمیل می‌کند. اگر به دنبال حل حاشیه‌نشینی نرویم به طور حتم در گام اول با بحران‌های اجتماعی، نظم ناپذیری و حتی در برخی موارد مشکلات امنیتی مواجه خواهیم شد.»

جانشین پلیس پیشگیری ناجا تصریح کرد: «باید به بحث حاشیه‌نشینی خیلی جدّی‌تر از گذشته بپردازیم.  آمارهای موجود در حاشیه‌نشینی اثبات می‌کند که این مناطق، مناطقی مستعد جرم هستند و معمولاً به نوعی ایستگاه‌های جرم در حاشیه شهرها شکل می‌گیرد. از‌این‌رو بخشی از مجرمین از حاشیه شهرها می‌آیند و بخش قابل توجهی از سرقت‌های خُرد توسط این مجرمین صورت می‌گیرد. همچنین توزیع مواد مخدر یکی از جرائم شایع در حاشیه شهرها محسوب می‌شود.»

وی در ادامه با تأکید بر شیوع مجرم پروری در مناطق حاشیه‌نشین، اذعان داشت: «افراد شریف بسیاری را هم در حاشیه شهرها داریم اما چون ظرفیت حاشیه شهرها جرم‌خیز است، مشکلات عدیده را به همراه دارد. البته ما حاشیه شهرها را تنها به عنوان تهدید نمی‌بینیم و فرصت‌های بسیاری نیز در این مناطق وجود دارد که نباید از آن غافل شد. در بحث انسجام و سرمایه اجتماعی، افراد حاشیه‌نشین بسیار اثرگذارند. بخشی از سرمایه اجتماعی ما ناشی از انسجام اجتماعی است، بنابراین این یک فرصتی است که در حاشیه شهرها وجود دارد.»

سردار معصوم‌بیگی در ادامه رویکرد ناجا در حوزه امنیت این مناطق را، مردمی کردن امنیت در حاشیه شهرها خواند و از رابطین پیشگیری در تمامي مدارس حاشیه شهرها به عنوان یکی از گام‌های مؤثر در این مسیر نام برد. وی در ادامه تأکید کرد: «منظور این نیست که سازوکاری جدا از مردم تعریف کنیم و داوطلب بودن و خیرخواهی افراد در رأس ویژگی‌های رابطان پیشگیری در مدارس است. این موضوع هزینه‌بر نیست و علاوه بر آن شدنی است. باید از دل خود مردم، همیاران نظم اجتماعی تعریف کنیم. متنفذینی که در حاشیه شهرها وجود دارند، در سازوکارهای مردمی امنیت، نقشی اساسی دارند.»

رئیس کمیته امنیتی و انتظامی معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضائیه همچنین تصریح کرد: «رفاه اجتماعی، بهداشت، فرهنگ و آموزش مردم و اشتغال از عوامل مؤثر در بحث حاشیه‌نشینی هستند و اگر این عوامل به صورت صحیح مدیریت نشوند اقدامات اساسی نیروی انتظامی نیز بی‌اثر خواهد بود و به نتیجه مطلوبی نخواهیم رسید.»

وی رشد خرده فرهنگ‌ها در مناطق حاشیه را از جمله مشکلات این مناطق خواند و افزود: «به طور معمول در مناطق حاشیه همبستگی‌های خویشاوندی در سطح بیشتری نسبت به همبستگی‌های ملی است. چرا که به طور معمول مهاجرت‌ها به صورت قومی انجام می‌شود. به عنوان مثال ممکن است در روستایی خشکسالی اتفاق بیفتد و ساکنین آن به دنبال شغل و امکانات بهتر به حاشیه شهرها مهاجرت کنند. البته همبستگی خویشاوندی در جای خود سرمایه محسوب می‌شود و سرمایه است اما اگر همبستگی خویشاوندی در تضاد با همبستگی‌های محلی، منطقه‌ای و ملی قرار بگیرد، اشکال ایجاد می‌کند.

سردار معصوم‌بیگی با تأکید بر ضرورت اولویت‌بندی مناطق حاشیه‌نشین، اظهار داشت: «نیروی انتظامی در زمینه رفع معضل حاشیه‌نشینی چند اقدام کوتاه مدت انجام داده و اقداماتی میان مدت و بلند مدت را نیز دنبال می‌کند. اقدامات کوتاه مدت ناجا شامل اجرای طرح‌های پاکسازی مناطق آلوده و همچنین اجرای طرح‌های افزایش نظم و امنیت این مناطق است. ما در این زمینه برای دستیابی به نظم و امنیت پایدار مناطق حاشیه‌نشین طرح‌های مستمری را داریم. علاوه بر این طرح‌ها حضور در مساجد و مدارس را تحت عنوان مشاوره در این مناطق داریم که بخشی از اقدامات کوتاه مدتی است که در ناجا انجام می‌شود.»

جانشین پلیس پیشگیری ناجا در ادامه گفت‌وگوی خود با «نماینده»، افزود: «در بحث اقدامات بلند مدت نیز طرحی را تحت عنوان «توانمندسازی حاشیه‌نشینی با رویکرد افزایش نظم و امنیت عمومی» داریم که در واقع طرحی مطالعاتی است و در شرف نهایی شدن است. این طرح تمام حاشیه شهرها را با اولویت کلان‌شهرها و مناطق بحرانی جرم مشخص کرده است. همچنین پیشنهادهاي ساختاری در حوزه ایجاد کلانتری و پاسگاه را نیز در بر می‌گیرد. حتی ما به دنبال این هستیم که در صورت امکان ساختار کلانتری‌ها و پاسگاه‌ها در مناطق حاشیه‌نشین را با توجه به مناطق طراحی کنیم که در این صورت متفاوت از پاسگاه‌های درون‌شهرها خواهند شد. به عنوان مثال ضرورت دارد در این پاسگاه‌ها حوزه‌های امدادرسانی اجتماعی و تعامل با مردم را قوی‌تر تعریف کنیم. در کنار این امور مطالعات تطبیقی نیز داریم. مطالعات نشان می‌دهد که تقریباً همه دنیا با این پدیده اجتماعی درگیرند و به آن توجه ویژه دارند.

سردار معصوم‌بیگی در نهایت از تعامل ناجا با سایر دستگاه‌ها در رفع معضل حاشیه‌نشینی خبر داد و تأکید کرد: «اگرچه طرح‌های مشترکی در زمینه رفع مشکلات حاشیه‌نشینی انجام شده است اما تمهیدات صورت گرفته در این زمینه پاسخگوی تهدیدها و آسیب‌های حاشیه‌نشینی نیست. عواقب حاشیه‌نشینی اثبات می‌کند که تمامي سازمان‌ها و ارگان‌ها باید در این زمینه قدم بردارند.»